1. Amu jé éyoñ bia nyiñe ji é ne ngum aval?

ÉYOÑ bia nyiñe ji é ne ngum aval. Jam Kalate Zambe a nga jô da tôéban, Yéhôva a tôkane “bizu’u bi bôt . . . bi so’o meyoñ mese a menda me bôte mese a minkobô mise.” Bôte bete bese be ne “ayoñ e ne ngu;” tañe jap ja lôte million mwom; ba wô’ô meva’a ya “bo [Zambe] ésaé môs ba alu.” (Nli. 7:9, 15; És. 60:22) Bi nji tame yen nsamba bôt ôfe ô nye’e Yéhôva a bobenyañe bap aval ete.

2. Mefatane me nye’ane mevé bôte be nji kañe Zambe be bili? (Fombô’ô fôtô ya atata’a.)

² Kalate Zambe a nga jô fe na, melu mangane ma, bôte be nji kañe Zambe, ba ye bi mbia mefatane me nye’an. Nlômane Paul ô nga tili na: “Melu me asu’ulan . . . , bôt be aye nye’e bebien, [be aye nye’e moné], . . . [ba ye bo benye’e mimvôman, sa ke benye’e] Zambe.” (2 Tim. 3:1-4) Avale nye’an ete da selan a wu Bekristen ba yiane bi, amu wo tindi môte na a jeñe ve mfi wé émien. Avale mboon ete da soo ki môt avak. Avale nye’an ete da bo na ényiñ é bo ‘ayaé’ émo.

3. Jé bia zu yen ayé’é di, amu jé?

 ³ Paul a mbe a yeme’ na Bekristene fe be ne timbi ôlam ôte. Jôm ete nje a nga lebe be na, be ‘sa’ale’ môt ase a bili avale mbia nye’an ate. (2 Tim. 3:5) Ve bia yeme na bi vo’o bo te nyiñ a avale bôt ete. Nde ñhe, aval avé bi ne sa’ale mbia mefulu me bôte ba bômane bia, a ke ôsu a ve Zambe wongane ya nye’an nlem avak? Bi tame zu yen nsela’ane a ne zañe nya nye’an a wu ya kalate 2 Timothée 3:2-4. Nalé a ye volô bia na bi tu’a yemelan avale nye’an bia yiane bi, nye’ane wo soo benya meva’a.

4. Amu jé é nji bo abé na bi nye’e biabebien abim éziñ?

⁴ Nlômane Paul ô nga jô na “bôt be aye nye’e bebien.” Ye e ne abé na bi nye’e biabebien? Momo, bia yiane nye’e biabebien abim éziñ. Nne Yéhôva a nga té bia nalé. Yésus a nga jô na: “Nyeke’e bôte befe ane wo anye’e womien.” (Marc 12:31) Môt a nye’e ki émien a vo’o nye’e bôte bevok. Bia lañe fe Kalate Zambe na: “Beyôme fe be ayiane nye’e beyale bap aval ane menyôle mape bebien. Nyô a nye’e ngal, nnye a nye’e émien, amu na, te ke môs môt a nga vini minsône mié émien; ve a voñôlô a ba’ale mie.” (Beép. 5:28, 29) Jôm éte nje é ne mvo’é ya nye’e biabebien abim éziñ.

5. Môt a nye’e émien a lôte nné a bo aya?

⁵ Nye’an ba jôô wô e 2 Timothée 3:2 ô nji bo wu wo yian. Nye’an ôte ô ne angôndô ya abé. Bôte ba nye’e bebien a lôte nné ba dañe bete bebiene yôp. (Lañe’e Beromain 12:3.) Ba kañe bebien. Be nji bisi bôte bevok. Éyoñ ajô da kui, ba liti bôte bevo’ ônyui. Mfase mame ya Kalate Zambe éziñ a jô na, môt a nye’e émien a lôte nné, a ne ane ‘mvep ja vuluku ébiene mimvote mié été, na é kaman ébien, ve é liti’i bôte bevo’o biyo.’ Avale bôt ete é ne éngôngol.

