Kapitulo 6

Unsay Akong Himoon Aron Magkasinabot Kami sa Akong mga Igsoon?

Komosta ang imong relasyon sa imong mga igsoon? Kamo ba “dili suod,” “medyo suod,” o “suod kaayo?” ․․․․․

ANG ubang managsoon suod kaayo. Pananglitan, si Felicia nga 19 anyos, miingon, “Ang akong 16-anyos nga manghod nga si Irena, maoy usa sa akong suod kaayong higala.” Ug si Carly nga 17 anyos, miingon bahin sa iyang 20-anyos nga igsoong si Eric: “Magkasinabot gyod mi. Dili mi mag-away.”

Sa laing bahin, daghang batan-on parehas ug situwasyon kang Lauren ug Marla. “Bisag unsa among awayan, hasta gagmayng butang,” miingon si Lauren. O kaha sama ka  sa 12-anyos nga si Alice, kinsa miingon bahin sa iyang 14-anyos nga igsoong si Dennis: “Maglagot gyod ko niya! Mosulod lang siya sa akong kuwarto ug manguhag gamit nga way popananghid. Wala gyod siyay buot!”

Duna ka bay igsoon nga makapalagot nimo? Siyempre, ang imong ginikanan maoy responsable sa kahusay sa pamilya. Apan moabot ang panahon nga kinahanglang magtuon kang makig-angay sa uban. Imo kanang makat-onan diha sa balay.

Hunahunaa ang inyong mga away sa imong mga igsoon. Unsay inyong kanunayng awayan? Tan-awa ang listahan sa ubos ug butangig ✔ kon unsay makapalagot nimo!

□ Mga gamit. Ang akong igsoon manguha lag akong gamit nga walay popananghid.

□ Lahig mga kinaiya. Ang akong igsoon walay konsiderasyon o gustong siyay magbuot sa akong kinabuhi.

□ Pribasiya. Ang akong igsoon mosulod lang sa akong kuwarto nga walay popanuktok o mobasa sa akong e-mail o text message nga dili mananghid.

□ Uban pa ․․․․․

 Kon sige kang palagoton sa imong igsoon—nga maghari-hari o kaha dili ka hatagag pribasiya—tingali mosamot kag kalagot. Apan ang panultihon sa Bibliya nag-ingon: ‘Ang pagsuntok sa ilong makapagulag dugo, ug ang paghagit sa kasuko makapahinabog away.’ (Proverbio 30:33) Kon magdumot ka, mahimong mosilaob ka sa kasuko, sama nga magdugo ang imong ilong kon kini suntokon. Busa modako hinuon ang problema. (Proverbio 26:21) Unsay imong buhaton aron ang imong kalagot dili moresultag grabeng lalis? Ang unang paagi mao ang pagtino kon unsa gyoy hinungdan sa problema.

Tinoa Kon Unsa Gyoy Hinungdan sa Problema

Ang mga problema sa magsoon samag bugas sa nawong. Ang makita lang mao ang bugas, apan ang hinungdan niana mao ang dili makitang impeksiyon. Sa susama, ang pag-awayay sa magsoon sagad maoy ebidensiya nga duna silay nagpahipi nga problema.

Mahimo nimong tambalan ang bugas pinaagi sa pagpislit niini. Apan ang imo lang gitambalan mao ang simtoma, ug tingali magbilin kinig ulat sa nawong o magpasamot lang sa impeksiyon. Ang maayong himoon mao ang pagtambal sa impeksiyon aron dili modaghan ang bugas. Ingon usab niana kon duna kay problema sa imong mga igsoon. Tinoa kon unsa gyoy hinungdan sa problema, ug sa ingon imong mapangitaag solusyon dili lang ang away-away kondili ang hinungdan sa problema. Ipadapat usab ang tambag sa maalamong Haring Solomon, kinsa misulat: “Ang hait nga salabotan sa usa ka tawo magapahinay gayod sa iyang kasuko.”—Proverbio 19:11.

