1. Jé nkulu mejô Ésaïe a nga jô bone be Israël?

 NKULU mejô Ésaïe a nga jô na Yéhôva a ne “Zambe ya benya mejôô.” Éfia be nga kôñelane nkobô Bulu na “benya mejôô” ja tinane na “amen.” (Ésa. 65:16) Éfia “amen” ki ja tinane na “nalé a boba’an,” nge ki na “é bo’o avale wo jô.” Éyoñe Kalate Zambe a belan éfia “amen” vôm a kobô ajô Yéhôva nge ki Yésus, nalé a liti na jame ba jô valé é ne été. Ajô te, foé Ésaïe a nga kate bone be Israël é mbe é liti’i ne fômelé na be ne tabe ndi a jam ése Yéhôva a jô. Yéhôva a nga liti de éyoñ a nga tôé bengaka’a bé bese.

2. Amu jé bi ne tabe ndi a bengaka’a be Yéhôva asu melu ma zu, a bia zu bi biyalane ya minsili mivé?

² Ye bia fe bi ne tabe ndi na bengaka’a bese Yéhôva a bo bia asu melu ma zu ba ye tôéban? Bebé mimbu 800 mvus awu Ésaïe, nlômane Paul ô nga liti amu jé bi ne tabe ndi a bengaka’a be Zambe éyoñ ése. Paul a nga jô na: “Zambe a se ngule ya laane minsos.” (Héb. 6:18) Anjeñe da é vo’o bi mendime me ne évôvoé a ma me bili nku, avale te fe Yéhôva, anjeñe ya benya mejôô a se ngule ya laane minsos. Ajô te, bi ne kôme tabe ndi a jam ése Yéhôva a jô, to’o bengaka’a bese a bo bia asu melu ma zu. Ayé’é di, bia zu bi biyalane ya minsili mi: Bengaka’a bevé Yéhôva a nga bo bia asu melu ma zu? A aval avé Yéhôva a volô bia na bi tabe ndi na bengaka’a bé ba ye tôéban?

3. (a) Ngaka’a fé bebo bisaé be Yéhôva ba nye’e abui? (Nlitan 21:3, 4) (b) Aval avé bôte béziñe be wô’ô bo éyoñe bia kobô be ajô ya ngaka’a éte?

³ Ngaka’a bia zu yen é ne nyi bebo bisaé be Zambe ya si  ése ba dañe nye’e. (Lañe’e Nlitan 21:3, 4.) Yéhôva a ka’ale na môs éziñ, “awu da ye ke fe bo, nge ñyôn, nge ntat, nge mintaé.” Abui ya be bia é wô’ô lañe mbamba bifuse bite éyoñe bia kañete asu na bi volô bôte bevo’o na be yem aval ényiñe ja ye bo Paradis. Jé bôte béziñe be wô’ô jô éyoñe bia lañe be ngaka’a éte? Be wô’ô jô na: “Mejô mete me ne angôndô ya abeñ, ve ma tu’a ki buni na ma ye tôébane môs éziñ.”

4. (a) Éyoñe Yéhôva a nga ka’ale Paradis, jé a mbe a yeme’e na ja ye bobane melu mangane ma? (b) Ane ô vaa na Yéhôva a nga bo ngaka’a, jé éfe a nga bo?

⁴ É ne été na éyoñe Yéhôva a nga ve Jean mfufube nsisime wé na a tili mejô mete, a mbe a yeme’e na éyoñe bia ye kañete bôte bevo’o mbamba foé ya Éjôé Zambe, bia ye kobô be ajô ndi nlem éte. Yéhôva a mbe fe a yeme’e na da ye ke bo tyi’ibi na abui bôt é buni “mimfefé mi mame” mia ye boban. (Ésa. 42:9; 60:2; 2 Cor. 4:3, 4) Nde ñhe, aval avé bi ne volô bôte bevok—a biabebiene—na be yeme na mame kalate Nlitan 21:3, 4 a jô ma ye tôéban? Yéhôva a nji su’u fo’o ve na a bo bia ngaka’a, a nga ve fe bia benya beamu be ne tindi bia na bi tabe ndi na ngaka’a éte ja ye tôéban. Beamu bete be ne bevé?

