1. Unsay katuyoan ni Jehova alang sa kahikayang pamilyahanon?

 SA DIHANG gihiusa ni Jehova si Adan ug si Eva sa kaminyoon, gipahayag ni Adan ang iyang kalipay pinaagi sa paglitok sa unang natalang balak nga Hebreohanon. (Genesis 2:22, 23) Ugaling, ang Maglalalang may labaw pang gihunahuna kay sa yanong paghatag ug kalipay sa iyang tawhanong mga anak. Buot niyang tumanon sa mga magtiayon ug mga pamilya ang iyang kabubut-on. Iyang giingnan ang unang magtiayon: “Sumanay ug dumaghan kamo ug pun-on ninyo ang yuta ug magagahom kamo niini, ug magbaton kamo sa pagbulot-an sa ibabaw sa mga isda sa dagat ug sa mga langgam sa kalangitan ug ibabaw sa tanan nga binuhat nga buhi nga nagalihok sa ibabaw sa yuta.” (Genesis 1:28) Pagkahalangdon, magantihong buluhaton kadto! Pagkadako unta sa kalipay nila ug sa ilang umaabot nga mga anak kon gituman pa ni Adan ug Eva ang kabubut-on ni Jehova pinaagi sa bug-os nga pagsugot!

2, 3. Sa unsang paagi ang mga pamilya makakaplag ug labing dakong kalipay karon?

² Karon, usab, ang mga pamilya malipayon kaayo sa dihang sila magtambayayongay sa pagtuman sa kabubut-on sa Diyos. Si apostol Pablo nagsulat: “Ang diyosnong pagkamahinalaron mapuslanon sa tanang butang, kay nagahupot kini ug saad sa kinabuhi karon ug nianang sa umaabot.” (1 Timoteo 4:8) Ang pamilya nga nagkinabuhi uban ang diyosnong pagkamahinalaron ug nagsunod sa giya ni Jehova nga nasulat diha sa Bibliya makakaplag ug kalipay sa “kinabuhi karon.” (Salmo 1:1-3; 119:105; 2 Timoteo 3:16) Bisan pag usa lamang ka membro sa pamilya ang mopadapat  sa mga prinsipyo sa Bibliya, mas moarang-arang ang kahimtang kay sa wala gayoy magpadapat niana.

³ Kining libroha naghisgot ug daghang prinsipyo sa Bibliya nga makaamot sa kalipay sa pamilya. Malagmit namatikdan nimo nga ang pila kanila balikbalik nga gigamit sa tibuok nga libro. Ngano? Tungod kay sila naghawas sa gamhanang mga kamatuoran nga mosaler alang sa kaayohan sa tanan diha sa lainlaing mga natad sa kinabuhing pamilyahanon. Nakaplagan sa pamilyang naningkamot sa pagpadapat niining maong mga prinsipyo sa Bibliya nga ang diyosnong pagkamahinalaron sa pagkatinuod ‘nagahupot ug saad sa kinabuhi karon.’ Atong repasohon ang upat niining hinungdanong mga prinsipyoha.

4. Nganong ang pagpugong-sa-kaugalingon hinungdanon sa kaminyoon?

⁴ Si Haring Solomon miingon: “Sama sa usa ka siyudad nga nalumpag, nga walay paril, mao man ang tawo nga walay pagpugong sa iyang espiritu.” (Proverbio 25:28; 29:11) Ang ‘pagpugong sa espiritu sa usa,’ pagpadapat sa pagpugong-sa-kaugalingon, maoy mahinungdanon alang niadtong gusto ug malipayong kaminyoon. Ang pagpadaog sa makadaot nga mga emosyon, sama sa kasuko o imoral nga kaulag, makapahinabog kadaot nga dangtag daghang tuig una pa maulian​—kon kini maulian pa.

5. Sa unsang paagi ang usa ka dili-hingpit nga tawo makaugmad sa pagpugong-sa-kaugalingon, ug uban sa unsang mga kaayohan?

