1. Aval avé bôte béziñ ba yen ésaé?

BÔTE ya vôm ô too ba yen ésaé aya? Abui mesi, bôte ba saé ane be tii. Be yeme a bisaé aval é ne na, ba kate kui na be wo’an, na be tabe a menda me bôte map, nge ke na be jalé miñyiane miabe ya nsisim. (Ec. 2:23) Wônaa bôte béziñ ki be ne minleles, teke nye’e ésaé, ba jeñe jeñe fane ya tube je.​—Min. 26:13, 14.

2-3. Mbamba éve’ela mbé Yéhôva ba Yésus ba liti bia a lat a ésaé?

² Bi tame ñhe zu yen aval avé ôsimesane Yéhôva ba Yésus a lat a ésaé wo selan a wu bôte ya émo ji. Teke bisô na Yéhôva a ne beta mbo ésaé. Yésus a nga kôme bo’olô de éyoñ a nga jô na: “Ésaa wom a bo ésaé a za’a kui éyoñe ji, a ma fe ma bo ésaé.” (Jean 5:17, Mfefé Nkôñelan) Tame ve’ele simesan abim ésaé é nga boban asu na Yéhôva a té bizu’u beéngele, a biôm bise bivo’o bia jalé si a yôp! Bia yene fe mbamba be mame Yéhôva a nga té si bi too. Ntili Besam a nga bele éyoñ a nga jô na: “A Yéhôva, ngo’o aka’a abui bisaé biôé bi né! Ô téya bie bise a fek: Si é nto biôm biôé ne lut.”​—Bs. 104:24.

³ Yésus a nga vu Ésaa. Yéhôva a nga belane nye ane “mie mbo ésaé” éyoñ “A nga telé yôp.” (Min. 8:27-31) Mvuse ya valé, éyoñ a mbe si va, Yésus a nga bo angôndô ya mbamba ésaé. A nga jô na a yen ésaé Ésaa a nga ve nye ane bidi; mam mese a nga bo si va me nga kôme liti na Yéhôva nnye a nga lôme nye.​—Jean 4:34; 5:36; 14:10.

4. Jé Yéhôva ba Yésus ba ye’ele bia mfa’a ya awo’an?

 ⁴ Ye bia yiane ñhe saé teke wo’an, fo’o ve amu bia te yene na Yéhôva ba Yésus be ne beta bebo bisaé nga? Momo. Bible a jô na éyoñ Yéhôva a maneya té si a yôp, “a nga wo’an, a nyoñe ngu.” (Nk. 31:17) Mejô mete ma tinan aya? Mbôle Yéhôva a ne étyi te tek, e nji sili nye na a wo’an asu na a beta bi ngul. Mejô mete ma tinane na Yéhôva a nga tebe mone jôm, a fombô ésaé ése a nga bo, a wô’ô je mvaé. Yésus fe a mbe a saé’ nya abui éyoñ a mbe si va, ve a mbe fe a nyoñe’ éyoñe ya wo’an a éyoñe ya di a bemvôé bé.​—Mt. 14:13; Luc 7:34.

5. Jam avé e ne bo ayaé asu abui bôt?

⁵ Bible a jô na Ngaa Yéhôva ase a yiane bo éwôlô mbo ésaé. Bebo bisaé be Yéhôva be nji yiane ve’ele bo minleles. (Min. 15:19) Bi tame jô na ô bili asu ésaé da volô wo na ô toñe nda bôte jôé. Ve wo yeme fe na beyé’é be Yésus be be’e fe mbe’e ya kañete mbamba foé ya Éjôé. Ba yiane fe bi mon éyoñe ya wo’an. Ye ô wô’ô yen ayaé ya bo mam mete mese? Jé é ne volô bia na bi yem abim éyoñ bia yiane lôt ésaé, a abim éyoñ bia yiane wo’an?

