1. Jé Yéhôva a ve bebiaé na be ba’ale?

YÉHÔVA a nga té fam ôsu a minga ôsu a nkômbane ya biaé bon. Bible a jô na: “Bon be ne ngabe [nge ke éli’i] Yéhôva.” (Bs. 127:3) Jé mejô mete ma tinan? Tame ve’ele simesane na, nyo mvôé a ve wo abui moné na ô ba’ale. Wo ye wô’ôtan aya? Éko éziñ wo ye tate wô’ô mvaé amu mvôé jôé é too wo ndi. Ve nlem ô ne fe tyebe wo yôbe na, nge éza moné a jañe wo mo, wo ye bo aya; ajô te wo ye jeñ aval ô ne kôme ba’ale nye. Yéhôva, mvôé jangan ja nye’e bia, é nga ve bebiaé édima jôm na be ba’ale, jôm ete é ne mfi abui a dañe moné. A ve be mbe’e ya bone baba, a yi na be ba’ale be mvo’é asu na te jôm éziñ ja kolé be ôbak.

2. Bia zu fas biyalane ya minsili mivé?

² Za a yiane tyi’i nge belu’u ba yiane biaé bon, a éyoñ ba ye de bo? A jé bebiaé ba yiane bo asu na be volô bone babe na be bi mbamba ényiñ? Bi tame zu yene ve bone miñye’elane bia koone mie Kalate Zambe mi ne volô beluk na be yeme nyoñe mintyi’an.

3. (a) Za a yiane tyi’i nge belu’u ba ye biaé nge momo? (b) Ñye’elan ôvé ya Kalate Zambe bemvôé beluk a bibu’a ya menda me bôte map ba yiane ba’ale?

³ Bevôm béziñ, ba yi na fam ba minga be ndeme lu’ane be ji’a taté na ba biaé bon. Menda me bôte map a bôte befe be wô’ô tindi be na be tôñe metum mete. Jethro a  ne Ngaa Yéhôva, a nyiñ Asie, a jô na: “Bobejañe béziñe be bili bon be wô’ô tindi ba be nji bi bone na be biaé.” Jeffrey, mojañe mfe ya Asie a jô na: “Be wô’ô jô belu’u be nji bi bone na, nge ba bo te biaé, teke môt a ye nyoñe ngab a be éyoñ ba ye yômbô.” Ve, belu’u bebiene mbe ba yiane tyi’i nge ba ye biaé nge momo. Ajô te e nji fombô môte mfe, ntyi’an ôte ô ne éngop. (Beg. 6:5) E ne été na, bemvôé mimfefé beluk a bibu’a ya menda me bôte map ba yi mvo’é jap. Ve be nji yiane vuane na sa ke mbe ba yiane jô be na be biaé bon, a ne ntyi’ane wo fombô bôte bebaé bebaé, ve beluk.​—1 Bet. 4:11, Mfefé Nkôñelan.

4-5. Mam mebaé mevé beluk ba yiane fas, a éyoñ évé ba yiane bo de? Timi’in.

⁴ Belu’u ba tyi’i na ba ye bi bon ba yiane fase beta minsili mimbaé mi: ‘Bia kômbô taté na bia biaé éyoñ évé? Bia kômbô bi bone bambé?’ Belu’u ba yiane fase mam mete éyoñ évé? Amu jé é ne mfi na be nyoñ éyoñe ya bo de?

⁵ E ne mfi na fam ba minga be laan ajô ya bon ôsusua na ba lat aluk. Amu jé? Amu ba yiane yemelane nge bese bebaane ba yene mam avale da mfa’a ôte. E ne fe mfi na be yemelane nge be ne nkômesane ya be’e mbe’e ôte. Abui belu’u e nga tyi’i na da yange na ngume mbu, nge ke mibaé mi lôt, ôsusua na ba biaé. Amu jé ba bo nalé? Amu da sili abui éyoñ a ngul asu na be yale bon. Ajô te ba taté yé’é nyiñe bebaane, mfa’a ya kôme yemete élate jap.​—Beép. 5:33.