⁵ Siyempre, walay kaliwat ni Adan ang makakontrol sa bug-os sa iyang dili-hingpit nga unod. (Roma 7:21, 22) Bisan pa, ang pagpugong-sa-kaugalingon maoy usa ka bunga sa espiritu. (Galacia 5:22, 23) Busa, ang espiritu sa Diyos mopatungha diha kanato ug pagpugong-sa-kaugalingon kon iampo nato kanang maong hiyasa, kon ipadapat nato ang nahiangay nga tambag bahin niana nga makaplagan diha sa Kasulatan, ug kon makig-uban kita sa mga tawong nagpasundayag niana ug molikay sa mga tawong wala magpasundayag niana. (Salmo 119:100, 101, 130; Proverbio 13:20; 1 Pedro 4:7) Ang maong panglihok motabang kanato sa “pagkalagiw gikan sa pakighilawas,” bisan sa dihang kita tentalon.  (1 Corinto 6:18) Isalikway nato ang kapintasan ug likayan o buntogon ang alkoholismo. Ug mas kalmado natong madumala ang mga hagit ug malisod nga mga kahimtang. Hinaot ang tanan​—lakip sa mga anak​—makakat-on sa pag-ugmad niining hinungdanong bunga sa espiritu.​—Salmo 119:1, 2.

6. (a) Unsa ang gitukod-sa-Diyos nga kahikayan sa pagkaulo? (b) Unsay angay hinumdoman sa lalaki aron ang iyang pagkaulo makahatag ug kalipay sa iyang pamilya?

⁶ Ang ikaduhang hinungdanong prinsipyo mao ang pag-ila sa pagkaulo. Gihubit ni Pablo ang hustong kahan-ayan sa mga butang sa dihang siya miingon: “Buot kong mahibalo kamo nga ang ulo sa matag lalaki mao ang Kristo; sa baylo ang ulo sa usa ka babaye mao ang lalaki; sa baylo ang ulo sa Kristo mao ang Diyos.” (1 Corinto 11:3) Nagpasabot kini nga manguna ang lalaki diha sa pamilya, mopaluyo sa maunongong paagi ang iyang asawa, ug masinugtanon ang mga anak sa ilang mga ginikanan. (Efeso 5:22-25, 28-33; 6:1-4) Hinunoa, matikdi nga ang pagkaulo mosangpot lamang sa kalipay sa dihang kini ipadapat sa hustong paagi. Ang mga bana nga nagkinabuhi uban sa diyosnong pagkamahinalaron nasayod nga ang pagkaulo dili pagharihari. Ilang gisundog si Jesus, ang ilang Ulo. Bisan pag si Jesus mahimong “ulo ibabaw sa tanang butang,” siya “mianhi, dili aron alagaran, kondili sa pag-alagad.” (Efeso 1:22; Mateo 20:28) Sa susamang paagi, ipadapat sa Kristohanong lalaki ang pagkaulo, dili alang sa iyang kaugalingong kaayohan, kondili sa pag-atiman sa mga kaayohan sa iyang asawa ug mga anak.​—1 Corinto 13:4, 5.

7. Unsang Kasulatanhong mga prinsipyo ang makatabang sa usa ka asawa nga tumanon ang iyang hinatag-sa-Diyos nga papel diha sa pamilya?

⁷ Sa iyang bahin, ang asawa nga nagkinabuhi uban ang diyosnong pagkamahinalaron dili makig-indig o maningkamot sa pagdominar sa iyang bana. Malipayon siyang mopaluyo kaniya ug makigtambayayong kaniya. Usahay ang Bibliya maghisgot bahin sa asawa ingong “gipanag-iya” sa iyang bana, nga nagpadayag nga ang bana mao ang iyang ulo. (Genesis 20:3) Pinaagi sa kaminyoon siya nailalom “sa balaod  sa iyang bana.” (Roma 7:2) Sa samang panahon, ang Bibliya nagtawag kaniya ingong usa ka “katabang” ug usa ka “komplemento.” (Genesis 2:20) Iyang ipuno ang mga hiyas ug mga katakos nga wala sa iyang bana, ug hatagan niya siya sa gikinahanglang pagpaluyo. (Proverbio 31:10-31) Ang Bibliya nag-ingon usab nga ang asawa maoy usa ka “kumboya,” nga magtrabaho kiliran sa kiliran uban sa iyang bana. (Malakias 2:14) Kining Kasulatanhong mga prinsipyo makatabang sa bana ug asawa nga makasabot sa posisyon sa matag usa ug sa pagtratar sa usag usa uban ang hustong pagtahod ug pasidungog.

8, 9. Isaysay ang pila ka prinsipyo nga makatabang sa tanan diha sa pamilya sa pagpauswag sa ilang mga katakos sa komunikasyon.