6. Nya nye’an a wume bibuma bivé?

⁶ Befase mame ya Bible ba jô na, nge Paul a nga taté kobô ajô bôte ba nye’e bebien, a ne amu mbia fulu ate, nnye a biaé mefulu mese mevok bôte ba ye bi melu ya asu’ulan. Ve bôte ba nye’e Yéhôva be bili mbamba mefulu. Kalate Zambe a liti na nya nye’an a tii a mefulu ane avak, mvo’é, mbamba nlem, évôvoé njiban, mvam, mbunan, nje’eban nleme si, njôan nlem. (Beg. 5:22, 23) Ntili besam a nga jô na: “Ébotan a ayoñ di [Yéhôva] a ne Zambe wop.” (Bs. 144:15, Mfefé Nkôñelan) Yéhôva a ne Zambe ya avak, jôm éte nje bebo bisaé bé be bili fe fulu éte. Be nji bo afom a ôkôlôt ane bôte ba nye’e bebien émo ji, ve ba wô’ô mvaé ya volô bôte bevok.​—Mam. 20:35.

7. Minsili mivé mia ye volô bia na bi yem nge bia nye’e Zambe?

⁷ Aval avé bi ne yem nge bia nye’e biabebien adañe Yéhôva? Tame lañe jam e ne ntilane kalate Bephilippien 2:3, 4: “Te boane jam éziñ a mesengan, nge a mebun asu bone be mam, ve a éjote nyôl, yenane bôte befe na ba dañe mia. Môt a bo’o te simesan ve émien, ve a simesa’ane fe bôte befe.” (Mfefé Nkôñelan) Bi ne sili biabebiene na: ‘Ye ma tôñe fo’o melebe  mete? Ye ma ve fo’o ngule ya bo nkômbane Yéhôva? Ye me ne fo’o mbane ya volô bobenyañe bam, a bôte ma kañete?’ E ne été na, jam ete e nji bo tyi’ibi. Bia yiane ve ngul a nyume biabebiene mam. Ve ye jam afe da dañe dina: e yeme na bia ve Njôô ya si a yôp nlem avak?

8. Jé bebo bisaé be Yéhôva béziñ be nga bo amu ba nye’e nye?

⁸ Bebo bisaé be Zambe béziñ be nga bene mbamba mesu bisaé, na ba telé ésaé Yéhôva ôsu, amu ba nye’e nye. Wua ya été a ne Érika, a nyiñ États-Unis, a ne dokita. Akusa bo a mbe ve bi mfañ asu ésaé, a nga tobe na a bo nkpwa’a mefane ya éyoñ ése, ane ba nnôm be nga ke ba kañete mesi mesi. A jô na: “Mbamba bibuma bi nga wum amu bi nga su’u ésaé nkañete vôm ba kobô nkobô ôfe, a mbamba bilat bi nga bi, mam mete me nga soo bia abui mevak. Me ngenane dokita, ve ma dañe bi avak éyoñ ma ve éyoñ jam a ngule jam ése na, me volô bôte mfa’a ya nsisim, a na me su’u mame ya akônda.” 

9. Amu jé môt a nye’e moné a nji bi avak?

⁹ Paul a nga jô fe na bôte “be aye nye’e moné.” Den a nto abe mimbu, nkpwa’a mefan éziñe ya Irlande a nga kômbô kañete môte mbamba foé. Nde môt ate a nga yooé mfe’e moné wé, a kuli abui moné, a jô nye na: “Ô lôô, Zambe wome nyi!” Ja’a sa ke môt ase nnye a bo ane môte nyi, abui bôt é too moné wop, a akume dap mebun. Ajô te Bible a ve bia abendé na: “Nyô a nye’e argent, nlem w’aye ke jaé a argent; nge nyô a nye’e [akum], te ke jaé a [abui akum].” (Ec. 5:10) Avale bôt ete e ne alo, amu da jeñe ve na e kôan abui moné, mboan ôte ki wo soo be “mbia be mam mevale mese.”​—1 Tim. 6:9, 10, Mfefé Nkôñelan.