 Pananglitan, si Alice nga gihisgotan sa sinugdan, miingon bahin sa iyang igsoong si Dennis, “Mosulod lang siya sa akong kuwarto ug manguhag gamit nga way popananghid.” Sa imong tan-aw, unsa gyoy hinungdan sa ilang problema? Tingali ang pagkawalay pagtahod. Mahimong did-an ni Alice si Dennis sa pagsulod sa iyang kuwarto o sa paggamit sa iyang mga butang. Pero dili kana solusyon sa problema, basin makapadako lang hinuon kana sa away. Apan kon makombinsir ni Alice si Dennis sa pagtahod sa iyang pribasiya ug sa iyang mga gamit, seguradong moarang-arang ang ilang relasyon.

Pagtuon sa Pagsulbad o Paglikay sa mga Away

Ang pagsusi kon unsa gayoy problema ninyo sa imong igsoon maoy bahin lang sa solusyon. Unsay imong himoon sa pagsulbad sa problema ug sa paglikay sa mga komprontasyon sa umaabot? Sulayi kining unom ka paagi.

1. Paghimog mga kasabotan. Hinumdomi kon unsay imong nakita nga hinungdan sa inyong mga away. Paghimog pipila ka kasabotan nga uyonan ninyong duha nga makasulbad sa problema. Pananglitan, kon maglalis mo bahin sa mga gamit, mahimong kini ang inyong Kasabotan 1: “Pananghid gyod sa dili pa manguhag gamit nga dili imoha.” Mahimong kini ang Kasabotan 2: “Tahora ang katungod sa imong igsoon kon siya moingon, ‘Ayaw kanag gamita.’” Sa dihang maghimo niini nga mga kasabotan, hunahunaa ang sugo ni Jesus: “Ang tanang butang nga buot ninyo nga pagabuhaton sa mga tawo nganha kaninyo, kinahanglang pagabuhaton  usab ninyo sa ingon ngadto kanila.” (Mateo 7:12) Nianang paagiha, makahimo kamog kasabotan nga inyong masunod. Dayon isulti kini sa inyong ginikanan kon uyon sila niini.—Efeso 6:1.

2. Tumana ang mga kasabotan. Si apostol Pablo miingon: “Ikaw ba nga nagatudlo sa uban, dili magtudlo sa imong kaugalingon? Ikaw nga nagawali nga ‘Ayaw pangawat,’ nagapangawat ka ba?” (Roma 2:21) Unsaon nimo pagpadapat kana nga prinsipyo? Pananglitan, kon buot nimong tahoron sa imong igsoon ang imong pribasiya, nan panuktok pod sa dili pa mosulod sa iyang kuwarto o pananghid sa dili pa mobasa sa iyang e-mail o text message.

3. Ayaw dayog kasuko. Nganong maayo kanang tambaga? Tungod kay ang sanglitanan sa Bibliya nag-ingon, “mga buang-buang lang ang masuko dayon ug magdumot.” (Ecclesiastes 7:9, Contemporary English Version) Kon dali kang masuko, mahimong miserable ang imong kinabuhi. Ang imong igsoon duna gayoy mabuhat o masulti nga makapalagot nimo. Apan pangutan-a ang imong kaugalingon, ‘Nakahimo na ba ko ug ingon niini kaniya kaniadto?’ (Mateo 7:1-5) “Sa 13 anyos pa ko, abi nakog maayo na kaayo ko,” miingon si Jenny, “ug nga ang akong opinyon ray importante ug maoy angayng sundon. Ang akong manghod nga babaye ingon usab niini karon. Busa naningkamot ko nga dili ko masuko sa iyang ipanulti.”

4. Magpinasayloay ug kalimti ang nangagi. Kinahanglang  estoryahan ug sulbaron ang dagkong mga problema. Apan kinahanglan pa ba nimong komprontahon ang imong igsoon sa matag higayong masayop siya? Si Jehova nga Diyos malipay kon andam kang ‘mopalabay sa kalapasan.’ (Proverbio 19:11) Si Alison, nga 19 anyos, miingon: “Sagad masulbad ra namo sa akong igsoong si Rachel ang among away. Mangayo dayon mig pasaylo sa usag usa ug among estoryahan kon unsay hinungdan sa among away. Usahay paugmaan lang nako kini. Kasagaran, pagkabuntag malimtan ra nako ang nahitabo, ug dili na gani nako kini hisgotan pa.”