⁸ Niining maong libro, ang panginahanglan sa komunikasyon kanunay nga gipasiugda. Ngano? Tungod kay mas sayon sulbaron ang mga suliran sa dihang ang mga tawo makigsulti ug maminaw gayod sa usag usa. Balikbalik nga gipasiugda nga ang komunikasyon maoy pagsulti ug pagpaminaw. Kini gipahayag sa tinun-ang si Santiago niining paagiha: “Ang matag usa kinahanglan nga magmaabtik sa pagpaminaw, magmahinay sa pagsulti.”​—Santiago 1:19.

⁹ Mahinungdanon usab nga ampingan ang paagi sa atong pagsulti. Ang dinalidali, mabingkilon, o hilabihan ka hinawayong mga pulong dili sangkap sa malamposong komunikasyon. (Proverbio 15:1; 21:9; 29:11, 20) Bisan pag husto ang atong gisulti, kon kini gipahayag sa paaging mabangis, mapasiatabon, o dili mabination, malagmit nga mas makadaot kini kay sa makaayo. Ang atong sinultihan angay nga lamian, “tinimplahan ug asin.” (Colosas 4:6) Ang atong mga pulong angay nga mahisamag “mga mansanas nga bulawan diha sa mga linilok nga salapi.” (Proverbio 25:11) Ang mga pamilya nga nakakat-on sa pagpakigkomunikar ug maayo nakahimog dakong lakang ngadto sa pagkab-ot ug kalipay.

10. Unsang matang sa gugma ang hinungdanon sa kaminyoon?

¹⁰ Ang pulong “gugma” mabasa nga balikbalik niining libroha. Nahinumdom ka ba sa matang sa gugma nga sa dakong  bahin gihisgotan dinhi? Tinuod nga ang romantikong gugma (Grego, eʹros) nagdula ug hinungdanong bahin diha sa kaminyoon, ug diha sa malamposong mga kaminyoon, ang halalom nga pagbati ug panaghigala (Grego, phi·liʹa) maugmad tali sa usa ka bana ug usa ka asawa. Apan mas labing hinungdanon mao ang gugma nga gihawasan sa Gregong pulong a·gaʹpe. Mao kini ang gugma nga atong ginaugmad alang kang Jehova, kang Jesus, ug sa atong silingan. (Mateo 22:37-39) Mao kini ang gugma nga gipahayag ni Jehova sa katawhan. (Juan 3:16) Pagkatalagsaon nga ikapakita nato ang samang matang sa gugma ngadto sa atong kapikas ug mga anak!​—1 Juan 4:19.

11. Sa unsang paagi ang gugma nagalihok alang sa kaayohan sa usa ka kaminyoon?

¹¹ Sa kaminyoon kining hataas nga matang sa gugma sa pagkatinuod “usa ka hingpit nga bugkos sa panaghiusa.” (Colosas 3:14) Nagbugkos kini sa magtiayon ug magpahinabo kanila nga himoon ang labing maayo alang sa usag usa ug alang sa ilang mga anak. Sa dihang ang mga pamilya nag-atubang sa malisod nga mga kahimtang, ang gugma motabang kanila sa pagdumala sa mga butang nga nahiusa. Samtang nagkatigulang ang magtiayon, ang gugma motabang kanila sa pagpaluyo ug padayong magpabili sa usag usa. “Ang gugma . . . dili magapangita sa kaugalingon niining kaayohan. . . . Ginaantos niini ang tanang butang, nagatuo sa tanang butang, nagalaom sa tanang butang, nagaagwanta sa tanang butang. Ang gugma dili gayod mapakyas.”​—1 Corinto 13:4-8.

12. Nganong ang gugma alang sa Diyos sa bahin sa magtiayon makapalig-on sa ilang kaminyoon?

¹² Ang panaghiusa sa kaminyoon maoy ilabinang malig-on sa dihang kini selyohan dili lamang sa gugma tali sa magtiayon apan sa dakong bahin sa gugma kang Jehova. (Ecclesiastes 4:9-12) Ngano? Aw, si apostol Juan nagsulat: “Ang paghigugma sa Diyos nagakahulogan niini, nga atong sundon ang iyang mga sugo.” (1 Juan 5:3) Busa, ang magtiayon angay nga magbansay sa ilang mga anak diha sa diyosnong pagkamahinalaron dili lamang tungod kay ilang gihigugma ang ilang mga anak ug halalom apan tungod kay kini mao ang sugo ni Jehova. (Deuteronomio 6:6, 7) Angay nga ilang likayan ang imoralidad dili lamang tungod kay gihigugma nila  ang usag usa apan sa dakong bahin tungod kay ilang gihigugma si Jehova, nga “magahukom sa mga makihilawason ug mga mananapaw.” (Hebreohanon 13:4) Bisan pa kon ang usa ka kapikas magpahinabog grabeng mga suliran diha sa kaminyoon, ang gugma kang Jehova magpalihok sa laing kapikas sa padayong pagsunod sa mga prinsipyo sa Bibliya. Sa pagkatinuod, malipayon kadtong mga pamilya diin ang gugma alang sa usag usa gilig-on sa gugma alang kang Jehova!

