1. Va’ak éve’an ja liti amu jé é ne mfi na bi fombô éyoñ, a mam ma bobane vôme bi né. (Fombô’ô fôtô ya atata’a ya ayé’é di.)

TAN, nyin, lal, baé, fok! Éyoñe bia yen abim éyoñ é li’iya bingengeñ, bia yeme na, éyoñe ya ke tabe si é kuiya na bi wô’ô mezik ma yoé étune môs ya beta étôkan. A ne éyoñe ya kôme vô’ôlô mbamba mezik ya éko mezik ya Watchtower. A jame da dañe mfi é ne na, bia kômesan ôsimesan a nleme wongan na, bia zu wô’ô minkañete mia tôñe valé. Ve jé é ne kui nge bôte béziñ ba ndeléban, be laan a bemvôé bap be teke yeme na étôkan é tatéya? Be nji tabe ntyele na be yeme na awolo é kuiya, a na mam ma me nga bobane vôme be né: kaso a ntoo pôsmôden, mezik me tatéya, a bôte bese be maneya tabe si. Éve’ane ji é ne volô bia na, bi yem abim “éyoñ é li’iya” na, beta jam a boban, ndemben bi ne yeme kômesan. Beta jam mbé?

2. Amu jé Yésus a nga jô beyé’é bé na be ‘mombô’?

² Éyoñ a nga kobô ajô ya “asu’ulane ya si nyô,” Yésus Krist a nga bemene beyé’é bé na: “Fomba’an, mi momba’an a ye’elane Zambe: amu mi ne te yem éyoñe te.” Mvuse ya  valé, Yésus a nga beta bemene be na: “Momba’an.” (Mt. 24:3; Lañe Marc 13:32-37.) Nkañete Matthieu fe wo liti na Yésus a nga bemene beyé’é bé na be tabe évevé: “Ajô te, momba’an: amu mi ne te yem alu Éso wônan a ye so de. . .Taba’ane nkôman; amu Mone môt a ye so awolo mi ne te simesane na a ye zu.” A nga beta jô na: “Ajô te momba’an, amu mi ne te yem alu nge awolo.”​—Mt. 24:42-44; 25:13.

3. Amu jé bia vô’ôlô melebe me Yésus?

³ Bia Bengaa be Yéhôva, bi nji bo fianga a melebe me Yésus. Bia yeme na, bi nga nyiñ “éyoñe ya asu’ulan,” a na, éyoñ é nji beta bo abui na “beta njuk a taté.” (Dn. 12:4; Mt. 24:21, Mfefé Nkôñelan) Bia yene bita, mbia be mam a ébiasé metiñ, jo’ojo’o miñyebe, bemfum bane ya zaé, akon, a mimfô’ôsane mi si vôm ase. Bia yeme na, bebo bisaé be Yéhôva ba bo beta ésaé ya kañete Éjôé Zambe si se. (Mt. 24:7, 11, 12, 14; Lc. 21:11) Bi ne ôjeja’a ya yene jam nsoane Yésus wo ye tinan asu dangan. Bia kômbô fe yen ane nsoane te wo ye tôé nsôñane Zambe.​—Mc. 13:26, 27.

4. (a) Amu jé bi ne jô na, Yésus a nga yem éyoñe Harmaguédon aye boban? (b) Akusa bo bi nji yem éyoñe beta njuk aye taté, jam avé bi ne tabe de ndi?

⁴ Bia yeme na étôkan ése é bili ngumba éyoñe ja taté. Ve, ja’a bia bo aya, bi vo’o yeme mbu, môs, a awolo beta njuk aye taté. Éyoñ a mbe si, Yésus a nga jô na: “Ve alu te a awolo te, te ke môt a yem, ja’ane beange ya yôp, nge Mon, ve Ésa étam.” (Mt. 24:36) Ve Krist a mbili ngul e yôp été na, a zu wosan émo Satan. (Nli. 19:11-16) Ajô te, bi nto ve jô na, Yésus a nga yem éyoñe Harmaguédon aye boban. Ve bia, bi nji yem éyoñe te. Jôme te nje ñhe, bia yiane mombô akekui beta njuk aye taté. Teke môs éziñ Yéhôva a ve’eya befe’e mfa’a ya éyoñe te. A tyi’iya ngumba éyoñ asu’ulan d’aye so. A yem abim éyoñ é li’iya na beta njuk a taté, jame te ‘d’aye ke bem.’ (Lañe Habakuk 2:1-3.) Aval avé bi ne tabe de ndi?