6. Mbia biyoñ bia nyiñe bi bi nga tindi belu’u béziñe na be nyoñe ntyi’an ôvé?

⁶ Bekristen béziñ be nga tyi’i na ba vu bone be Noé belal a binga baba, mbe bete be nga taté yange ôsusua na ba bi bon. (Met. 6:18; 9:18, 19; 10:1; 2 P. 2:5) Yésus a nga jô na melu ya asu’ulan ma ye funane “melu me Noé,” a teke bisô na bi nga nyiñe “mbia biyoñ” bite. (Mt. 24:37, Mfefé Nkôñelan; 2 Tim. 3:1) Jam ete da bo na belu’u béziñ be nyoñe ntyi’ane ya tame tate vuan ajô bon, ndemben be bi abui éyoñ asu ésaé nkañete.

7. Melebe ya kalate Luc 14:28, 29 a kalate Minkana 15:22a me ne bo mfi ôvé asu beluk?

⁷ Nge belu’u ba tyi’i na ba zu biaé, a fas abime bon ba ye bi, ba yiane tôñe ñye’elane bia koone wô kalate Luc 14:28, 29  (Lañek.) Fo’o ve aval ane môt a jeñe na a yemelane nge a bili abim moné da yian ôsusua na a taté melôñ, belu’u be ne fek ba taté yemelane nge be bili moné ya toñe bon. Abui bebiaé da bo’olô na, da kôme sili moné, abui éyoñ a ngul asu na môt a yale bon. Jôm ete nje beluk ba yiane taté sili bebiene na: ‘Ye da ye sili na bia bese bebaane bi saé asu na bi jalé miñyiane ya nda bôte jangan? Ye bi ne tyiñe jia éyoñ bia fas ajô miñyiane ya nda bôt? Nge bia bese bia ke saé, za é li’i a ba’ale bongô nda? Za nnye a ye yañele be?’ Éyoñ beluk ba fase mam mete évôvoé été, ba liti na ba tôñe melebe ya kalate Minkana 15:22a.​—Lañek.

8. Minju’u mivé belu’u béziñ be ne tôbane mie, a jé nnôm a ne mbamba nlem a yiane bo?

⁸ Bebiaé ba yiane ve mone wob ase abui éyoñ. Jôm ete nje bôte ba biaé abui bone fifiti be wô’ô yen ayaé ya ve bone baba bese abime ngul a abim éyoñ da yiane be. Bebiaé be bili abui bone ba meme na ésaé éte é ne nlô mintaé. Minga a ne ju’ ésaé aval é ne na a viane mane viele viele. A ne bo avale nte’an e ne na teke fe ngule ya yé’é, ngule ya ye’elane Zambe, nge ke kui nkañete mban. A ne fe kate kôme vô’ôlô vô’ôlô bisulan, a nyoñe mfi ya été. Mbamba nnôm a jeñe mezene ya su’u minga wé éyoñ ése bone ba ndeñele nda, nge ke bisulan. A ne nyoñe ngab a bisaé ya nda. A yiane jeñ a ngul ése na minga wé a bone bé be bu’uban ayé’é ya nda bôte sondô ase. A yiane fe kui nkañete a nda bôte jé sondô ase.

9-10. Jé é ne volô bebiaé na be yeme yale bone baba?

⁹ Mam mevé bebiaé be ne bo mfa’a ya ye’ele bone baba na be yeme Yéhôva a nye’e nye? Aval avé be ne kamane be mbia émo Satan nyi? Bi tame zu yene ve bone be mam betan be ne volô be.

¹⁰ Ja’é Yéhôva mvolane meye’elan. Manoach ba minga wé ba liti bebiaé mbamba éve’ela mfa’a ôte. Be mbe bebiaé be Samson. Éyoñ a nga wô’ô na ba ngal ba zu bi mona fam, Manoach a nga ye’elane Yéhôva na a liti be avale be ne yale mone wop.

11. Aval avé bebiaé be ne vu éve’ela Manoach bia koone je kalate Betyi’i Mejô 13:8?

¹¹ Bebiaé bebaé, Nihad ba Alma, bôte ya Bosnie a Herzégovine, be nga tôñ éve’ela Manoach. Ba jô na: “Ane Manoach, bia fe bi nga ye’elane Yéhôva na a liti bia avale bi ne bo mbamba bebiaé.  Yéhôva a nga vô’ôlô meye’elane mangan, ane a nga volô bia a zene ya Bible, bekalate bangan, bisulan a bitôkan.”​—Lañe’e Betyi’i Mejô 13:8.

