1. Aval avé Bengaa be Yéhôva ya abeñ bi ndeme mane lañe di ba te liti na ba wulu ba’aba’a a Yéhôva?

BI TAME jô na bobejañ be tele bité bilale bi: (1) Mon ésoé sita a ne aba sikôlô, e viane teme na, ñye’ele a nga jô bongô bese na be nyoñ ngab a abô’ô éziñ. Mbôle mone sita wongan a yeme na Yéhôva a vini abô’ô ete, a kate ñye’ele a ésemé ése na, a vo’o nyoñe ngab a de. (2) Mone ndôman éziñ a ne awusonô. Nté a kañete mimbé mimbé, a nga teme na nda a yiane kut é ne nda mongô ya sikôlô wé, mongô ate a wô’ô kpwe’ele nye amu a ne Ngaa Yéhôva. Ve to’o nalé, a ke kute mbé ôte. (3) Mojañ a bibane na a toñe nda bôte jé, ve môs éziñ, masa wé a jô nye na a bo mvôl. Akusa bo a ne jañele ésaé jé, a kate masa wé na a vo’o bo avale jam ete amu a ko Zambe woñ.​—Bero. 13:1-4; Beh. 13:18.

2. Jé bia zu yen ayé’é di, a amu jé?

² Fulu fé bobejañ belale ba ba te liti? Bi ne tot abui mefulu ane ayo’o nlem a zôsôô. Ve bese ba te liti beta fulu wua, ba te liti na ba kañe Yéhôva ngumba ngumba. Môt ase ya be be a te ba’ale élate jé a Yéhôva. Bese ba te bene be bo’o jam é ne ve Yéhôva nlem abé. Amu jé? Amu ékaña’a ba ve Yéhôva é ne ngumba ngumba. Teke bisô na môt ase ya be be a nga ve Yéhôva nlem avak. Bia fe bia yi na Yéhôva a wô’ô bia mvaé. Ajô te bi tame zu jeñe biyalane ya minsili mi: Jé ja tinane na e kañe Yéhôva ngumba ngumba? Amu jé da sili na bi bi fulu éte? Aval avé bi ne yemete ntyi’ane wongane ya kañe Yéhôva ngumba ngumba to’o éyoñe ya minjuk?

3. (a) Jé ja tinane na e kañe Yéhôva ngumba ngumba? (b) Éve’an évé ja volô bia na bi wô’ô jôm nalé a tinan?

³ Asu bebo bisaé be Yéhôva, e kañe Zambe ngumba ngumba a tinane na bia nye’e nye a nlem ôse, na a ne vevee mise mangan, a na teke jôm éziñ é ne tyam élat é ne zañe bia be nye, ajô te bia telé nkômbane wé ôsu éyoñ ése bi bili na bia nyoñe mintyi’an. Bi tame zu yen avale Bible a jaé zu a belan éfia bia te kôñelane na e kañe Yéhôva ngumba ngumba. Éyoñ Bible a belan éfia éte, a kobô ajô jôm é ne ngumba, teke ayeñ, a mvo’é ne seleñ. Éve’an é ne na, atiñ é mbe é jô’ô na betite bone b’Israël ba ve Yéhôva metuna’a ba yiane bo nyule mvo’é ne seleñ. * (Lév. 22:21, 22) Yéhôva a nji be a kañese’e tit é ne éyem abo, nge ntuane dis, nge nyi é ne ntyi’an alo, nge ke tite ja kon. Yéhôva a mbe a yi na be ve nye tit é ne ngumba a mvo’é ne seleñ. (Mal. 1:6-9) Bia tu’a ñhe wô’ô amu jé Yéhôva a véé mise na ékaña’a jangan é bo ngumba a teke ayeñ. Ye womien ô ne nye’e na be kuane wo fio a too ndiban, nge kalate a jembane mefep, nge ke fa é ne teke nkel? Bia yi na jôm bia kus é bo ngumba a teke ayeñ. Nne fe Yéhôva a yi na ékaña’a jangan é bo nalé. A yi na bi kañe nye ngumba ngumba.

4. (a) Amu jé môt a ne bo Yéhôva ésaé ngumba ngumba to’o a be’e metyi ya abé? (b) Kalate Besam 103:12-14 a ye’ele bia jé a lat a Yéhôva?