5. Bifuse bivé ya Kalate Zambe bia ve bia beamu ya tabe ndi a ngaka’a Zambe, a jé bifuse bite bia jô?

⁵ Bifuse bia tôé valé bia ve bia beamu ya tabe ndi a ngaka’a ya Paradis Yéhôva a nga bo bia. Bia lañe na: “Nyu a mbe a too éto njôan a nga jô na: ‘Tama yenan! Ma bo mame mese mimfefé.’ A jô fe na: ‘Tili’i, amu mejô ma me ne mejô ya tabe me ndi a me ne été.’ A nga beta jô ma na: ‘Me tôébaneya! Me ne Alpha a Oméga, atata’a a memane.’”—Nlitan 21:5, 6a.

6. Amu jé mejô bia koone me kalate Nlitan 21:5, 6 ma bo na bi tu’a tabe ndi a ngaka’a Zambe?

⁶ Aval avé bifuse bite bia yemete ndi jangane ngaka’a Zambe a bo bia? Kalate La Révélation. Le grand dénouement est proche ! a kobô ajô ya bifuse bite a jô’ô na: “A ne ve ane Yéhôva émien a san afep éziñ asu na a liti bôte ba ko nye woñe na a ye tôé ngaka’a jé. A ne fe ane nge Yéhôva a ve be afebe da liti na a ye ve be abui bibotane melu ma zu.” b Ngaka’a éte é ne kalate Nlitan 21:3, 4. Ve Yéhôva a futi sitame wé éfuse 5 a ji 6 asu na a liti bia na ngaka’a jé é ne nyi bi ne tabe je ndi. Bi tame kôme zu yene bifia Yéhôva a belane bie asu ya liti bia na bi ne tabe nye ndi.

7. Za a taté na a kobô éfuse 5, a amu jé jam éte é ne mfi?

⁷ Éfuse 5 ja taté a mejô ma: “Nyu a mbe a too éto njôan a nga jô na.” (Nlitan 21:5a) É ne été na Yéhôva a nga kobô kalate Nlitan fo’o ve biyoñe bilal, a nga taté jô mejô mete éfuse 5. Mejô mete me nji so be éngele, nge be Yésus, ve ma so be Yéhôva émien! Nalé a liti na bi ne kôme tabe ndi a jam a zu beta jô valé. Amu jé bia yiane de bo? Amu Yéhôva “a se ngule ya laane minsos.” (Tite 1:2) Nalé a liti na mejô bia lañe kalate Nlitan 21:5, 6 ma ye fo’o tôéban.

8. Jam avé Yéhôva a jô da liti na ngaka’a jé ja ye tôéban? (Ésaïe 46:10)

⁸ Mvuse ya valé Yéhôva a jô na: “Tama yenan!” (Nlitan 21:5) Ba belan éfia Grec  be nga kôñelane nkobô Boulou na “tama yenan!” abui biyoñe kalate Nlitan. Kalate éziñ a jô na, môt a belan éfia éte “éyoñ a yi na bôte bevo’o be kôme baé alo a vô’ôlô jam a zu kate be.” Nde, jé Zambe a nga jô mvuse ya valé? A jô na: “Ma bo mame mese mimfefé.” Nya ajôô a ne na Yéhôva a jô na a ye tyendé mame melu ma zu, ve a too ndi na ngaka’a éte ja ye tôéban aval é ne na éyoñ a kobô a ne ve ane é maneya tôéban.—Lañe’e Ésaïe 46:10.

9. (a) Bifia e “bo mame mese mimfefé” bia kobô ajô jé? (b)  “Yôp” a “si” ya éyoñe ji ba ye su’ulan aya?

