Dugo

Kahubitan: Usa gayod ka kahibulongang pluwido nga nagalatay palibot sa kaugatan sa mga tawo ug labing daghan-selula nga mga mananap, nga nagahatag ug pagkaon ug oksihena, nagahiklin sa mga biya ug may dakong bahin diha sa pagpanalipod sa lawas batok sa inpeksiyon. Ang dugo nalambigit kaayo sa mga paagi sa kinabuhi nga ang Bibliya nag-ingon nga “ang kalag sa unod anaa sa dugo.” (Lev. 17:11) Ingon nga mao ang Tinubdan sa kinabuhi, si Jehova nagtagana ug tinong mga instruksiyon maylabot sa kagamitan sa dugo.

 Ang mga Kristohanon gisugo nga ‘dumilian ang dugo’

Buh. 15:28, 29: “Kay gipakamaayo sa balaang espiritu ug kanamo mismo [ang nagamandong lawas sa Kristohanong kongregasyon] ang dili pagdat-og kaninyo ug bisan unsang luwan, gawas sa pipila kinahanglanong mga butang, nga padayong inyong dumilian ang mga butang nga gikadulot ngadto sa mga diyosdiyos ug sa dugo ug sa naluok nga mga butang [o, namatay nga ang dugo wala makaagas] ug sa pakighilawas. Kon kamo gayod magalikay niining mga butanga, kamo magmaayo. Pag-ayoayo!” (Ang ilang pagkaon sa dugo gipakasama sa pagsimbag diyosdiyos ug pakighilawas, mga butang nga kinahanglang dili ta gustong buhaton.)

Ang unod sa mananap mahimo mang kan-on, pero dili ang dugo

Gen. 9:3, 4: “Ang matag nagalihok nga mananap nga buhi mahimong kalan-on alang kaninyo. Ingon sa mga balili, gihatag ko kaninyo ang tanan. Lamang ang unod uban sa kalag niini—nga mao ang dugo—dili ninyo pagakan-on.”

Ang bisan unsang mananap nga gamiton alang sa pagkaon kinahanglang sa husto napaagas ang dugo. Ang usa nga giluok o mamatay diha sa usa ka bitik o nakaplagan human kana mamatay dili angay nga pagakan-on. (Buh. 15:19, 20; itanding Levitico 17:13-16.) Mao man usab, ang bisan unsang pagkaon nga sinagolan ug lunlon dugo o may bahin nga dugo kinahanglang dili pagakan-on.

Ang haladnong paggamit lamang sa dugo ang giuyonan sukad sa Diyos

Lev. 17:11, 12: “Ang kalag sa unod anaa sa dugo niana, ug ako mismo naghatag kaninyo niana aron sa pagtabon-sa-sala sa inyong mga kalag sa ibabaw sa halaran, kay ang dugo mao ang nagahimo sa pagtabon-sa-sala pinaagi sa kinabuhi nga anaa niana. Maoy hinungdan giingon ko sa mga anak sa Israel: ‘Walay bisan kinsa nga kalaga kaninyo nga magakaon ug dugo ug walay dumuloong nga nagapuyo sa taliwala kaninyo magakaon ug dugo.’” (Kadtong tanang mananap nga mga halad nga ubos sa Moisesnong Kasugoan naglandong sa bugtong halad ni Jesu-Kristo.)

Heb. 9:11-14, 22: “Sa pagtungha na ni Kristo ingong labawng saserdote . . . siya misulod, dili, dili sa dugo sa mga kanding ug sa nating mga baka, kondili sa iyang kaugalingong dugo, sa makausa  alang sa tanang panahon ngadto sa balaang dapit ug nagkab-ot sa katubsanan nga dayon alang kanato. Kay kon ang dugo sa mga kanding ug sa mga torong baka ug sa agiw sa bayeng baka ikasablig na ngadto sa mga nahugawan makapabalaan man alang sa pagkaputli sa unod, unsa ka labaw pa gayod ang mahimo sa dugo ni Kristo, kinsa pinaagi sa espiritu nga dayon mihalad sa iyang kaugalingon nga walay buling ngadto sa Diyos, sa paghinlo sa atong mga tanlag gikan sa patayng binuhatan aron kita magahimog balaang pag-alagad ngadto sa Diyos nga buhi? . . . Gawas sa pag-ula ug dugo walay mahimong kapasayloan sa mga sala.”

