MBUNAN wo tômôlô bia abui. Ajô te, Satan a kusa jeñe na a wôé bia mfa’a ya nsisim, mbunane wo volô bia na bi “dime . . . mekoñe me nduan me mbia môt ate mese.” (Beép. 6:16) Éyoñ bi bili mbunan, teke nju’u éziñ bi ne kate dañ. Yésus a nga jô beyé’é bé na: “Nge mi bili mbunan abim ane [mone fes a dañe tyôtyoé], wôna mia ye jô nkôle wuna na, Kôlô’ô va, ô ke tebe valé; wô ve kôlô; teke jam mia ye bo te ngule ya bo.” (Mt. 17:20) Mbôle mbunan ô ne abime mfi di, entame jeñané biyalane ya minsili mi: Jé é ne mbunan? Amu jé wo yiane so nlem? Aval avé bi ne yemete mbunane wongan? Za nnye bia yiane buni?​—Bero. 4:3.

Môt a nji bi mbunan fo’o ve amu a kañese mam me ne Bible été, amu ja’a “mimbia minsisime fe mia buni a si’an.” (Jc. 2:19) Jé é ne ñhe mbunan?

Bible a liti na mbunan ô bili mefase mebaé. Di ôsu, a jô na “mbunan ô ne ñyemetane mam môt a too me ndi nlem.” (Beh. 11:1a) Môt a bili mbunan a yeme na mam mese Yéhôva a jô me ne été, a na, ma ye tôéban. Tame wôk jôme Yéhôva a nga jô bone b’Israël: “Nge mi ne ngule ya tyam élate jame ya môs a élate jame ya alu, nalé môs ba alu b’ aye fe bo éyoñ jap été, wônaa élate jame ya be mbo ésaé wom David, é ne fe ngule ya tyamban.” (Jr. 33:20, 21) Ye ô simesaneya môs éziñe na nlô jôbô a ne bo te beta tôô a dime nga? Nge wo yebe na jôp da ye ke ôsu a ve bia môs ba alu, ye ô ne sôane na Nté jôp a ne ngule ya tôé mam a jô nga? Momo.​—És. 55:10, 11; Mt. 5:18.

Di baa, mbunan ô ne “ndeme ja bo’olô na mam me ne te yené me ne.” Yaa, mbunane wo kôme fo’o “bo’olô” na mam bi vo’o yen a mis me ne. (Beh. 11:1b, nwt-F) Aval avé? Bi tame jô na mone mongô a sili wo na: ‘Aval avé wo yeme na mfebe ô ne?’ Akusa bo ô ngenane teke yene mfebe, teke bisô na wo ye liti mone mongô ate mendem ma bo’olô na mfebe wo bômane bia, wo ye kobô nye ajô évuñulu ja bo na mekaé me fô’ôsan, a mam mefe. Éyoñ a kañeseya de, ataté éyoñ éte, mone mongô a ye tu’a wô’ô na, to’o mam méziñ me nji yené a mis, nalé a nji tinane na me ne momo. Aval ete fe, benya mendeme ba bo’olô mam bi nji yen a mis, mbe be ne mbôka’a ya mbunan.​—Bero. 1:20.

Mbôle mendem méziñe mme me ne mbôka’a ya mbunan, môt a kômbô bi mbunan a yiane taté “yem benya mejôô” nya nyemane. (1 Tim. 2:4) Ve a nji yiane su’u ve ñyeman. Paul a nga tili na môt a yiane “buni a nlem.” (Bero. 10:10) Nalé a tinane na, môt a nji yiane su’u ve na a buni biyaé, a yiane fe nyane benya mejôô nleme wé été. Jam ete étame nde e ne tindi nye na a liti mbunane wé a zene ya mimboane mié, a na ényiñe  jé ése é lu’an a mam a yé’é. (Jc. 2:20) Môt a biasé benya mejôô a bene kui mis, amu a kômbô jalé miñyiane mié ya minsôn, nge ke amu a bene kandan a ñyenane mame wé. (2 P. 3:3, 4; Jude 18) Jôm ete nje bi nji vembe na bôte béziñe ya melu mvus be nji bi mbunan a too ke na be nga kôme yene mesimba méziñ a mise map. (Nb. 14:11; Jean 12:37) Nge môt a yi na nsisime Zambe ô volô nye na a bi mbunan, a yiane kôme nye’e benya mejôô.​—Beg. 5:22; 2 Bet. 2:10, 11.

Njôô bôte David a ne môte wua ya ba be nga liti beta mbunan. (Beh. 11:32, 33) Ye môt ase nnye a mbe a bili abime mbunan ete nda bôte David nga? Momo. Monyañe mvendé wé Éliab, a nga liti na a jembane mbunan môs éziñ, éyoñ a nga yaa David étome na a kômbô ke wosane Goliath. (1 Sa. 17:26-28) Ba bialé ki a mbunan, mbunan ô nji bo élik, mbunane David ô mbe ngul amu a mbe a bili ngul élat a Zambe.