⁹ Bi tame zu kobô ajô ya nnoñe bifia ôfe ya kalate Nlitan 21:5. Yéhôva a jô na: “Ma bo mame mese mimfefé.” E kabetôlô ate, nnoñe bifia ôte wo liti beta be mame bebaé Yéhôva a bo: a taté fol, éyoñ éte nje a zu kôm. Jam ôsu, jé Yéhôva a fol? Bia lañe kalate Nlitan 21:1 na: “Nnôma yôp ba nnôma si be nga jañ.” “Nnôma yôp” ô ne bijôé bi pôlitik bi ne éjôé Satan a mimbia minsisime mié si. (Matt. 4:8, 9; 1 Jean 5:19) Éfia “si” Kalate Zambe a belane je ja fombô bôte ba nyiñe si va. (Mett. 11:1; Bsa. 96:1) Ajô te, “nnôma si” a ne mbia be bôte ba nyiñe si melu mangane ma. Yéhôva a ye su’u ve na a vaa “yôp” a “si” bi ne éyoñe ji, a ye fe mane vaa mbia be bôte bese be ne été a fole be. A ye fole yôp a si ya éyoñe ji a “mfefé yôp a mfefé si”—ñwô ôte ô ne mfefé éjôé a mfefé mvoñe bôt.

10. Jé Yéhôva a ye bo mfefé?

¹⁰ Kalate Nlitan 21:5, a kate bia jam afe a lat biôme Yéhôva a ye bo mimfefé. Yenané na Yéhôva a nji jô na: “Ma bo mimfefé mi mam.” Ve a nga jô na: “Ma bo mame mese mimfefé.” Yéhôva a ye mane kôme si, a bôte bese ba ye bo ne seleñe teke ayeñ. Aval Ésaïe a nga jô, Yéhôva a ye bo si ése na é bo mbamba vôme ya tabe, fo’o ve aval afup —Éden é mbe. Bia ye fe bo mimfefé amu Yéhôva a ye mane vaa akon ése é ne bia menyul. Mimbômbôk, mindindim a mindôndo’o mia ye bo mvo’é, to’o bôte be maneya wu ba ye beta wômô.—Ésa. 25:8; 35:1-7.

11. Jé Yéhôva a nga jô Jean na a bo, a amu jé?

¹¹ Jam avé afe Zambe a nga jô asu na a liti bia na bi ne tabe nye ndi? Yéhôva a nga jô Jean na: “Tili’i, amu mejô ma me ne mejô ya tabe me ndi a me ne été.” (Nlitan 21:5) Yéhôva a nji jô ve na “tili’i.” A nga kate fe nye amu jé a yiane bo de. A jô na: “Amu mejô ma me ne mejô ya tabe me ndi a me ne été.”—Nalé a tinane na Mejô me Zambe me ne benya mejôô a na bi ne tabe me ndi. Bia ve Jean akiba amu a nga tôñ abendé ya “tili.” Nalé a volô bia na bi bo ngule ya lañe ngaka’a Zambe a nga bo a lat a Paradis a na bi nyoñ éyoñe ya bindi mbamba bibotane bia yange bia.

12. Amu jé Yéhôva a nga jô na: “Me tôébaneya!”

¹² Jé Zambe a nga jô mvuse ya valé? A nga jô na: “Me tôébaneya!” (Nlitan 21:6) Éyoñe ji, Yéhôva a kobô ve ane mame mese a nga jô a lat a Paradis me maneya tôéban. A mejô mete ma yian amu teke jôm éziñ é ne kamane Yéhôva na a tôé nsôñane wé. Ve Yéhôva a jô jam afe da ve bia ndi nleme na ngaka’a jé ja ye tôéban. A jô aya?

13. Amu jé Yéhôva a nga jô na: “Me ne Alpha a Oméga?”

¹³ Avale bia te yene yôp, Yéhôva émien  a nga kobô biyoñe bilale miñyenane Jean a nga bi. (Nlitan 1:8; 21:5, 6; 22:13) A éyoñ ése Yéhôva a nga kobô, a nga jô na: “Me ne Alpha a Oméga.” Alphabet ya nkobô Grec a taté a éfia alpha, a mane ki a éfia oméga. Ajô te, éyoñe Yéhôva a jô na a ne “Alpha a Oméga,” nalé a liti na éyoñ a taté na a bo jam éziñ a ye bo jam éte akekui memane.