⁴ Ye nalé a tinane ñhe na bia yiane bo zôsôô ne tiññ? Nya ajôô a ne na bi ne ések, a na bi wô’ô kobe biyoñ biziñ. Ve bi nji yiane dañe tyelé nleme yôp, amu jé? Jam ôsu, Yéhôva a dañe ki fombô ve bikobe biangan. Bible a jô na: “Nge ô nga kômbô lañ abé dangan [a Yéhôva!] za a nga ye nyiñ?” (Bs. 130:3, Mfefé Nkôñelan) Yéhôva a yeme na bi be’e metyi ya abé, jôm ete nje a jamé bia abui. (Bs. 86:5) Jame baa, Yéhôva a yem minné miangan, a a vo’o sili bia jam da lôte bia nkôñ. (Lañe’e Besam 103:12-14.) Nsili ô mbôô ñhe na: Aval avé bi ne ve Yéhôva ékaña’a é ne ngumba, teke ayeñ, a mvo’é ne seleñ?

5. Jé ja volô bia na bi kañe Yéhôva ngumba ngumba?

⁵ Fulu nye’ane nje ja volô bia na bi kañe Yéhôva ngumba ngumba. Nye’an ôte a élate jangan a Yéhôva bia yiane bo ngumba, teke ayeñ a mvo’é ne seleñ. Nge nne bia nye’e Yéhôva nalé to’o éyoñ bi tele meve’ele été, wônaa bia bo nye ésaé ngumba ngumba. (1 Mka. 28:9; Mt. 22:37) Bi tame beta kobô ajô bobejañe ya abeñ ôsu. Jé é nga volô be? Ye mone sita wongan a vini a vôma’an a bongô besikôlô bevo’o nga? Ye mone ndômane mbok a nye’e éyoñ ba kpwe’ele nye nga? Ye ntebe ôsu ya nda bôte nyi a yi na a jañele ésaé jé? Koo! Ba yeme na memvinda me Yéhôva me ne zôsôô, a ba yi jôme jia ve na be ve Ésaa wobe ya yôb nlem avak. Mbôle ba nye’e Yéhôva, ba jeñe na be telé nye ôsu éyoñ ése ba nyoñe mintyi’an. Nalé a liti na ba bo Zambe ésaé ngumba ngumba.

6. (a) Amu jé da sili na bi bo Yéhôva ésaé ngumba ngumba? (b) Aval avé Adam ba Ève be nga lose mfa’a ôte?

⁶ Amu jé da sili na bi bo Yéhôva ésaé ngumba ngumba? Amu na Satan a nga  jeñe Yéhôva mintañete, a jeñe fe bia mintañete den. Mbia éngele ate a nga “Kange” afub Éden. A nga ve Yéhôva jôé mvit, a nga jô na Zambe wongan a ne mbia môt, na a nji bisi bia, a na a dimine jôé. Éngôngol ajô é ne na, Adam ba Ève be nga bele buni nye a tebe Yéhôva ngame yat. (Met. 3:1-6) A too ke na afube ya Éden, Adam ba Ève be mbe be bili fane ya kôme liti Yéhôva na ba nye’e nye. Ve éyoñ Satan a nga jeñe Yéhôva mintañete, be nga liti na nye’ane wop ô nji be ngumba, teke ayeñ, a mvo’é ne seleñ. Nsili ô ntoo ñhe na: Ye bôte ba bo fo’o Yéhôva ésaé amu ba nye’e nye? Nge ke na, ye môta binam a ne fo’o ngule ya kañe Yéhôva ngumba ngumba? Nsili ôte ô nga bômbô melu me Job.

7. Kalate Job 1:8-11 a liti na Yéhôva a mbe a yene’ ékaña’a Job aya, Satan ki?

⁷ Job a nga nyiñ éyoñ bon b’Israël be mbe Égypte. Melu mete, teke môte mfe a mbe a bo’o Yéhôva ésaé ngumba ngumba ane nye. A mbe a be’e metyi ya abé a bo’o fe bikop ane bia. Ve Yéhôva a mbe a nye’e nye amu ékaña’a jé é mbe teke ayeñ. Valé Satan a tatéya na a jô na môt éziñ a vo’o tu’a kañe Yéhôva Zambe ngumba ngumba. Nde Yéhôva a nga jô nye na a tame fombô Job. Ényiñe mbo ésaé Yéhôva ate é mbe é kôme’ yemete na Satan a ne nlaa minsos. Ane Satan a nga sili Yéhôva nge a ne tame telé Job meve’ele. Mbôle Yéhôva a mbe a too ndi a mvôé jé, a nga jô’é na Satan a bôbôlô nye.​—Lañe’e Job 1:8-11.