10. Jé Agur a nga jô mfa’a ya akum a azoé?

¹⁰ E ne été na, moné a ne mfi. A volô bia abim éziñ. (Ec. 7:12) Nde, ye môt a ne fo’o bi mevak nge a bili fo’o ve abim moné da yian asu miñyiane mié? Ôwé! (Lañe’ Ecclésiaste 5:12.) Agur mone Jaké a nga jô Yéhôva na: “Te ve me to’ azoé, to’ akum; va’a me bidi bi ayiane ma.” Bi ne ji’a wô’ô amu jé a nji be a yi na a bo azoé. Aval émien a jô, a nji be a kômbô’ ku meve’ele ya ke wup, amu nalé a nga ye ve jôé Zambe mvit. Ve amu jé a nga jô na a nji kômbô bo nkukum? Éyalane jé ji: “Me za jaé, a kate wo, a jô na, Za a ne Yéhôva?” (Min. 30:8, 9) Biabebiene bia yeme na, bôte béziñ be nji bisi Zambe, amu be too akume dap mebun.

11. Melebe mevé Yésus a nga ve a lat a moné?

¹¹ Zambe a vini bôte ba nye’e moné. Yésus a nga jô na: “Te ke môt a ne ngule ya wô’ô [bemasa] bebaé: amu a ye vini wua a nye’e nyô mbok; nge sa nalé, wôna a ye wô’ô wua a biasé nyô mbok. Mi nji bo ngule ya tôñe Zambe ba akum.” Ve a nga taté jô na: “Te kôan akume si nyô vôm bibiam a miengele bi adi, a miñwuwup mi atupe menda, a wup: ve mi kô’an akum [e] yôp, vôm bibiam a miengele bi ne te di, a miñwuwup te tupe menda a wup.”​—Mt. 6:19, 20, 24.

12. Amu jé ésaé Yéhôva é ne tyi’ibi éyoñ bia nyume biabiene mam méziñ? Nyoñe’ éve’an.

 ¹² Bebo bisaé be Yéhôva ba nyume bebien mam méziñ ényiñ ba yene na, be bili abui mevak, a abui éyoñe ya kañe Yéhôva. Jacques a ne wua ya été, a nyiñ États-Unis, a nga kuane beta nda wé, a asu makite dé, asu na ba ngal be bo bekpwa’a mefan. A jô na: “E nji be tyi’ibi na bi kuane beta nda wongan a si jangan. Me mbe me bula’an ésaé éyoñ ése me wô’ô ôlun. Minga wome ki a mbe meva’a éyoñ ése, amu a mbe nkpwa’a mefan. A mbe a jô’ô ma na: ‘Masa wom a dañe bemasa bese!’ Ane ma fe me nga nyoñ ésaé nkpwa’a mefan; éyoñe ji, bia nye bi bili Masa wua: Yéhôva.”

13. Minsili mivé mi ne volô bia na bi yem nge bi ne ôzañ akum?

¹³ Biyalane ya minsili mi bi ne volô bia na bi tu’a yem nge bi ne ôzañ akum: ‘Ye ma tôñe fo’o melebe ya Kalate Zambe ma fombô ôzañ akum? Ye moné a ne jam ma telé ôsu ényiñ? Ye biôm bi mo bi ne mfi mise mam adañ amvôé dam a Yéhôva a bôte bevok? Ye ma buni fo’o na Yéhôva a ne jalé miñyiane miam?’ Bia yiane yeme na Yéhôva a vo’o samele ba be too nye mebun.​—Mt. 6:33.

14. Aval avé bia yiane yene mimvôman?

¹⁴ Avale Bible a nga jô, den abui bôt e ne “benye’e mimvôman.” Aval e nji bo abé na bi jeñe moné abim éziñ, a na bi nye’e biabebien abim éziñ, aval ete fe, e nji bo abé na bi vôman abim éziñ. Yéhôva a nji jô na, bia yiane nyume biabebiene mbamba be mam bese ya ényiñ. Kalate Zambe a jô mbo ésaé Yéhôva na: “Kele’ w’ake, ja’a fembé jôé a mevak, a nyu vin wôé a meva’a nlem.”​—Ec. 9:7.

15. 2 Timothée 3:4 a kobô ajô aval mimvôman avé?