Efe. 1:7: “Pinaagi kaniya [Jesu-Kristo] kita may katubsanan pinaagi sa iyang dugo, oo, ang kapasayloan sa atong mga kalapasan, sumala sa kadagaya sa iyang dili takos nga kalulot.”

Unsa man ang pagsabot niadtong nag-angkon nga mga Kristohanon sa unang mga siglo K.P. sa mga sugo sa Bibliya maylabot sa dugo?

Tertullian (c. 160-230 K.P.): “Tugoting inyong di-tiunay nga mga paagi mapakaulawan atubangan sa mga Kristohanon. Wala gani kami ing dugo sa mga mananap sa among mga pagkaon, kay kini kalan-on man nga kasagaran. . . . Didto sa mga pagsulay sa mga Kristohanon kamo [paganong mga Romano] nagtanyag kanilag mga soriso nga puno ug dugo. Kamo kombensido, siyempre, nga ang butang mismo nga kamo nanlimbasog nga pasimangon sila gikan sa hustong dalan maoy supak sa sugo alang kanila. Naunsa ba nga, sa dihang kamo masaligon nga sila magapangurog sa dugo sa usa ka mananap, kamo nagtuo nga sila maghinamhinam sa tawhanong dugo?”—Tertullian, Apologetical Works, and Minucius Felix, Octavius (New York, 1950), gihubad ni Emily Daly, p. 33.

Minucius Felix (ikatulong siglo K.P.): “Sa hilabihan gayod kami nagadumili sa tawhanong dugo, nga dili gani kami mogamit ug dugo sa makaon nga mga mananap diha sa among kalan-on.”—The Ante-Nicene Fathers (Grand Rapids, Mich.; 1956), giedit ni A. Roberts ug J. Donaldson, Tomo IV, p. 192.

Mga Pagdugang ug Dugo

Ang pagdili ba sa Bibliya nagalakip sa tawhanong dugo?

Oo. Ang Buhat 15:29 nag-ingon nga “padayong dumilian ang . . . dugo.” Wala kana mag-ingon nga basta maglikay lang  gikan sa dugo sa mananap. (Itanding Levitico 17:10, nga nagdili sa pagkaon sa “bisan unsang matang sa dugo.”)

Ang pagpasunop (pagdugang) pareho ra ba gayod sa pagkaon ug dugo?

Sa usa ka ospital, sa dihang ang pasyente dili na makakaon pinaagig iyang baba, siya ginapakaon pinaagig pagpasulod sa ugat. Karon, ang usa ka tawo nga wala gayod mokaon ug dugo pinaagi sa iyang baba pero midawat ug dugo pinaagig pagpadugang nagasunod ba gayod sa sugo nga “padayong dumilian ang . . . dugo”? (Buh. 15:29) Sa paggamit ug pagtandi, tagda ang usa ka tawo kinsa gisultihan sa doktor nga siya maglikay gayod sa alkohol. Siya ba masinundanon kon siya dili na moinom ug alkohol apan sa diretso nagpasulod niana diha sa iyang mga ugat?

Sa kahimtang sa pasyente nga nagadumili sa dugo, aduna bay kapiliang mga pagtambal?

Sagad ang yanong saline solution, Ringer’s solution, ug dextran magamit man ingong “plasma volume expanders,” ug kini mabatonan man diha sa hapit tanang modernong mga ospital. Sa tinuoray, ang mga riyesgo nga duyog sa mga pagpadugang ug dugo malikayan man pinaagig paggamit niining mga substansiyaha. Ang Canadian Anaesthetists’ Society Journal (Enero 1975, p. 12) nag-ingon: “Ang mga riyesgo sa pagpadugang ug dugo mao ang mga bentaha sa mga kapuli sa dugo: paglikay sa inpeksiyon sa bakterya o kagaw, mga reaksiyon sa maong pagpadugang ug ‘Rh sensitization.’” Ang mga Saksi ni Jehova dili man supak sa paggamit ug di-dugo ‘plasma expanders.’

Sa aktuwal ang mga Saksi ni Jehova nakabenepisyo gikan sa mas maayo medikal nga pagpanambal tungod kay sila dili man mopadugang ug dugo. Ang usa ka doktor nga misulat diha sa American Journal of Obstetrics and Gynecology (Hunyo 1, 1968, p. 395) miila: “Walay pagduhaduha nga sa kahimtang diin ikaw [ang siruhano] nagaopera nga walay posibilidad nga modugang ug dugo magpahilig sa pagpauswag sa imong pagpangopera. Ikaw mahimong mas agresibo diyutay sa pagkumpit sa matag nagadugo nga ugat.”