5. Va’ak éve’an ja liti na, minkulane mejô mi Yéhôva mia tôban éyoñ ése.

⁵ Yéhôva a ju’uya zu a tôé minkulane mejô mié mbamba éyoñ! Yenek éve’an éyoñ a nga nyii bone b’Israël minkôm Égypte. Moïse a nga kobô ajô ya ngone Nisan é to melu 14 ya mbu 1513 Ô.É.J. éyoñ a nga jô na: “A nga bo na, éyoñe mimbu mite mintete minyin a mewôm mela mi nga man, môs ôte ôbien, ñwô minsamba mise ya Yéhôva mi nga kôlô si ya Égypte.” (Nk. 12:40-42) ‘Mimbu mintete minyin a mewôm mela’ mite, mi nga taté éyoñe Yéhôva a nga bo élate mbu 1943 Ô.É.J. (Beg. 3:17, 18) Mvuse mone nté, Yéhôva a nga jô Abraham na: “Yeme’e fo’o na, mvoñe bôte jôé j’aye bo mintabe éza si, j’aye fe bo be bisaé; a b’aye kpwe’ele je mimbu mintete minyin.” (Met. 15:13; Mam. 7:6) “Mimbu mintete minyin” mi ékpwe’ele mite, mi nga taté mbu 1913 Ô.É.J. éyoñ Ismaël a nga kpwe’ele Isaac, e zu koone na Isaac a tyiya mebé. A mi nga man éyoñe bone b’Israël be nga kôlô Égypte mbu 1513 Ô.É.J. (Met. 21:8-10; Beg. 4:22-29) Yaa, mimbu mintete minyin ôsusua na jame te da boban, Yéhôva a nga kat éyoñ a mbe na a ye nyii ayoñe dé!

6. Amu jé bi ne tabe ndi na Yéhôva a ye nyii bebo bisaé bé?

 ⁶ Josué a mbe nsamba bôte Yéhôva a nga nyii minkôm Égypte. A nga ba’alane bone b’Israël bese na: “Mi ayem minlem mienan mise a minsisime mienan mise na, te ke jame da e selaneya mfa’a ya mbamba be mam mese Yéhôva Zambe wônan a nga kobô ajô denan; mese me maneya tôbane be mia, te ke jame da ya été e selaneya.” (Jos. 23:2, 14) Bi ne tabe ndi na, ngaka’a Yéhôva a bo na a ye nyii bia beta njuk ja ye tôéban. Ve nge bia kômbô nyiñ éyoñe Yéhôva a ye mane jiane nta’ane mame wu, bia yiane mombô.

7, 8. (a) Ésaé évé mmombô ya melu mvus a mbe a bili, a ñye’elan ôvé bia nyoñ été? (b) Va’ak éve’an ya jam é ne kui éyoñe bemombô ba ke ôyo vôm ba saé.

⁷ E mam me nga bobane melu mvus, me ne ye’ele bia abui mam a lat a mfi ya mombô. E melu kôa, beta mimfin mi mbe mi bôma’an beta bitison aval ane Jérusalem. Mimfin mite mi mbe mi ba’ale’e bitison na besiñe be bo teke zu nyiin été wôé. Mmombô a mbe a bete mimfine mite na, a yeme yene mam ma bobane nka’ale yate ya tison. Bemombô be mbe be tebe’e mimfine yôp, a mimbé alu a môs. Ésaé jap e mbe na, be ji’a bemene bôte ya tison mbia jam a mbe a ngenan a za’a ôyap. (És. 62:6) A mbe ajô ya awu ba ényiñe na, bemombô be tabe évevé, a ntyel e vôm be tele.​—Éz. 33:6.

⁸ Josèphe, mone Bejuif a ne ñyeme mam a kañete na, mbu 70 ya É.J., bemombô be mbe be ba’ale tison Jérusalem be nga mane ke ôyo alu. Nde bezimba Beromain be nga nyiine Jérusalem, amu be nga bete Nkum Antonia ô mbe bebé temple! Ataté valé nde Beromain be nga nyiine temple a futi nduan été. Asu’ulane ya été e mbe na Jérusalem, a ayoñe bejuif be nga tôbane beta njuk, avale be mbe be ngenan te tame tôbane de môs éziñ.