13. Sa unsang paagi ang determinasyon sa pagtuman sa kabubut-on sa Diyos makatabang sa mga indibiduwal sa pagtumong sa ilang mga panan-aw sa tinuod hinungdanong mga butang?

¹³ Ang tibuok kinabuhi sa usa ka Kristohanon nasentro sa pagbuhat sa kabubut-on sa Diyos. (Salmo 143:10) Mao gayod kini ang kahulogan sa diyosnong pagkamahinalaron. Ang pagbuhat sa kabubut-on sa Diyos makatabang sa mga pamilya aron itumong ang ilang mga mata sa tinuod hinungdanong mga butang. (Filipos 1:9, 10) Pananglitan, si Jesus nagpasidaan: “Mianhi ako sa pagpahinabo ug panagkabahin, sa tawo batok sa iyang amahan, ug sa anak nga babaye batok sa iyang inahan, ug sa batan-ong asawa batok sa  iyang ugangang babaye. Sa pagkatinuod, ang kaaway sa tawo mao unya ang iyang kaugalingong mga kapanimalay.” (Mateo 10:35, 36) Tinuod sumala sa pasidaan ni Jesus, daghan sa iyang mga sumusunod ang gilutos sa mga membro sa pamilya. Pagkamakapasubo, makapasakit nga kahimtang! Bisan pa niana, ang mga relasyon sa pamilya dili angay molabaw kay sa atong gugma alang kang Jehova nga Diyos ug alang kang Jesu-Kristo. (Mateo 10:37-39) Kon ang usa molahutay bisan pa sa pagsupak sa pamilya, ang mga magsusupak mahimong magbag-o sa dihang ilang makita ang maayong mga epekto sa diyosnong pagkamahinalaron. (1 Corinto 7:12-16; 1 Pedro 3:1, 2) Bisan pa kon kana dili mahitabo, walay dumalayong kaayohan ang maangkon pinaagi sa paghunong sa pag-alagad sa Diyos tungod sa pagsupak.

14. Sa unsang paagi ang tinguha sa pagtuman sa kabubut-on sa Diyos makatabang sa mga ginikanan nga molihok alang sa kaayohan sa ilang mga anak?

¹⁴ Ang pagbuhat sa kabubut-on sa Diyos makatabang sa mga ginikanan nga mohimog hustong mga desisyon. Pananglitan, sa pila ka katilingban ang mga ginikanan makiling sa paglantaw sa mga anak ingong usa ka pamuhonan, ug sila mosalig sa ilang mga anak nga moatiman kanila sa ilang katigulangon. Samtang haom ug husto alang sa hamtong nga mga anak nga moatiman sa ilang tigulang nga mga ginikanan, ang maong ideya dili angay magpahinabo sa mga ginikanan nga mag-impluwensiya sa ilang mga anak nga mangagpas ug materyalistikong paagi sa kinabuhi. Ang mga ginikanan dili makahatag ug kaayohan sa ilang mga anak kon ila silang matutoon nga mas mopabili sa materyal nga mga bahandi kay sa espirituwal nga mga butang.​—1 Timoteo 6:9.

15. Sa unsang paagi ang inahan ni Timoteo, nga si Eunice, usa ka ekselenteng panig-ingnan sa ginikanan nga nagatuman sa kabubut-on sa Diyos?