12. Mbamba éve’ela mbé Joseph ba Marie be nga liti bone baba?

¹² Liti’i bone bôé mbamba éve’ela. Mam ô ne jô mongô me ne fo’o mfi, ve mame wo bo mme ñhe me ne dañe nambe nye. Bia yeme na Joseph ba Marie be nga liti Yésus a bone baba bevo’o mbamba éve’ela. Joseph a mbe a saé’ a ngul ése na a toñe nda bôte jé. Ve a nga volô fe je na é nye’e mame ya nsisim. (Dt. 4:9, 10) Atiñ e nji be e yemete’e nye na a mba’a mba’a ve kee nda bôte jé ése Jérusalem ‘mbu ôse’ asu abô’ô Paska, ve nye a mbe a bo’o de. (Luc 2:41, 42) Éko éziñe beésaa béziñe ya melu mete be mbe be yene’ avale dulu ete aka’a njuk, dia angôndô, be yene’e fe na e wulu a nda bôt ése nalé a ne jañele be abui éyoñ. Ve Joseph a mbe a nye’e mame ya nsisim, a ye’ele fe bone bé na be bo avale da. Marie fe a mbe a kôme’e yeme Mejô me Zambe. Teke vaa nge beté, a nga liti bone bé mbamba éve’ela a zene ya minkobô mié a mimboone mié.

13. Aval avé mojañ éziñ ba ngal be nga vu Joseph ba Marie?

¹³ Nihad ba Alma bia te jôô be yôp, be nga jeñe na be tôñ éve’ela Joseph ba Marie. Aval avé jam ete e nga volô be na be ye’ele mone wobe na a nye’e Yéhôva a kañe nye? Ba jô na: “A ntabane wongan biabebien, bi nga ye’ele mone wongane mfi ya tôñe miñye’elane mi Yéhôva ényiñe jé.” Nihad a ke ôsu a jô’ô na: “Womiene bo’o avale môte wo nyi na nyo mon a vu.”

14. Amu jé bebiaé ba yiane yem bôte ba yeñ a bone baba?

¹⁴ Volô’ô bone bôé na be bi mbamba mewoso. Bebiaé ba yiane yeme bôte bone baba ba yeñ a be, a mam ba bo. Nalé a tinane fe na bebiaé ba yiane yeme bôte ba laan a bone baba beréseaux sociaux a betéléfôn. Amu bongô be ne kôp mefulu a mimboane mi bôte ba be be ba yeñ.​—1 Bec. 15:33.

15. Éve’ela Jessé é ne ye’ele bebiaé jé?

¹⁵ Jé bebiaé be ne bo nge be nji yeme belane beminsini a betéléfôn? Jessé, ésaa bon a nyiñe Philippines a jô na: “Bi bi nji dañe yeme mam betéléfôn a beminsini ya éyoñe ji. Ve to’o nalé, bia jeñe na bi liti bone bangan melam me solô mam mete mvus.” Jessé a kamane ki bone na be belane biôm bite fo’o ve amu émien a nji yeme belane bie. A jô na: “Ma jô bone bame na be belane betéléfôn a betablette baba na be yé’é minkobô mife, na be kômesane bisulan a na be lañe Bible môs ôse.” Nge ô ne mbiaé, ye mia benyo bon mi kômeya fo’o lañ a sañetane mbamba melebe Tin ékôane ja ve a lat a befôtô bôte ba lôm internet nga? Ô ne koone mie jw.org^®, vôm a ne na “Bisoé.” Ye mia benyo bon mi yeneya fo’o bevidéo ba nsamba: Za a jôé, ye wo ye minsini wôé? a Tabe’e ntyel a Réseaux sociaux * Bikpwelé bite bi ne volô wo na ô ye’ele bone bôé avale be ne yeme belane beminsini ba kui den.​—Min. 13:20.

16. Jé bebiaé béziñ be nga bo, a jam ete e nga soo be bibotane bivé?

¹⁶ Bebiaé ba jeñe fane ya bo na bone  baba be lôt abui éyoñ a Bekristen be ne bitôtôlô nsisim. Mojañ N’Déni ba minga wé Bomine ba nyiñe Côte-d’Ivoire, be wô’ô bo be bañete’e njome mekônda nda jap. Mojañ a jô na: “Jam ete e nga volô mone ndômane wongan angôndô. A nga su’ulane nyoñ ésaé nkpwa’a mefan, a den a ne éjiane bejome mekônda.” Ye wo fe ô ne fo’o vu mojañ ate ba ngal mfa’a ya na ô volô bone bôé nga?