5. Patabang sa inyong ginikanan. Kon dili ninyo masulbad ang inyong problema, ang inyong ginikanan makatabang  aron kamo magkauliay. (Roma 14:19) Pero hinumdomi nga kon masulbad ninyo ang inyong problema nga walay tabang sa inyong ginikanan, ilhanan kini nga kamo hamtong.

6. Pabilhi ang maayong mga hiyas sa imong igsoon. Tingali ang imong igsoon dunay mga hiyas nga dalayegon. Isulat ang usa ka dalayegong hiyas sa matag usa kanila.

Ngalan Hiyas nga akong gipabilhan

․․․․․ ․․․․․

Imbes maglagot sa sayop nga nahimo sa imong mga igsoon, nganong dili ka mangitag higayon sa pagsulti kanila sa ilang dalayegong mga hiyas?—Salmo 130:3; Proverbio 15:23.

Ang Bibliya nagpakita nga usahay ang imong kinasuoran nga higala dili ang imong igsoon. (Proverbio 18:24) Apan imong mapalig-on ang inyong panaghigalaay kon kamo “magpadayon sa pag-antos sa usag usa,” bisag may katarongan ka sa ‘pagreklamo.’ (Colosas 3:13) Kon imo kining ipadapat, lagmit dili na kaayo ka maglagot nila. Ug sila dili na kaayo maglagot nimo!

SA SUNOD NGA KAPITULO

Unsaon nimo pagkahibalo kon andam na ba gyod kang magkinaugalingon?

TEKSTO

‘Ipaila ang imong pagkamakataronganon sa tanang tawo.’—Filipos 4:5.

SUGYOT

Kon duna kay igsoon nga lisod ikasabot, ayawg kalagot—siya nagtudlo nimo sa pag-ugmad ug maayong mga hiyas nga mapuslan nimo!

NAHIBALO KA BA . . . ?

Dihang magkinaugalingon ka na, makauban nimo usahay ang mga tawong makapalagot nimo—mga kauban sa trabaho ug mga tawong daw way batasan, way puangod, ug maakohon. Ang balay mao ang dapit sa pagkat-on kon unsaon pag-atubang niini nga problema sa malinawong paagi.

ANG AKONG PLANONG HIMOON!

Kini ang pipila ka kasabotan nga among mahimo sa akong mga igsoon: ․․․․․

Ang akong (mga) igsoon dili kaayo maglagot nako kon: ․․․․․

Kon unsay akong gustong ipangutana sa akong ginikanan bahin niini: ․․․․․

UNSAY IMONG HUNAHUNA?

● Nganong maayong mahibalo ka kon unsa gyoy hinungdan sa inyong away?

● Unsay bentaha kon duna kay mga igsoon?

[Blurb sa panid 46]

“Daghan kaayo kog mahinumdomang malipayong mga kaagi uban sa akong mga igsoon. Kini ang akong ikasulti niadtong dunay mga igsoon, ‘Pabilhi gyod sila!’”—Marilyn

 [Kahon sa panid 42]

Worksheet

Tinoa Kon Unsa Gyoy Problema

Gusto ba nimong mabansay ka sa pag-ila sa hinungdan sa problema ninyong magsoon? Kon mao, basaha ang ilustrasyon ni Jesus bahin sa anak nga mibiya sa balay ug nagwaldas sa tanan niyang katigayonan. (Lucas 15:11-32) Matikdi ang reaksiyon sa magulang dihang miuli ang iyang manghod. Dayon tubaga ang mga pangutana sa ubos.

Nganong ingon niana ug reaksiyon ang magulang? ․․․․․

Sa imong hunahuna, unsa gyoy ilang problema? ․․․․․

Giunsa pagsulbad sa amahan ang problema? ․․․․․

Unsay angayng himoon sa magulang sa pagsulbad sa problema? ․․․․․

Karon hunahunaa ang away ninyo sa imong igsoon dili pa dugay. Dayon isulat ang mga tubag sa mga pangutana sa ubos. ․․․․․

Nganong nag-away mo? ․․․․․

Sa imong hunahuna, unsa gyod ang problema? ․․․․․

Unsang mga kasabotan ang inyong mauyonan aron masulbad ang problema ug malikayan ang mga away? ․․․․․

[Hulagway sa panid 43]

Ang mga problema sa magsoon samag bugas sa nawong—kinahanglang tambalan ang hinungdan, dili lang ang simtoma, aron kini maayo