6. Aval avé kalate Marc 6:30-34 a liti na Yésus a mbe a bili mbamba ñyenane mam a lat a ésaé a awo’an?

⁶ E ne mfi na bi bi mbamba ñyenane mam a lat a ésaé. Njôô bôte Salomon a nga tili na: “Jam ese é bili éyoñ.” A nga jô na ngum éyoñ ô ne asu mbéane bidi, nlôñane menda, ñyôn, vioé, abôk, a mam mese mevok. (Ec. 3:1-8, Mfefé Nkôñelan) Da kôme yené na ésaé a awo’an bi ne nya mfii ényiñe môt. Yésus a mbe a bili mbamba ñyenane mam a lat a ésaé a awo’an. Môs éziñ, éyoñ minlômane mié mi bulaneya ésaé nkañete, be mbe be tii a bisaé aval é ne na, be nji be be bili ve éyoñe ya di. Nde Yésus a nga jô be na: ‘Enkelané vôme bôte be ne momo, bi wo’ane mone jôm.’ (Lañe’e Marc 6:30-34.) Akusa bo ba beyé’é bé be mbe fo’o be bili abui ésaé, Yésus a nga yene na da sili na be wo’an.

7. Aval avé atiñe ya môse Sabbat é ne volô bia?

⁷ Biyoñ biziñ e wô’ô fo’o kôme sili na môt a tame telé ésaé a bo mam mefe. Atiñe ya môse Sabbat bebo bisaé be Yéhôva be mbe be tôñe’e melu mvus da bo’olô jam ete. E ne été na, bi nji beta bo Atiñe Moïse si, ve bi ne yé’é abui mam éyoñe bia bindi avale Sabbat a mbe a boba’an. Mam mete ma ye volô bia na bi tu’a yemelan aval avé bia yen ésaé a awo’an.

8. Kalate Nkôlan 31:12-15 a liti na môse Sabbat ô mbe asu jé?

⁸ Bible a jô na éyoñe Yéhôva a boya “melu” mesaman a téé biôm (ve saa melu me ne mewolo me nkolo 24), Yéhôva a nga telé ésaé a mbe a bo’o si. (Met. 2:2) Ve mbôle Yéhôva a nye’e ésaé, azukui den, a ngenan a kele’e bisaé bife ôsu. (Jean 5:17) Yéhôva a nga saé “melu” mesaman, a wo’an “alu” zangbwale, nde a nga jô bone b’Israël na be bo be woko’on môse zangbwale ôse ya sondô. Môse Sabbat ô mbe ndem zañe Yéhôva a bone b’Israël. Môs ôte ô mbe môse ya “nya awo’ane,” ô mbe fe “étyi be Yéhôva.” (Lañe’e Nkôlan 31:12-15.) Jôm ése é mbe môt Israël é mbe é yiane tôñ atiñ  ete: bongô, alo, akui kui biyeme bôte be mbe be saé’ a bie mefup. (Nk. 20:10) Nta’ane mam ôte ô mbe ô volô’ô na be telé mame ya nsisim ôsu.

9. Aval avé betebe ôsu ya ñyebe Bejuif be mbe be beté’ ôdo’é melu me Yésus?

⁹ Angôndô ya mbamba nta’ane mam asu bebo bisaé be Zambe, ve betebe ôsu ya ñyebe Bejuif be nga be be viane beté ôdo’é, a té bitua metiñ a lat a môse Sabbat. Be mbe be jô’ô na môse Sabbat, môt a nji be a yiane koé koé ve mone fese na a di, nge ke saé nkôkon. (Marc 2:23-27; 3:2-5) Ve sa ke nde ôsimesane Yéhôva ô mbe nalé, a Yésus a nga kôme timine de.