8. Aval avé Satan a nga bôbôlô Job?

 ⁸ Satan a ne njenjet a ñwôé bôt. A nga bo na Job a mane dimili biôm bié bise: a vaa nye akume dé, a wôé bebo bisaé bé, a ndamane fe nye éyôlé ngoto’ jé. A nji su’u valé, a nga mane fe wôé bone be Job bese ne meññ, ane nkabeke dis! Éyoñ éte a nga nambe fe Job émien, a nga lume nye mbia ôkon, mot me mbe Job nyul ése, ataté nlô akekui abo si. Minga Job ve zu ngbwek, ane a nga jô nnôme na a jibi bene Zambe a wu. Job émiene fe a nga nyamete awu, ve a nga ke ôsu a kañe Yéhôva ngumba ngumba. Nde Satan a nga ve’ele jam afe. A nga belane bemvôé bé belal. Be nga zu jome nye a mo a nye melu melu, ve be nji volô nye jôm. Be nga viane balé nye a mbia bifia. Be nga jô nye na Zambe nnye a foñôsô nye, a na A nji bisi ékaña’a jé. Be nga jô jô na Job a ne mbia môt a na a kôane jôm émien a nga mias.​—Job 1:13-22; 2:7-11; 15:4, 5; 22:3-6; 25:4-6.

9. Jé Job a nga bene bo éyoñ a nga tôbane meve’ele?

⁹ Job a nga bo aya éyoñ a nga tôbane minju’u mite mise? A mbe môt ane bia. A nga yaa mbia bemvôé bé bete a jô bifia a nga su’ulane jôban. A nga buni na a ne zôsôô a dañe Zambe. (Job 6:3; 13:4, 5; 32:2; 34:5) Ve to’o éyoñe ya beta meve’ele, Job a nji lume Zambe mvus. A nga bene vô’ôlô minsose bivôlevôla bemvôé bé bete be nga laane nye. A nga kpwamane be na: ‘Ôsimesane ya jô mia na mia bele ô kele’ me ôyap! Akekui ma ye wu, ma ye ke ôsu a kañe Zambe wom ngumba ngumba.’ (Job 27:5) Bifia bite bia kôme bo’olô na, Job a mbe a kômbô’ ba’ale élate jé a Yéhôva to’o a tele été évé. Bia fe bi ne vu nye.

10. Aval avé jame Satan a nga bo Job da fombô wo den?

¹⁰ Aval avé jame Satan a nga bo Job da fombô fe wo den? Satan a jô na ô nji tu’a nye’e Yéhôva, na jôm ése wo bo le é ne ayôñ mimbop, a na nge wo tôbane meve’ele wo ye lume Yéhôva mvus. (Job 2:4, 5; Nli. 12:10) Nga jam ete da tya’a wo nlem? Ve tame yen: Yéhôva a too wo ndi, a yeme na ô vo’o samele nye, jôm ete nje a ve wo fane ya liti de Satan. Yéhôva a jô’é na Satan a telé mbunane wôé meve’ele amu a yeme na ô ne ngule ya liti na Satan a ne nlaa minsos. A ka’ale fe na a ye volô wo. (Beh. 13:6) Ngo’o avale ma’a ete na, Njôô ya yôp a si a too wo abim mebun ete! Nga ô wô’ôya amu jé ékaña’a jôé ja yiane bo ngumba, teke ayeñ, a mvo’é ne seleñ? Aval ékaña’a ete da volô wo na ô fubu jôé Yéhôva a na ô su’ éto njôane jé. Jé é ne volô bia na bi yemete ntyi’ane wongan ya bo Yéhôva ésaé ngumba ngumba?

11. Nkañete Job ô ne volô bia mfa’a ôvé?

¹¹ Melu ma su’ulane ma mme ñhe Satan a dañe ve’ele bebo bisaé be Yéhôva. (2 Tim. 3:1) Nde aval avé bi ne yemete élate jangan a Yéhôva mbia biyoñ bia nyiñe bi? Nkañete Job ô ne bia angôndô ya mfi mfa’a ôte. Ayab éyoñ ôsusua na a tôban meve’ele, Job a nga yemete ntyi’ane wé ya bo Yéhôva ésaé ngumba ngumba. Bi tame zu yene mam melal nkañete wé ô ne ye’ele bia.

12. (a) Avale kalate Job 26:7, 8, 14, a liti, jé é nga volô Job na a semé mimboane mi mam mi Yéhôva? (b) Aval avé bia fe bi ne bo de?

¹² Job a nga tu’a nye’e Yéhôva amu a nga nyoñ éyoñe ya bindi bitua bi mame  bié. Job a nga nyoñ éyoñ ya fombô bitétéa bi Yéhôva. (Lañe’e Job 26:7, 8, 14.) A mbe fe’e ne vema éyoñ a mbe a yene’e si, yôp, minkut, a zo’oyan, ve a mbe a yeme’e na balé be ne ve biwome ya mezene me Yéhôva. A mbe a nye’e fe Mejô me Zambe abui. A nga jô na: ‘Me nga nye’e mejô ya anyu Yéhôva.’ (Job 23:12) A mbe a semé’ mimboane mi mam mi Yéhôva a Yéhôva émien angôndô. A mbe a nye’e Ésaa wé a kômbô fe ve nye nlem avak. Nalé a nga yemete ntyi’ane wé ya bo Yéhôva ésaé ngumba ngumba. Bia yiane vu nye. Den, bia yem abui mam a lat a bitétéa bi Yéhôva a dañe bôte ya éyoñe Job. Bi bili fe Kalate Zambe, a bi ne yem abui mam a lat a Yéhôva. Bia semé mam bia yé’é été, a ésemé éte ja tindi bia na bi nye’e Yéhôva a na bi bo nye mewôk. Ja yemete fe nkômbane wongane ya bo nye ésaé ngumba ngumba.​—Job 28:28.