Ang tanang tipo sa operasyon mapalampos man nga walay mga pagdugang ug dugo. Kini nagaapil ug bukas-kasingkasing nga mga operasyon, pag-opera sa utok, pagputol sa mga bukton,  ug bug-os nga pagtangtang sa gikanser nga mga organo. Nagsulat diha sa New York State Journal of Medicine (Oktubre 15, 1972, p. 2527), si Dr. Philip Roen miingon: “Wala kami magduhaduha sa paggamit sa bisan unsa ug sa tanang gipadayag nga mga paagi sa pagdisdis bisan pa sa gisalikway nga kapuli sa dugo.” Si Dr. Denton Cooley, didto sa ‘Texas Heart Institute,’ miingon: “Kami nasumeter kaayo tungod sa mga resulta [tungod sa paggamit sa di-dugo ‘plasma expanders’] diha sa mga Saksi ni Jehova nga kami misugod sa paggamit sa maong paagi diha sa tanan namong mga pasyente sa kasingkasing.” (The San Diego Union, Disyembre 27, 1970, p. A-10) “‘Ang walay dugo’ bukas-kasingkasing nga operasyon, nga sa sinugdan gihimo alang sa hamtong nga mga membro sa sektang mga Saksi ni Jehova sanglit kay ang ilang relihiyon nagadili man sa mga pagdugang sa dugo, karon gipahiangay na gayod aron gamiton diha sa delikado kasingkasing nga mga paagi alang sa mga masuso ug kabataan.”—Cardiovascular News, Pebrero 1984, p. 5.

Kon Adunay Moingon—

‘Inyong gipasagdang mamatay ang inyong mga anak tungod sa inyong pagdumili sa mga pagdugang sa dugo. Sa hunahuna ko kana makalilisang’

Mahimong tubagon mo: ‘Pero kami nagatugot man gayod kanila nga madugangan—ang matang nga mas hilwas. Kami nagadawat ug matang sa mga pagdugang nga walay dala nga kapilegrohan sama sa AIDS, hepatitis, ug malarya. Gusto namo ang labing maayo nga pagtambal alang sa among mga anak, ingon nga akong napaneguro nga mao kanay gusto sa kang bisan kinsang mahigugmaong ginikanan.’ Dayon tingali modugang: (1) ‘Sa dihang adunay grabeng pagkawala sa dugo, ang labing dakong kinahanglanon mao ang pagpasig-uli sa gidaghanon sa pluwido. Sa walay duhaduha ikaw nakaamgo nga sa aktuwal ang atong dugo maoy labaw sa 50 porsiyentong tubig; unya anaa kanang pula ug puting mga selula, ug uban pa. Sa dihang daghang dugo ang mawala, ang lawas mismo mohatag ug dakong reserba sa mga dugong selula ngadto sa kalawasan ug paspas nga mopatungha ug bag-ong mga selula. Pero ang gidaghanon sa pluwido gikinahanglan. Ang “plasma volume expanders” nga walay sagol nga dugo magamit man sa paghulip sa maong panginahanglan, ug kini among ginadawat.’ (2) ‘Plasma volume expanders gigamit na man diha sa mga linibo ka tawo, uban sa ekselenteng mga resulta.’ (3) ‘Nga mas importante pa gani alang  kanamo mao ang giingon mismo sa Bibliya diha sa Buhat 15:28, 29.’

O ikaw makaingon: ‘Nasabtan ko ang imong panghunahuna. Nagahunahuna ko nga ang imong anak mismo ang imong gihanduraw sa maong kahimtang. Ingong mga ginikanan buhaton ta gayod kutob sa mahimo sa pagpanalipod sa kaayohan sa atong anak, di ba mao? Busa kon ang mga tawo sama kanimo ug kanako modumili man sa pipila ka matang sa medikal nga pagtambal alang sa atong anak, tino nga adunay pipila matukmorong rason alang niana.’ Dayon tingali modugang: (1) ‘Sa imong hunahuna ang pipila kaha ka ginikanan naimpluwensiyahan sa gisulti sa Pulong sa Diyos diha sa Buhat 15:28, 29?’ (2) ‘Busa ang pangutana mao, Kita ba adunay igong pagtuo sa pagtuman sa ginasugo sa Diyos?’