14. (a) Éyoñ évé nje Yéhôva a nga jô na, “Alpha” a éyoñ évé nje a ye jô na, “Oméga.”? (b) Ndi nleme fé bia koone je kalate Metata’a 2:1-3?

¹⁴ Éyoñe Yéhôva a nga mane té Adam ba Ève, A nga kôme be kate nsôñan a mbe a bili atata’a asu si a bone be bôt. Kalate Zambe a jô na: “Zambe a nga botane be: a Zambe a nga jô be na: ‘Biaéane bon, a fôé, a yiane si nyô, a jôô je.’” (Mett. 1:28) Bi ne jô na éyoñ éte nje Yéhôva a nga jô na “Alpha.” A nga kôme liti na nsôñane wé ô ne na: Bone be Adam ba Ève be ne mewôk a teke ayeñe be jalé si a bo na é bo Paradis. Bi ne jô na éyoñe jam éte da ye tôéban, a ye bo ane Yéhôva a jô na “Oméga.” Éyoñe Yéhôva a nga mane té ‘yôp a si a biôme bise bi ne été,’ Yéhôva a nga kobô jam éziñ é nga liti na nsôñane wé wo ye tôéban. Bia koone jam a nga jô kalate Metata’a 2:1-3. (Lañek.) Yéhôva a nga jô na môse zangbwal ô ne étyi asu dé. Nalé a tinan aya? Nalé a tinane na Yéhôva a nga saé môse zangbwal asu na a tôé nsôñane wé a lat a si nyi a bone be bôt. Ajô te éyoñ a nga bo na môse zangbwal ô bo étyi, a ne ve ane a nga jô na nsôñane wé wo ye tôébane memane ya môs ôte.

15. Jé é nga bo na Satan a simesane na a ne bo na Yéhôva a bo teke tôé nsôñane wé a lat bone be bôt?

¹⁵ Éyoñ Adam ba Ève be nga bo Yéhôva  melo, be nga bo bebo abé a kôé mvoñe bôte jap awu. (Rom. 5:12) Jam éte é mbe ve yené ane nge Satan a nga bo na nsôñane Zambe a mbe a bili na bôte be ne teke metyi ya abé be jalé si ô bo teke beta tôéban. É mbe é yené’é ve ane Satan a bo na Yéhôva a bo te jô na: “Oméga.” Satan a nga yiane simesane na Yéhôva a nji beta bi mezene mefe ya tôé nsôñane wé. Éko éziñ a nga simesane na Yéhôva a ye wôé Adam ba Ève, éyoñ éte a beta té bôte befe asu na a tôé nsôñan a mbe a bili asu si a bone be bôt. Ve nge Zambe a nga ye de bo, Satan a nga ye jô na Zambe a ne nlaane minsos. Amu jé? Amu avale kalate Metata’a 1:28 a jô, Yéhôva a nga jô Adam ba Ève na si ja ye jaé a mvoñe bôte jap.

16. Amu jé Satan a nga simesane na a ne bo na bôte be yene Yéhôva ane nlaane minsos?

¹⁶ Satan a nga yiane simesane na Yéhôva a mbe ve nyoñe ntyi’an ôvé ôfe? Éko éziñe Satan a mbe a simesane na Yéhôva a ye kañese na Adam ba Ève be biaé bone be be’e metyi ya abé, ve a teke kañese na be bo ne seleñe teke ayeñe môs éziñ. (Eccl. 7:20; Rom. 3:23) Nge mame me nga ye bobane nalé, teke bisô na Satan a nga ye jô Yéhôva na a nji bo ngule ya tôé nsôñane wé. Amu jé? Amu nalé a nga ye bo na Yéhôva a bo teke tôé nsôñane wé ya bo si na é bo Paradis, a jalé je a bone be Adam ba Ève be ne ne seleñe teke ayeñ.