13-14. E kalate Job 31:1, aval avé Job a nga liti na a ne mewôk? (b) Aval avé bi ne vu nye?

¹³ Job a nga ke ôsu a bo Yéhôva ésaé ngumba ngumba amu a mbe mewôk. Job a mbe a yeme’ na, asu na ékaña’a jé é bo ngumba, a yiane bo Yéhôva mewôk. Nalé fo’o, éyoñ ése bia bo Yéhôva mewôk, bia yemete ntyi’ane wongane ya bo nye ésaé ngumba ngumba. Job a nga jeñ a ngul ése na a bo Yéhôva mewôk môs ôse ya ényiñe jé. Éve’an é ne na a mbe ntyel éyoñ a mbe a yeñe’e a binga. (Lañe’e Job 31:1.) A mbe a yeme’e na fam é ne nlu’an é nji yiane bo minga mfe ayas. Mam bisôk me ne njalan émo ji ne vôô nat. Ye bia vu fo’o Job mfa’a ôte? Ye bia tabe fo’o ntyel ya bo te bo éza binga nge ke éza beyôm ayase nga? Ye bia kôme fo’o tube bingeñgeñe bia liti befam a binga minsoé (pornographie) nga? (Mt. 5:28) Nge bia jôé biabebien môs ôse, bia ye yemete ntyi’an wongane ya bo Yéhôva ésaé ngumba ngumba.

 ¹⁴ Job a mbe fe a bili ôsimesane Yéhôva a lat a akum. A mbe a yeme’e na, nge akume dé nde a tabe de mebun, wônaa a boya nsem wo yiane na Zambe a foñesô nye. (Job 31:24, 25, 28) Bôte ya émo ji ba beté ôdo’é mfa’a ya ôzañ akum. Nge bi bili ôsimesane Yéhôva mfa’a ya biôm bi mo a moné, bia ye yemete ntyi’ane wongane ya bo nye ésaé ngumba ngumba.​—Min. 30:8, 9; Mt. 6:19-21.

15. (a) Ndi nleme fé é nga yemete ntyi’ane Job ya bo Yéhôva ésaé ngumba ngumba? (b) Aval avé ndi nlem éte é ne fe volô bia na bi bo teke vuane ma’ane Yéhôva a ka’ale bia melu ma zu?

¹⁵ Job a nga ke ôsu a kañe Yéhôva ngumba ngumba amu a mbe a too ndi na A ye ya’ane nye. A mbe a yeme’e na Zambe a nye’e ésaé a bo nye. (Job 31:6) To’o minju’u été, Job a mbe a too ndi na é bi ma’ane mé. Nalé a nga yemete ntyi’ane wé ya bo Yéhôva ésaé ngumba ngumba. Yéhôva a nga wô’ô Job aval mvaé é ne na, a nga botane nye a lôte nné. (Job 42:12-17; Jc. 5:11) Abui bibotan é ngenane fe é yange’e nye mfefé émo. Ye ô too fo’o ndi na Yéhôva a ye ya’an ésaé wo bo nye dene nga? Zambe wongan a tyendé ki. (Mal. 3:6) Nge bi teke vuane na Yéhôva a nye’e ésaé jangan, nalé a ye yemete ndi nleme jangan na a ye ya’ane bia melu ma zu.​—1 Bet. 5:8, 9.

16. Ntyi’an ôvé bia yiane nyoñ?

¹⁶ Tyi’i na wo zu ke ôsu a bo Yéhôva ésaé ngumba ngumba. Biyoñ biziñ ô ne wô’ôtane ve ane wo bo jam ete étam, ve jôm é nji bo nalé. Mia be bobejañe ya si se mia kañe Yéhôva nleme wua. Tabe’e fe ndi na wo ye lañeban a bizu’u bebo bisaé be Yéhôva ya melu mvus be nga ke ôsu a kabetane nye akusa bo beta meve’ele. (Beh. 11:36-38; 12:1) Ngo’o nge bia bese bia jô tyiñe jia a Job na: ‘Akekui ma ye wu, ma ye ke ôsu a kañe Zambe wom ngumba ngumba.’ A ngo’o nge ésaé bia bo Yéhôva ja ve nye duma nnôm éto a nnôm éto!