9. Jé abui bôt ya si nyi be nji yem?

⁹ Melu ma, abui mesi é bili “bemombô” mevale meval. Mevok ma belan bôte ba lôñelane minjoñe minjoñ, ma mevok ma belane besatellite. Ba fombô bôt ba nyiine mesi map asoé, a bôte be ne zu bo mbia be mam. Ve “bemombô” bete be ne ngule ya yene fo’o ve besiñe ya bijôé bivok, nge bôte bevok. Be vo’o yeme mam Éjôé Zambe é ne mo me Krist ja bo, a jame ja ye bo mfa’a ya tyik meyoñe mese mejô. (És. 9:6, 7; 56:10; Dn. 2:44) Mfa’a wongan, nge bi ne vevee mfa’a mam ya nsisim, bia ye tabe nkômesan na bia yange môse ntyi’ane mejô.​—Bs. 130:6.

10, 11. (a) Jam avé bia yiane tabe de ntyel, a amu jé? (b) Jé ja liti wo na, Diable nnye a bo na bôt be bo te yeme minkulane mejô ya Kalate Zambe?

¹⁰ Tame simesane mmombô a te tabe évevé ngumba alu vôm a saé. A bili atek, a taté na a ndeñ ôyo fo’o ve éyoñ tyé é mbeme lendé. Avale da fe, nté bia subu e memane ya nta’ane mame wu bebé, nde fe é ne ayaé ya ke ôsu a mombô nalé. Ngo’o avale mbia été bi ne tebe, nge bia bo teke mombô! Bi tame zu yene mam melal me ne bo na, nge bi bo fianga, bi ne bo teke tabe évevé a ntyel.

 ¹¹ Diable a bo na bôte be ke ôyo nsisim. Mon éyoñ ôsusua na a wu, Yésus a nga bemene beyé’é bé biyoñ bilal na, Satan a ne “njô bôte ya si nyô.” (Jn. 12:31; 14:30; 16:11) Yésus a mbe a yeme na Diable a ye toé asimesane bôt e dibi été mfa’a ya nsisim, ndemben ba ye bo te yene na minkulane mejô mi Zambe mfa’a ya melu ma zu, mi nto bebé ya tôéban. (Soph. 1:14) Satan a toé bôte ndim mfa’a ya asimesane dap, a zene ya évuse ñyebe. Jé ô yeneya be bôt mia be be mia laan? Ye ô nji yene na, Diable a maneya “bo minleme ya ba be ne te buni ndim,” mfa’a ya asu’ulane ya nta’ane mame wu, a na Krist a nto njôô ya Éjôé Zambe? (2 Bec. 4:3-6) Biyoñe tañeya ô wô’ôya bôte be jô’ô na, “Me nji yene mfi ya été”? Abui ya be be é nji nyoñe ngap éyoñe bia jeñe na bi kate be été émo é ntele éyoñe ji.

12. Amu jé bi nji yiane jô’é na, Diable a du’u bia?

¹² Te kañese na, ñyoñane bôt ba bo te nyoñe ngap a mam ya nsisim ô bo na, ô bili atek nge na ô bo te mombô. Wo yene mfi ya été. Paul a nga tili Bekristen bevo’o na: “Miabebien mi atu’a yeme na, môse ya Tate wo azu.” A nga beta jô na, “aval ane ñwuwup wo azu alu.” (Lañe 1 Bethessalonicien 5:1-6.) Yésus a nga bemene bia na: “Taba’an nkôman: amu Mone môt a ye so awolo mi ne te buni.” (Lc. 12:39, 40) Ana’ana, Satan a ye mane duk abui bôt na be buni na, “mvo’é a te ke jame ya ko woñ” bi nto. A ye du’u bôt na be simesane na, mam mese ya si nyi me ne nya nya mvo’é. Ve bia ki? Môse ya ntyi’ane mejô wo ye ke “koé [bia] aval ane ñwuwup,” nge bia ‘mombô a tabe nkôman.’ Jôme te nje bia yiane lañe Mejô me Zambe môs ôse, a bindi mame Yéhôva a kate bia.