10. Kalate Matthieu 12:9-12 a ye’ele bia na Yésus a mbe a yene’e môse Sabbat aya?

¹⁰ Yésus ba beyé’é bé be mbe be seme’ene môse Sabbat amu be mbe Atiñe Moïse si. * Ve Yésus a nga jô a bo mam me nga liti na, e nji bo abé ya bo mvam a volô bôte môse Sabbat. A nga kôme kpwamane betebe ôsu bete na: “E ne nkañesane ya bo mvaé e môse Sabat.” (Lañe’e Matthieu 12:9-12, Mfefé Nkôñelan.) Mfa’a wé, môt a nji be a tyame’ atiñ amu a te vu volô môte môse Sabbat. Mimboane mié mi nga kôme liti na a tu’a wô’ amu jé Yéhôva a nga jô bebo bisaé bé na be wo’ane môse Sabbat. Nalé a mbe a volô’ô na be tame vuan ésaé mone jôm, a na be dañe bem ôsimesane mame ya nsisim. Yésus a nga yaé nda bôt é mbe é seme’ene môse Sabbat. Bia tu’a wô’ô de éyoñ bia yen avale Yésus a mbe a bo’o  éyoñ ése a mbe Nazareth ; Bible a jô na: “A nga nyiine [nda] Zambe môse Sabat avale fulu jé é mbe, ve kôlô si na a lañe Kalate Zambe.”​—Luc 4:15-19, Mfefé Nkôñelan.

11. Za a nga liti Yésus mbamba éve’ela mfa’a ya ésaé?

¹¹ Joseph a nga ye’ele Yésus ésaé kafinda asu na a liti nye na ésaé é ne mfi mise me Zambe. (Mt. 13:55, 56) Yésus a mbe fe a yene’ ane ésaa a mbe a saé’ môs ôse asu na a toñe minga wé a abui bon a mbe a bili. Éko éziñe jam ete nde é nga bo na Yésus a jô beyé’é bé môs éziñe na: “Mbo ésaé a yiane ma’ane mé.” (Luc 10:7, Mfefé Nkôñelan) Da kôme yené na Yésus a mbe a yeme’ ajô ya ésaé.

12. Bifuse ya Bible bivé bia ngôné ôsimesane Yéhôva a lat a ésaé?

¹² Nlômane Paul fe ô mbe ô yeme’ ajô ya ésaé. E ne été na, ésaé ôsu a mbe a bili é mbe ji ya kañete bôt ajô Yésus. Ve Paul a nga jeñe fe mone moné asu na a jalé miñyiane mié. Teke mone Thessalonicien éziñ a mbe ve sôane na Paul a nga saé a ju’i, “alu ba môs,” asu na a bo te bo mbe’e asu môt éziñe ya be be. (2 Bet. 3:8; Mam. 20:34, 35) Éyoñ Paul a tili’i mam mete, éko éziñ a kobô ajô ya éyoñ a mbe a lôñe’e menda bindélé. A nga too a Aquila ba Priscille éyoñ a mbe Corinthe, a saé’ a be “amu ésaé jap é mbe ésaé ya lôñe menda bindélé.” Éyoñ Bible a jô na Paul a mbe a saé’ “alu ba môs,” nalé a nji tinane na a mbe étyi te wo’an. Mimôse mi Sabbat, a nji be a lôñe’e menda bindélé. A mbe a kañete’e Bejuif môs ôte amu a mbe a yeme’e na be ne teke bo ésaé môse Sabbat.​—Mam. 13:14-16, 42-44, Mfefé Nkôñelan; 16:13, Mfefé Nkôñelan; 18:1-4, Mfefé Nkôñelan.

13. Jé éve’ela Paul ja ye’ele bia?

¹³ Paul a ne mbamba éve’ela ya tôñ. Akusa bo a mbe a yiane jeñe moné, a mbe fe a too mbane ya kañete “mbamba foé ya Zambe.” (Bero. 15:16; 2 Bec. 11:23) A nga lebe fe bôte bevo’o na be bo mbane ya kañete. Ajô te, Aquila ba Priscille be mbe “beébe bebo bisaé [bé] be Krist Yésus.” (Bero. 12:11; 16:3) Paul a nga lebe Bekristene ya Corinthe na ‘be bi abui mame ya bo ésaé Tate.’ (1 Bec. 15:58; 2 Bec. 9:8) Nsisime Yéhôva ñwô fe ô nga tindi nye na a tili na: “Nge môt éziñ a bene bo ésaé, a bo’o te di.”​—2 Bet. 3:10.