¹⁵ Ang maayong panig-ingnan niining bahina mao si Eunice, ang inahan sa batan-ong higala ni Pablo nga si Timoteo. (2 Timoteo 1:5) Bisan tuod naminyo siya sa usa nga dili-magtutuo, si Eunice, uban sa apohang babaye ni Timoteo nga si Loida, malamposong nakamatuto kang Timoteo nga moagpas sa diyosnong pagkamahinalaron. (2 Timoteo 3:14, 15) Sa  dihang si Timoteo may igo nang pangedaron, gitugotan siya ni Eunice nga mobiya sa balay ug himoon ang buluhatong pagwali sa Gingharian ingong kauban ni Pablo sa pagmisyonaryo. (Buhat 16:1-5) Pagkamalipayon gayod niya sa dihang ang iyang anak nga lalaki nahimong usa ka talagsaong misyonaryo! Ang iyang diyosnong pagkamahinalaron ingong usa ka hamtong nagbanaag ug maayo sa pagkabansay kaniya ingong bata pa. Sa walay duhaduha, nakakaplag si Eunice ug katagbawan ug kalipay sa pagkadungog ug mga taho mahitungod sa matinumanong ministeryo ni Timoteo, bisan tuod malagmit nga gimingaw siya kaniya.​—Filipos 2:19, 20.

16. Ingong usa ka anak nga lalaki, unsang haom nga kahangawa ang gipakita ni Jesus, apan unsa ang panguna niyang tumong?

¹⁶ Si Jesus gimatuto diha sa usa ka diyosnong pamilya ug, ingong usa ka hamtong, mipakita sa haom nga kahangawa sa usa ka anak nga lalaki alang sa iyang inahan. (Lucas 2:51, 52; Juan 19:26) Hinunoa, ang pangunang tumong ni Jesus mao ang pagtuman sa kabubut-on sa Diyos, ug alang kaniya kini naglakip sa pagbukas sa dalan alang sa mga tawo nga makatagamtam ug walay kataposang kinabuhi. Kini iyang gihimo sa dihang iyang gitanyag ang iyang hingpit tawhanong kinabuhi ingong usa ka lukat alang sa makasasalang katawhan.​—Marcos 10:45; Juan 5:28, 29.

17. Unsang mahimayaong mga kalaoman ang gibuksan sa matinumanong dalan ni Jesus alang niadtong nagatuman sa kabubut-on sa Diyos?

¹⁷ Human sa kamatayon ni Jesus, gibanhaw siya ni Jehova ngadto sa langitnong kinabuhi ug gihatagan siyag dakong awtoridad, nga ngadtongadto gihimo siyang Hari sa langitnong Gingharian. (Mateo 28:18; Roma 14:9; Pinadayag 11:15) Ang halad ni Jesus nagpaposible sa pila ka tawo nga mapili nga momando uban kaniya nianang Ginghariana. Kini nagbukas usab sa dalan alang sa nahibiling matarong-ug-kasingkasing nga mga tawo nga makatagamtam ug hingpit nga kinabuhi sa usa ka yuta nga gipasig-uli sa paraisong mga kahimtang. (Pinadayag 5:9, 10; 14:1, 4; 21:3-5; 22:1-4) Usa sa kinadak-ang mga pribilehiyo nga nabatonan nato karon mao ang pagtug-an niining mahimayaong maayong balita ngadto sa atong mga silingan.​—Mateo 24:14.

18. Unsang pahinumdom ug unsang pagdasig ang parehong gihatag sa mga pamilya ug sa mga indibiduwal?

 ¹⁸ Ingon sa gipakita ni apostol Pablo, ang pagkinabuhi ug kinabuhi sa diyosnong pagkamahinalaron naghupot sa saad nga ang mga tawo makapanunod niadtong mga panalangin sa kinabuhi “sa umaabot.” Sa walay duhaduha, mao kini ang labing maayo nga paagi sa pagkaplag ug kalipay! Hinumdomi, “ang kalibotan nagataliwan maingon man ang tinguha niini, apan siya nga nagabuhat sa kabubut-on sa Diyos magapabilin hangtod sa hangtod.” (1 Juan 2:17) Busa, kon ikaw usa ka anak o usa ka ginikanan, bana o asawa, o usa ka tagsaanong hamtong nga may mga anak o wala, paningkamoti nga buhaton ang kabubut-on sa Diyos. Bisan pa sa dihang ikaw nailalom sa pagpit-os o nag-atubang sa hilabihang mga kalisod, ayawg kalimti nga ikaw usa ka alagad sa buhi nga Diyos. Busa, hinaot ang imong mga lihok maghatag ug kalipay kang Jehova. (Proverbio 27:11) Ug hinaot nga ang imong panggawi mosangpot sa kalipay alang kanimo karon ug sa kinabuhing walay kataposan sa bag-ong kalibotan nga moabot!