E kalate Besam 27, David a liti bia mam me nga volô nye na a bi ngule mbunan. (Éfus 1) A mbe a bindi’i a simesan aval avé Yéhôva a nga volô nye na a dañe besiñe bé. (Éfus 2, 3) A mbe a nye’e nta’ane mame Yéhôva a lat a nya ékaña’a. (Éfus 4) David a mbe a kele’e kañe Yéhôva a bebo bisaé bé bevo’ tabernacle. (Éfus 6) A mbe a ye’elane Yéhôva a nlem ôse. (Éfus 7, 8) David a mbe fe a yi na Yéhôva a ye’ele nye mezene Mé. (Éfus 11) Mbunan ô mbe mfi mise me David aval é mbe na a nga sili émiene nsili wu: “Me nga ye bo aya si bia nyiñe nyi nge me too ye bo te [mbunan]?”​—Éfus 13, Mfefé Nkôñelan.

Wo fe ô ne bi ngule mbunan ane David nge wo bo mam me ne kalate Besam 27. Mbôle ñyeman ñwô ô ne mbôka’a ya mbunan, nge wo kômbô wô bi, wo yiane bo mbane ya yé’é Bible a bekalate bangan bevok. (Bs. 1:2, 3) Bindi’i mam wo yé’é. Éyoñ bia bindi mam bia yé’é, nalé a tindi bia na bi tu’a kômbô ve Yéhôva akiba. Fulu mvean akéva ki ja ye nene nkômbane wôé ya tabe bisulan, a kobô bôte bevo’ ajô ya ndi nleme jôé. (Beh. 10:23-25) Bia liti fe mbunan éyoñ bia bo “ve ye’elane Zambe, te kat.” (Luc 18:1-8) Ajô te, bo’o mbane ya ye’elane Yéhôva, a tabe’e ndi na a wô’ô wo mintaé. (1 Bet. 5:17; 1 P. 5:7) Mbunane wo tindi bia na bi bo mam me ne zôsôô, éyoñe ki bia bo mam me ne zôsôô, mbunane wongane wo tu’a yem.​—Jc. 2:22.

Ôsusua na a wu, Yésus a nga jô beyé’é bé na: “Buna’ane Zambe, buna’ane fe ma.” (Jean 14:1) Jôm ete nje bia yiane buni  Yéhôva ba Yésus. Aval avé bi ne ñhe buni Yésus? Bi tame yene ve mevale melal.

Jam ôsu, yene’e ntañ ane dase Yéhôva a kalane wo mo été. Paul a nga jô na: “Ényiñ me too je mfa’a ya minsôn éyoñe ji, me too je amu mbunan, ñwô ma buni Mone Zambe, nnye a nga nye’e ma, a ve émien amu ajô dam.” (Beg. 2:20) Nge wo buni Yésus, wo ye ke sôane na a nga wu fe asu dôé, na ntañe wo buti abé dôé, na wo ve wo ndi nleme ya nyiñe nnôm éto, a na ô ne beta ndem a liti na Yéhôva a nye’e wo. (Bero. 8:32, 38, 39; Beép. 1:7) Nalé a ye volô wo na ô bo teke wô’ô womien éngôngole zezé.​—2 Bet. 2:16, 17.

Jame baa, subu’u Yéhôva bebé a zene ya meye’elan, ô too ndi na a ye yalane wo a ngala’ane ya ntañ. Ntañ wo bo na ‘bi yooé Yéhôva minlem miangan, a kooban éngôngol, a yen mvam éyoñ ja yian.’ (Beh. 4:15, 16; 10:19-22) Meye’elane ma volô bia na bi tebe ne bip éyoñe ya meve’ele.​—Luc 22:40.

Jame lale, bo’o Yésus mewôk. Nlômane Jean ô nga jô na: “Môt a buni Mon, nnye a nee ényiñ ya melu mese; ve môt a bo te wô’ô Mon, a ye [ke] yen ényiñe ya melu mese, Zambe a ye bo ve yaa ajô dé.” (Jean 3:36) Ye wo wô’ô fo’o jame Jean a jô nga? A jô na môt a buni ki Yésus a ne melo. Ajô te bia liti na bia buni Yésus éyoñ bia bo nye mewôk. Wo bo Yésus mewôk éyoñ wo tôñe metiñe mé, mme mete me tii a miñye’elane mié a mam mese a nga jô na bi bo. (Beg. 6:2) Wo bo fe Yésus mewôk éyoñ wo tôñe zen ôlo ô ne mewôk a fek wo liti wo. (Mt. 24:45) Éyoñ wo bo Yésus mewôk, wo bo fe ngule ya jibi minju’u mise mia noñe wo nyul ane mveñ.​—Luc 6:47, 48.

Môs éziñ môt a nga jô Yésus na: “Ma buni; volô’ô ma vôm me ngenane te buni.” (Marc 9:24) Môt ate a mbe a mbili abime mbunan éziñ, ve a mbe a yeme’e na abim mbunan ete da yiane ki. Ane nye, bia fe bia jembane mbunane mefôla méziñ. Bia bese bi ne fe yemete mbunane wongane den. Avale bi maneya yen, bia yemete mbunane wongan éyoñ bia yé’é Mejô me Zambe a bindi me, a nene nkômbane wongane ya ve Yéhôva akiba. Bia yemete fe mbunane wongan éyoñ bia kañe Yéhôva fufulu a bobejañ, éyoñ bia kobô bôte bevo’ ajô ya ndi nleme jangan, a éyoñ bi ne mbane ya ye’elane Yéhôva. Éyoñ bia yemete mbunane wongan aval ete, bia bi ma’ane ma dañ. Yéhôva a jô bia na: “A bôt ma nye’e, vôm mia lôñ miabebien mbamba mbunan a dañedañe yôp . . . ba’alane miabebien nye’ane Zambe été.”​—Jude 20, 21.