¹⁵ Kalate Timothée baa 3:4 a kobô ajô mimvôman mia bo na bi lume Zambe mvus. Nkobô Grek, éfus éte é nji  jô na bôte ba ye nye’e mimvôman adañe Zambe. Ve ja jô na, ba ye nye’e mimvôman, ‘sa ke Zambe.’ Ajô te ñyeme mam éziñ a nga jô na: “Éfuse ji é nji jô na, bôte bete ba nye’e Zambe abim éziñ. Ve ja jô na, be nji nye’e nye’e Zambe.” Ngo’o ngul abendé asu bôte ba vebe ze ve na ba vôman! Bifia “benye’e mimvôman” bia fombô fe bôte bese “mimvôman y’ényiñ [mia] mane dibetan.”​—Luc 8:14, Mfefé Nkôñelan.

16, 17. Aval avé Yésus a mbe a yene’e mimvôman?

¹⁶ Yésus a mbe a kôme’ telé mimvôman été ja yian. A nga tabe ‘abô’ aluk’ a “beta dina.” (Jean 2:1-10; Luc 5:29, Mfefé Nkôñelan) Abô’ alu’ ete, a nga bo na mendim me veñesane meyok, amu meyo’o me mbe me nga jemban. Éyoñ bôte béziñ be nga kobô nye abé, amu a mbe a ja’a a nyu, a nga liti be na ba fase ke mvo’é.​—Luc 7:33-36.

¹⁷ Ve nalé a nji tinane na Yésus a mbe môta mimvôman. A mbe a télé’ Yéhôva a miñyiane mi bôte bevo’ ôsu. A nga yebe na a wu asu na, abui bôt é nyiñ. A nga jô ba bese ba tôñe bibô’a mebo bié na: “Ébotan a mia, éyoñ bôt be aye biasé mia, a kpwe’ele mia, a kobô mia mam abé mese me ne minnal, amu ma. Va’an, mi dañe yen mvaé; amu mvaé mi aye yen je aye bo anene yôp: amu nalé be nga kpwe’ele bekulu mejô be mbe mia ôsu.”​—Mt. 5:11, 12.

18. Minsili mivé mi ne volô bia na bi yem abim avé bia nye’e Yéhôva?

¹⁸ Aval avé bi ne yem nge bi ne benye’e mimvôman? Bia yiane sili biabebiene na: ‘Ye mame ya nsisim, ye mimvôman, jé nje ma telé ôsu? Ye me bili nkômbane ya biasé biôm biziñ, amu ma kômbô bo Yéhôva ésaé? Ye mimvômane ma top mia ve Yéhôva nlem avak?’ Nge bia nye’e Yéhôva a nlem ôse, bia ye sa’ale mam mese Yéhôva a vini, bia ye fe sa’ale mam mese nleme wo jô bia na, a ne vini.​—Lañe’e Matthieu 22:37, 38.

19. Beza be vo’o bi benya meva’a?

¹⁹ Den a nto mimbu bebé 6 000 émo Satan ja fu’u bua, ve bi nto melu ya asu’ulan. Si é ne njalan a bôte ba nye’e bebien, moné a mimvôman mevale mese. Môt ase a jeñe ve nsenge wé, môt ase a fase ve mame mé. Avale bôt ete e vo’o bi benya meva’a. Ntili besam a nga bele fo’o éyoñ a nga jô na: “Ébotan a môt mvolane wé ô ne Zambe Yakob. A futi ndi nleme jé be [Yéhôva] Zambe.”​—Bs. 146:5, Mfefé Nkôñelan.

20. Aval avé nya nye’an a nga soo wo mevak?

²⁰ Bebo bisaé be Yéhôva ba kôme liti nya nye’an, a nsamba wop ô ne ve nenenen. Nalé a liti na Éjôé Zambe é ntele, a na, é mbeme soo bôte ya si bibotan. Bia bi benya meva’a éyoñ bia bo nkômbane Zambe, a éyoñ bia yeme na, Njôô ya yôp a si a wô’ô bia mvaé. Ba ba nye’e Yéhôva ba ye nyiñe meva’a été nnôm éto. Ayé’é da zu, bia ye yene mefulu bôte ba nye’e bebien a lôte nné be bili, a nsela’ane a ne zañe mefulu mete, a mefulu bebo bisaé be Yéhôva.