13. Aval avé nsisime ya émo wo nambe môt a binam, a aval avé bi ne sa’ale mbia nsisime te?

¹³ Nsisim ya émo wo yalé bôt ôyo ya nsisim. Mam ya si nyi ma nyoñ abui bôt éyoñ aval é ne na, be nji yene na, be ne azoé mfa’a ya nsisim. (Mt. 5:3) Ényiñe jap ése é ne fo’o ve mam ya émo ji,  mme mete ma tindi “mbia minkômbane ya miñsôn a mbia nkômbane ya mis.” (1 Jn. 2:16) Nde fe, nsisime mimvôman ya émo ji wo tindi bôte na be ‘nye’e mame ya mevak,’ a mbu ôse ya yôp, nkômbane ya bo mam mete ô ne ve nenenen. (2 Tim. 3:4) Jôme te nje Paul a nga jô Bekristen na: “Te bôndane mame ya minsône fek, mbôndane ya bo mbia minkômbane ya été,” mme mete ma yalé bia ôyo ya nsisim.​—Bero. 13:11-14.

14. Melebe mevé bia koone me e kalate Luc 21:34, 35?

¹⁴ Bia yi na nsisime Zambe, ñwô ô wulu bia ényiñe jangan, sa ke wu ya émo. Nsisime te ñwô Yéhôva a belane wô na, bi bi nya ñyeman a lat a mam ma yange bia melu ma zu. ^[1] (1 Bec. 2:12) Bia yeme na, sa ke ve beta be mam étam, mbe be ne bo na môt a bili atek nsisim. To’o bone be mam ya ényiñ be ne bo na bi bili atek, nge bi jô’é na me nyoñ éto mam ya nsisim me bili. (Lañe Luc 21:34, 35.) Bôte bevok be ne kpwe’ele bia amu bia ke ôsu a mombô, ve nalé a nji yiane bo na, bi vuane na bi nga nyiñe melu ya asu’ulan. (2 P. 3:3-7) Ve bia yiane bo mban ya tabe bisulan a bobejañe ya akônda, vôme mbamba nsisim a né.

15. Jé é nga kui Pierre, Jacques, a Jean, a aval avé jame te é ne fe kui bia?

¹⁵ Metyi ya abé me ne bo na bi bo teke ke ôsu a mombô. Yésus a mbe a yeme na, môt a binam a bo abé amu a be’e metyi ya abé. Bi tame fas jam é nga kui alu Yésus a mbe na a zu wu. Asu na a ke ôsu a wulu ba’aba’a, a mbe a yiane sili Ésa wé ya yôp été ngul. Yésus a nga jô Pierre, Jacques, a Jean na be ‘mombô’ nté a mbe a ye’elan. Ve jame da, be nji yemelane na beta jam a yange be. Be li’i mombô ane Masa wop, be nga viane bili atek a ke ôyo. Yésus fe a mbe nte’an, ve jame da a mbe a mombô’ô e meye’elan été. Jame te nde beyé’é bé be nga yiane bo.​—Mc. 14:32-41.

16. Avale kalate Luc 21:36 a jô, aval avé Yésus a nga jô bia na bi ‘mombô’?

¹⁶ E ‘mombô melu mese’ a nji tinane ve na bi bi mbamba ôvañ. Bone melu ôsusua na mam me nga boban afube ya Gethsémané me kui, Yésus a nga jô beyé’é bé bete na be ye’elane Yéhôva. (Lañe Luc 21:36.) Nde ñhe, nge bia kômbô tabe évevé mfa’a ya nsisim, bia fe bia yiane mombô e meye’elan été.​—1 P. 4:7.

17. Aval avé bi ne yeme na bi ne nkômesan mfa’a ya jam da zu boban?

¹⁷ Yésus a nga jô na, asu’ulan da ye so “awolo mi [bi] ne te simesan na da ye zu.” Ajô te, éyoñe ji é nji beta bo éyoñe ya bili atek nsisim, nge éyoñe ya tôñesan fatan ényiñ Satan a émo jé ba liti na ja ye ve bia mevak; a nje fe nyule minsôn jangan ja nye’e. (Mt. 24:44) Zambe ba Krist ba kate bia e Kalate Zambe été mam ba nane bia asu melu ma zu, a aval avé bi ne ke ôsu a mombô. Bia yiane ba’ale ényiñ nsisim jangan, amvôé bia be Yéhôva, a mam Éjôé Zambe ja telé ôsu. Bia yiane tu’a fombô éyoñ é li’iya, a mam ma boban, ndemben bi ne kômesan mfa’a ya mam ma zu. (Nli. 22:20) A ne ajô ya awu ba ényiñ!