‘Kamong mga tawhana dili motuo diha sa mga pagdugang sa dugo’

Mahimong tubagon mo: ‘Ang mga mantalaan nagpatik ug mga estorya bahin sa pipila ka hitabo nga ilang gibati nga ang mga Saksi mamatay kon dili sila modawat ug dugo. Mao ba kana ang anaa sa imong hunahuna? . . . Nganong among ginasunod man ang among baroganan?’ Dayon tingali modugang: (1) ‘Gihigugma mo ba ang imong asawa (bana) nga igoigo nga mahinangop ka nga ipamiligro ang imong kinabuhi tungod kaniya? . . . Aduna usab ing mga tawo kinsa mipamiligro sa ilang mga kinabuhi tungod sa ilang nasod, ug sila giisip ingong mga bayani, dili ba? Apan adunay usa kinsa mas dako kay sa kang bisan kinsang tawo o butang dinhi sa yuta, ug mao kana ang Diyos. Imo bang ipamiligro ang imong kinabuhi tungod sa gugma alang kaniya ug sa pagkamaunongon ngadto sa iyang pagkamagmamando?’ (2) ‘Ang suliran gayod dinhi mao ang pagkamaunongon ngadto sa Diyos. Ang Pulong sa Diyos maoy nagsulti kanato sa paglikay gikan sa dugo. (Buh. 15:28, 29)’

O ikaw makaingon: ‘Adunay daghang butang nga maorag sagad karon ug niana ang mga Saksi ni Jehova nagalikay—pananglitan, ang pagpamakak, panapaw, pangawat, pagtabako, ug ingon sa imong gihisgotan, ang paggamit ug dugo. Ngano? Tungod kay ang among kinabuhi gimandoan pinaagig Pulong sa Diyos.’ Dayon tingali modugang: (1) ‘Nahibalo ka ba nga ang Bibliya nag-ingon nga kita kinahanglang “magdumili sa dugo”? Buot ko nga ipakita kini kanimo. (Buh. 15:28, 29)’ (2) ‘Hayan imong nahinumdoman nga gisultihan sa Diyos ang atong unang mga ginikanan, si Adan ug Eva, nga sila makakaon sa tanang gikan sa tanang kahoy didto sa Eden gawas sa usa. Pero sila  misupil, mikaon sa maong gidiling bunga ug nawad-an sa tanan. Pagkadimaalamon! Karon, siyempre, wala na ang kahoy uban sa gidiling bunga. Pero human sa Lunop sa adlaw ni Noe ang Diyos mipahimutang na usab ug usa ka pagdili alang sa katawhan. Niining panahona naglangkit kana ug dugo. (Gen. 9:3, 4)’ (3) ‘Busa ang tinuod nga suliran mao, Kita ba adunay pagtuo sa Diyos? Kon atong sundon siya, sa atong atubangan mao ang paglaom sa kinabuhing dayon diha sa kahingpitan ubos sa iyang Gingharian. Bisan pa kon kita mamatay, siya nagapasalig kanato ug usa ka pagkabanhaw.’

‘Unsa na man kon ang doktor moingon, “Mamatay ka kon walay pagdugang sa dugo”?’

Mahimong tubagon mo: ‘Kon ang situwasyon ingon gayod niana ka grabe, makagarantiya ba ang doktor nga ang pasyente dili mamatay kon siya hatagan ug dugo?’ Dayon tingali modugang: ‘Pero adunay usa kinsa makahatag sa tawo ug kinabuhi pag-usab, ug kana mao ang Diyos. Dili ka ba mouyon nga, sa atubangan sa kamatayon, ang usa ka tawo nga motalikod sa Diyos pinaagig paglapas sa iyang balaod nagahimog walay pulos nga desisyon? Ako aduna gayoy pagtuo sa Diyos. Mao ba usab ikaw? Ang iyang Pulong nagasaad ug pagkabanhaw niadtong adunay pagtuo sa iyang Anak. Nagatuo ka ba niana? (Juan 11:25)’

O ikaw makaingon: ‘Mahimong magkahulogan kana nga siya sa personal dili mahibalo sa paagi sa pagdumala sa maong kahimtang nga dili mogamit ug dugo. Kon posible, manlimbasog kami nga makakontak siya ug usa ka doktor nga aduna na ing gikinahanglang kasinatian, o mokuha kamig laing doktor sa pag-atiman niana.’