Ô WÔ’Ô wô’ôtan aya éyoñe nyo mvôé a tili wo mbamba mone kalate? Nlômane Paul ô nga tili Timothée avale kalate ete. Den bia loene kalate ate na Timothée baa. Bi ne simesane na Timothée a nga kôme ke tabe vôm a ne évôvoé asu na a lañe mame mvôé jé é nga tili nye. Éko éziñ a nga sili émiene na: ‘Ye Paul a ne fo’o mvo’é? Ye a kômbô ma ve melep a lat a mimbe’e miam? Ye kalate nyi é volô fo’o ma na me tu’a yeme bo ésaé nkañete jam, a na me tu’a yeme ye’ele?’ Timothée a nga bi biyalane ya minsili mite mise a mbamba melebe mefe mone kalate ate. Ve ayé’é di, bia zu dañe kobô ajô mbamba melebe bia koene me kalate ate.

Ve nné ane Timothée a nga kui kalate mvôé jé, a nga wô’ôtan abim avé Paul a wô’ô nye mintaé. Éfuse baa ya kalate ate, Paul a loone nye na “mone wom ma nye’e.” (2 Tim. 1:2) Timothée a nga bi kalate ate bebé mbu 65 É.J., valé a yianeya lôte mimbu 30, a valé a nto mvendé. Paul a mbe a ye’eleya fe nye abui mam, amu ba nye be nga saé mimbu 10 a mvuk.

Nlem ô nga yiane nye bômbô si éyoñ a nga wô’ô na Paul a ne mban ésaé Yéhôva akusa minju’u mise a tôbane mie. Paul a mbe a yange’ awu a too mimbô’ô Rome. (2 Tim. 1:15, 16; 4:6-8) Ve ayo’o nleme dé é nga kôme yené éyoñ a nga kate Timothée na: “Ma jibi mam mese.” (2 Tim. 2:8-13) Éve’ela Paul éte é ne fe ve bia ngule nyule den.

Paul a nga lebe Timothée na a bo teke bi mimbe’e Yéhôva a ve nye éngbwemese. A mbe a yii na Timothée a tu’a yôñôlô mveane Zambe ô mbe nye nlem été ane nkaba’a nduan. (2 Tim. 1:6) Éyoñ a kobô ajô mvean, Paul a belan éfia khaʹrisma ya nkobô Grek. Begrek be mbe be bela’an éfia éte éyoñe ba kobô ajô das ba ve môt a too ke na a nji bo ngume jam asu na be ve nye je. Timothée a nga bi avale das ete éyoñ be nga ve nye ngum avale mbe’e akônda.​—1 Tim. 4:14.

Paul a nga lebe Timothée na a belane mveane wé aval avé? Éko éziñe mejô Paul a nga jô nye éfus ésaman me nga bo na a simesane ma’a me nduan bôte be mbe be  bela’ane me menda map. Asu na ma’a mete me kalan, e mbe e sili’i na be vuñulu me. Dictionnaire éziñ a jô na éfia ya nkobô Grek a nga belane je (anazopyreʹo), é ne tinane na “e wômôlô jôm, e beta ve ényiñ, nge ke na e so nduan.” Be ne ñhe belane je éyoñ ba kômbô “tindi môte na a bo ésaé jé a ayôñ ése.” A mbe ve ane Paul a jô Timothée na: ‘Tuka’a bo ayôñ ésaé Yéhôva a nga ve wo.’ Melebe mete ma fombô ki Timothée étam, bia fe bia yiane bo ayôñ ésaé den.

Paul a nga kate mvôé jé jam afe e mbe ve volô nye na a yeme bo ésaé nkañete jé. A nga jô nye na: “Ô ba’ale’e mbamba jôm ate, nnye a nga vebane be wo a ngule ya mbamba nsisim, nnye a too be bia.” (2 Tim. 1:14) Mbamba jôm Paul a jôô nye va a ne jé? A kobô ajô “mejô ya mvo’é,” mme mete me ne benya mejôô ya Kalate Zambe. (2 Tim. 1:13) Ajô te, Timothée a mbe a bili mbe’e ya ye’ele benya mejôô; sa ke ve nseñ, to’o akônda été. (2 Tim. 4:1-5) Mbôl a mbe fe mvendé, e mbe fe e sili’i na a kôme nyoñe ngab a bone mintômba mi Zambe. (1 P. 5:2) Asu na a yeme ba’ale mbamba jôm a nga vebane be nye, Timothée a mbe a yiane’e sili Yéhôva mbamba nsisime wé, a tabe Mejô Mé mebun.​—2 Tim. 3:14-17.

Dene fe, bi bili mbe’e ya kañete bôte benya mejôô. (Mt. 28:19, 20) Nge bi ne mbane ya ye’elane Yéhôva a yé’é Mejô me Zambe, bii ke ôsu a yene mbe’e ôte dia. (Bero. 12:11, 12; 1 Tim. 4:13, 15, 16) E ne kui na be ve bia mimbe’e mife, ane wu mvendé, nge wu ya saé ngum aval ékôane Yéhôva. Éyoñ bia bi avale mimbe’e ete, bia yiane kôme sulu biabebiene si, a tu’a tabe môte mebun, ve Yéhôva. Bi ne ñhe jô tyi’ibi na bia ba’ale mbamba jôm a nga vebane be bia éyoñe bia nyane mimbe’e Yéhôva a ve bia, a éyoñe bia ye’elane nye na a volô bia mie be’e.

Timothée a nji be a yiane’e nyoñe mimbe’e mié ane jôme jé ébien. A mbe a yiane’e yañele bôte befe. Jôm ete nje Paul a nga jô nye na: “Mam ô nga wô’ô be ma . . . , va’a me bôt be ne benya beba’ale, mbe ba ye bo ngule ya ye’ele fe bôte bevok.” (2 Tim. 2:2) Ôwé, Timothée a mbe a yiane’e saé a bobenyañe bé, a ye’ele’e be, nye’e fe a yé’é be be. Nne bemvendé bese ya mekônda ba yiane bo nalé. Nya mvendéé a ba’ale ke mone ñyeman a bili ve asu dé émien. A yiane yañele bobejañe befe asu na be’efe be bo ngule ya be’e mimbe’e a be’e. A nji mate na be ve bôte befe ôlu’u, nge ke na be yeme bo ésaé adañe nye. Ajô te, a bo ki abé nlem éyoñ a ye’ele môt, ve a kôme nye mane liti mam mese. Amu jé? Amu a yi na môt a yañele a bi mbamba ñyenane mam, a atyeñe meyen, ndemben a bo ngule ya yaé nsisim. Mvendé ja bo nalé ja volô ki ve bobejañ a yañele, ve ja volô akônda Yéhôva ese.

Teke bisô na Timothée a nga nye’e kalate mvôé jé é nga tili nye. Bi ne simesane na a nga lañe kalate ate biyoñe biyoñ, a fase’ aval avé a ne tôñe melebe me ne été, ndemben a yeme bo ésaé jé.

Bia fe bia yiane tôñe melebe mete. Bi ne ñhe de bo aya? Jam ôsu, bia yiane yôñôlô mveane Zambe ô ne be bia. Jame baa, bia yiane ba’ale mbamba jôm a nga vebane be bia. Wônaa jame lale ki, bia yañele bôte befe asu na be’efe be bo ngule ya be’e mimbe’e miangan. Nge bi bo nalé, yeme na bia fe bia ye bo ngule ya ‘jalé ésaé jangan ne lut.’​—2 Tim. 4:5.