17-18. Bebiaé ba yiane taté na ba ye’ele bone baba éyoñ évé?

¹⁷ Jika’a taté na wo ye’ele bone bôé. E ne nya mfii na bebiaé be ji’a taté na ba ye’ele bone baba. (Min. 22:6) Jam ete e nga yené be Timothée, nnye ate a mbe a kele’ mulu a nlômane Paul éyoñ a mbe a ngena’an a yaé’. Nyia ba émvame minga jé (Eunice ba Loïs), be nga taté na ba yañele nye a too “nkeñelé.”​—2 Tim. 1:5; 3:15.

¹⁸ Jean-Claude ba Peace fe ba nyiñe Côte-d’Ivoire, be nga volô bone baba besamane na be nye’e Yéhôva a bo nye ésaé. Jé é nga volô be? Be nga tôñ éve’ela Eunice ba Loïs. Ba jô na: “Ve nné ane bone bangan be nga bialé, bi nga taté na bia ye’ele be Mejô me Zambe.”​—Dt. 6:6, 7.

19. E ye’ele bone bôé Mejô me Zambe a tinan aya?

¹⁹ “E ye’ele” bone benane Mejô me Zambe a tinan aya? Éfia ya nkobô Hébreu be nga kôñelane nkobô bulu na “e ye’ele,” ja tinane na “e bo mbane ya ye’ele a nyiñili môt ôsimesan éziñe nlô.” Bebiaé ba kômbô tôé nsôñan ôte ba yiane lôt abui éyoñ a bone baba. E ne kui na be bili atek nge ba yene na be ba’alaneya bone baba jôme jia biyoñe ntet. Ve bebiaé ba yiane yene jam ete a ne fane ya kôme volô bone baba na be tu’a wô’ô Mejô me Zambe a tôñe me.

20. Aval avé kalate Besam 127:4 a ne volô bebiaé na be yeme yale bone baba?

²⁰ Kôme’e yeme benyo bon. Bible a jô na bone bôé be ne ane mekoñe m’élaé. (Lañe’e Besam 127:4.) Fo’o ve ane mekoñ me ne nkômane a biôm mevale meval, me sela’ane fe minté, nne fe mon  ase a selane nyô mbo’o nalé. Jôm ete nje bebiaé ba yiane tu’a yemelane ñye’elan ô ne kôme wô’é a mone wob ase. Belu’u béziñe ya si ya Israël ba kate bia jam e nga volô be na be volô bone baba bebaé na be bo Yéhôva ésaé; ba jô na: “Bi nji be bi yé’é a be fufulu, môt ase ya be bia a mbe a yé’é a mone wua.” Ve a nji bo atiñ, nlô ya nda bôte ñwô wo tyi’i nge fatane mboan ete e ne bo mvo’é asu bone bé nge momo.

21. Aval avé Yéhôva a volô bebiaé?

²¹ Bebiaé be ne yen ayaé ya ye’ele bone baba biyoñ biziñ, ve bone be ne dase Yéhôva a nga ve be. Ajô te, be ne sili nye mvolan éyoñ ése. A nye’e a vô’ôlô meye’elane map. A yalane meye’elane mete a zene ya Bible, bekalate bangan, a mbamba bive’ela bebiaé bevo’o ba liti akônda.

22. Bidima bi mam bivé bebiaé be ne dasé bone baba?

²² Bôte béziñ ba jô na e yale mon a ne ésaé ja nyoñ mimbu 20, ve nya ajôô a ne na ésaé mbiaé é ne teke man. Nye’ane wop, éyoñe jap, a ñye’elane wo so Bible, bi ne mam mela ya beta be mam bebiaé be ne dasé bone baba. Bongô bese be nji nyoñe ñye’elan avale da. Ve ba béziñe ya ba be nga yaé a bebiaé ba nye’e Yéhôva, be ne tyiñe jia a Joanna Mae, sista éziñe ya Asie, nnye ate a nga jô na: “Éyoñ ma simesan avale bebiaé bam be nga yale ma, ma ve be akiba amu be nga ve ma mbamba ñye’elan, be volô fe ma na me nye’e Yéhôva. Be nji su’u ve na ba biaé ma, be nga volô fe ma na me bi mbamba ényiñ.” (Min. 23:24, 25) Abui ya be bia fe da wô’ôtan avale da, sa nalé?