14. Mejô me Yésus ya kalate Jean 14:12 ma tinan aya?

¹⁴ Teke ésaé éziñ é ne mfi melu ya asu’ulane ma a dañe ji ya kañete a bo bôte beyé’é. Yésus a nga jô na beyé’é bé ba ye bo ésaé a dañ abim a nga bo. (Lañe’e Jean 14:12.) A nji be a kômbô’ô jô na bia ye bo mesimba ane nye. Ve na, beyé’é bé ba ye kañete abui bôt a dañe nye a ye’ele be, na ba ye bo ésaé éte abui bevôm a dañe nye, a na ba ye lôt abui éyoñ ésaé éte a dañe nye.

15. Minsili mivé bia yiane sili biabebien, a amu jé bia yiane sili biabebiene minsili mite?

¹⁵ Nge ô bili asu ésaé, sili’i womiene minsili mi: ‘Ye bôte ba saé a ma ba yene fo’o na me ne nya mbo ésaé? Ye ma taté fo’o ésaé a mane je awolo, a ye ma saé fo’o a ngule jam ése?’ Nge wo te yalane na ôwé, wônaa masa wé a ne tabe wo ndi. E ne fe bo tyi’ibi éyoñ éte na ô kañete bôte mia be be mia saé. Mfa’a ya ésaé nkañete ki, sili’i womiene na: ‘Ye me ne fo’o éwôlô  nkañete mbamba foé? Ye ma kôme fo’o kômesane minjomane miam? Ye me wô’ô fo’o ji’a beta ke yene bôte ba wô’ô évé ya yeme benya mejôô? Ye ma ve’ele fo’o befatane bekañete bese?’ Nge wo te yalane na ôwé minsili mite mise, wônaa wo ye ke ôsu a bu’uban ésaé nkañete jôé!

16. Aval avé ôsimesane Yésus ba beyé’é bé a lat a awo’ane wo selan a wu abui bôt?

¹⁶ Yésus a mbe a yeme’e na ba beyé’é bé ba yiane wo’ane biyoñ biziñ. Ve abui bôte ya éyoñ éte a ba bebiene ya éyoñe ji ba viane vu mfañe môte ya éve’ela Yésus. Môt ate a nga jô émiene nlem été na: “Bômbô’ô si, ô di, a nyu, a wô’ avak.” (Luc 12:19; 2 Tim. 3:4) A nga buni na ngume jam môt a ne bo ô ne ve na a wo’an a vôman ényiñ. Ve sa ke mimvôman mmie Yésus a beyé’é bé be nga telé ôsu ényiñe jap.

17. Aval avé bi ne belan éyoñe jangan mimôse bi nji bi ésaé?

¹⁷ Den, bia jeñe na bi vu Yésus éyoñe bia belane mimôse bi yoo mone jôm sa ke ve na bia wo’an, ve na bia kañete a tabe bisulan. Bia yene na ésaé nkañete a bisulane bi ne angôndô ya mfi, jôm ete nje bia ve ngule ya bo mam mete mban. (Beh. 10:24, 25) To’o bi ne mewo’an, bia yeme na ba wo’ane ki a bisulan, nge ke a ésaé nkañete; jôm ete nje bia ve ngule ya tabe bisulane vôm ase bi né, bia jeñe fe fane ya kañete to’o ve bôte bia tôbane be atemetem.​—2 Tim. 4:2.

18. Jé Yésus a yi na bi bo?

¹⁸ Bi ne benya meva’a amu mbamba Njôô wongan, Yésus Krist, a tindi ki bia na bi saé a lôt abim bi ne bo. (Beh. 4:15) A yi na bi wo’an éyoñe nalé a sili. A yi fe na bi jeñe mone moné, a na bi nyoñe ngab a ésaé é ne dañe soo bia mevak: ésaé nkañete. Sondô a zu, bia ye yene mame Yésus a boya asu na a vaa bia mbia minkôm.