17. Jé Yéhôva a nga bo éyoñe Satan, Adam a Ève be nga bo nye melo, a jam éte ja ye su’ulan aya? (Fombô’ô fe fôtô.)

¹⁷ Teke na Satan a mbe ngule ya yem avale Yéhôva a mbe a yi’i na a kôme jam éte. To’o ane Satan, Adam a Ève be nga bo nye melo, Yéhôva a mbe ve bo jam afe asu na a tôé nsôñane wé. (Bsa. 92:5) Yéhôva a nga kañese na Adam ba Ève be biaé bon, a nalé a nga bo na jam a nga jô é tôéban amu a nji bo nlaane minsos. Yéhôva a nga liti na nge a jô jôm éziñ a ye je bo, a na teke jôm éziñ é ne telé nye na a tôé nsôñane wé. Yéhôva a nga ke ôsu a tôé nsôñane wé éyoñ a nga ve “mvoñe” ja ye nyii bone be Adam ba Ève be ne mewôk. (Mett. 3:15; 22:18) Mvoñ éte é mbe é yiane ve ényiñe jé aval ane ntañ asu na é nyii bone be bôt. Satan a nji ve’ele simesane na nne Yéhôva a ye kôme jam éte nalé! Amu jé? Amu ntañ ô ne mbôka’a  ya nya nye’ane. (Matt. 20:28; Jean 3:16) Satan a nji bi avale fulu éte, amu a simesane fo’o ve émien. Nde, ntañ ôte wo ye soo bibotane bivé? Memane ya toyini mimbu Éjôé Krist, mvoñe bôt Adam ba Ève é ne mewô’ô ja ye nyiñe Paradis si va, fo’o ve avale nsôñane Yéhôva ô mbe atata’a. Éyoñ éte nje Yéhôva a ye jô na, “Oméga.”

18. Yéhôva a ve bia beamu belale ba bo na bi tabe ndi a ngaka’a jé, beamu bete be ne bevé? (Fombô’ô fe nka’ale ô ne na, “ Beamu belale ba bo na bi tabe ndi a ngaka’a Yéhôva.”)

¹⁸ Avale bi maneya yen ayé’é di, jé bi ne jô bôte ba sôô na ngaka’a ya Paradis Zambe a nga bo ja ye tôéban? Jam ôsu, Yéhôva émiene nnye a nga bo ngaka’a éte. Kalate Nlitan a jô na: “Nyu a mbe a too éto njôan a nga jô na: ‘Tama yenan! Ma bo mame mese mimfefé.’” Yéhôva a ne fek a ngul, a bili fe nkômbane ya tôé ngaka’a jé. Jame baa, Yéhôva a yeme na jam ése a jô ja ye tôéban. Jôme te nje a jô na: “Mejô ma me ne mejô ya tabe me ndi a me ne été. . . . Me tôébaneya!” Jame lale, éyoñe Yéhôva a taté jôm éziñ, a bo je akekui memane. Jôme te nje a jô na: “Me ne Alpha a Oméga.” Yéhôva a ye liti na Satan a ne nlaane minsos a na a vo’o kamane nye na a tôé nsôñane wé.

19. Jé bi ne bo éyoñe môt a sôô na Zambe a ye bo na si é bo Paradis?

¹⁹ Te vuane na éyoñ ése wo kobô bôte wo tôbane be nkañete ajô ya ngaka’a Zambe, wo tu’a yemete ndi nleme jôé bengaka’a be Yéhôva. Ve jé ô ne bo éyoñe wo ye beta lañe môte ngaka’a ya Paradis aval é ne ntilane kalate Nlitan 21:4, éyoñ éte a jô wo na, “Mejô mete me ne angôndô ya abeñ, ve ma tu’a ki buni na ma ye tôéban.” Ô ne nye lañ éfuse 5 a ji 6, éyoñ éte wo timine nye bifuse bite. Ô ne nye kate na Yéhôva a nga liti na ngaka’a jé ja ye tôéban éyoñ a nga sane je a futi sitame wé émien.—Ésa. 65:16.