1. [lagmit, Hinungaw; Kakawangan]. Ang ikaduhang anak nga lalaki ni Adan ug sa iyang asawang si Eva, ug manghod sa ilang panganayng anak nga si Cain.​—Gen 4:2.

Malagmit nga samtang buhi pa, si Abel dunay mga igsoong babaye; ang rekord naghisgot nga ang iyang mga ginikanan nanganak ug mga babaye, apan ang ilang mga ngalan wala irekord. (Gen  5:1-4) Ingong usa ka lalaki, siya nahimong tig-alima sa mga karnero; ang iyang igsoong lalaki, usa ka mag-uuma.​—Gen 4:2.

Paglabay sa usa ka dili-tinong yugto sa panahon, si Abel naghalad kang Jehova nga Diyos. Si Cain naghalad usab. Ang matag usa nagdala kon unsay iyang nabatonan: si Abel, sa mga panganay sa iyang panon sa mga hayop; si Cain, sa iyang abot. (Gen 4:​3, 4) Silang duha dunay pagtuo sa Diyos. Sa walay duhaduha sila nakakat-on bahin Kaniya gikan sa ilang mga ginikanan ug nahibalo gayod kon nganong silang tanan anaa sa gawas sa tanaman sa Eden ug dili na makasulod niini. Ang ilang mga halad nagpakita nga ilang giila ang ilang pagkasinalikway ug nga ilang gitinguha ang pag-uyon sa Diyos. Giuyonan sa Diyos ang halad ni Abel apan wala uyoni ang kang Cain. Wala ipakita sa rekord kon sa unsang paagi gipadayag ang pag-uyon ug ang pagsalikway, apan tinong nahibaloan kini nilang duha. Ang hinungdan sa pag-uyon sa Diyos sa halad lamang ni Abel gipatin-aw sa ulahing mga sinulat. Gitala ni apostol Pablo si Abel ingong ang unang tawo sa pagtuo, diha sa Hebreohanon 11:​4, ug gipakita nga tungod niini ang iyang halad “mas labaw ug bili” kay sa gihalad ni Cain. Sa kasukwahi, ang 1 Juan 3:​11, 12 nagpakita nga daotan ang tinamdan sa kasingkasing ni Cain; ug ang iyang pagsalikway sa ulahi sa tambag ug pasidaan sa Diyos, maingon man ang iyang giplanong pagbuno sa iyang igsoong si Abel, nagpasundayag niini.

Bisan tuod dili ikaingon nga si Abel nahibalo daan sa katumanan sa saad sa Diyos sa Genesis 3:15 mahitungod sa sinaad nga “binhi,” lagmit nga naghunahuna siya pag-ayo niining saara ug nagtuo nga ang dugo kinahanglang pagaulaon, may usa nga kinahanglang ‘pagasamaran sa tikod,’ aron matuboy pag-usab ang katawhan ngadto sa kahingpitan nga napahimuslan ni Adan ug Eva sa wala pa sila morebelde. (Heb 11:4) Sumala niini nga kahayag, ang paghalad ni Abel sa mga panganay gikan sa iyang panon sa mga hayop haom gayod ug sa walay duhaduha usa ka hinungdan sa pag-uyon sa Diyos. Ngadto sa Maghahatag sa kinabuhi, si Abel naghatag ug kinabuhi ingong iyang gasa, bisag kadto gikan lamang sa panon sa mga hayop.​—Itandi ang Ju 1:36.

Gipaila ni Jesus si Abel ingong mao ang unang martir ug tumong sa relihiyosong paglutos nga gihimo sa iyang matig-ang igsoon nga si Cain. Sa pagbuhat sa ingon, gihisgotan ni Jesus si Abel ingong buhi sa “pagkatukod sa kalibotan.” (Luc 11:48-51) Ang Gregong pulong alang sa “kalibotan” maoy koʹsmos ug niining tekstoha nagpasabot sa kalibotan sa katawhan. Ang terminong “pagkatukod” maoy hubad sa Gregong pulong nga ka·ta·bo·leʹ ug sa literal nagkahulogang “pagsabod [ug binhi].” (Heb 11:​11, Int) Pinaagi sa pag-ingong “sa pagkatukod sa kalibotan,” dayag nga gipasabot ni Jesus ang pagkahimugso sa mga anak ni Adan ug Eva, sa ingon nagpatungha sa kalibotan sa katawhan. Gilakip ni Pablo si Abel sa “panganod sa mga saksi” sa wala pa ang Kristohanong kapanahonan.​—Heb 11:4; 12:1.

Sa unsang paagi ang dugo ni Jesus ‘nagsulti sa mas maayong paagi kay sa dugo nga iya ni Abel’?

Tungod sa iyang pagtuo ug pagkainuyonan sa Diyos, diin ang rekord niini nagpadayon sa pagpamatuod, ikaingon nga si Abel, “bisan pag siya namatay, nagasulti pa gihapon.” (Heb 11:4) Sa Hebreohanon 12:24 ang apostol nagpunting kang “Jesus nga tigpataliwala sa bag-ong pakigsaad, ug sa giwisik nga dugo, nga nagsulti sa mas maayong paagi kay sa dugo ni Abel.” Bisag giula sa pagkamartir, ang dugo ni Abel wala makalukat o makatubos kang bisan kinsa, ni ang dugo sa iyang gihalad nga karnero. Sa ingon, ang iyang dugo mituaw sa Diyos alang sa pagpanimalos sa mamumuno nga si Cain. Ang dugo ni Jesus, nga gihisgotan dinhi nga nagpalig-on sa bag-ong pakigsaad, nagasulti sa mas maayong paagi kay sa dugo ni Abel sa pagkaagi nga kini nagasangpit sa Diyos alang sa kaluoy sa tanang tawo nga may pagtuo sama kang Abel, ug mao ang instrumento aron posible ang paglukat kanila.

Sanglit si Set dayag nga natawo wala madugay human mamatay si Abel ug sa dihang si Adan nagpanuigon ug 130, lagmit si Abel nagpanuigon ug 100 sa dihang siya gimartir.​—Gen 4:25; 5:3.

2. [Sapa].

Usa ka lungsod nga gitawag usab ug Abel-bet-maaca o Abel sa Bet-maaca. Sa ubang teksto kini gigamit ingong usa ka prefix sa mga ngalan sa lainlaing dapit.​—2Sa 20:18; tan-awa ang ABEL-BET-MAACA, ABEL SA BET-MAACA.

3. Sa 1 Samuel 6:18 ang King James Version naghisgot sa “dakong bato ni Abel,” samtang ang panaplin mabasa nga nag-ingon, “O, dakong Abel, nga mao, pagbangotan.” Apan, sa modernong mga hubad kini kasagarang mabasa lamang nga “ang dakong bato.” (Itandi ang AT, NC [Kinatsila], NW, JB, ug uban pa.) Samtang ang Masoretikong teksto sa Hebreohanon naggamit sa pulong nga ʼA·velʹ niining bersikuloha, ang Gregong Septuagint ug ang Aramaikong mga Targum naghubad niini nga morag ʼeʹven, nga mao, “bato.” Uyon kini sa bersikulo 14 sa samang kapitulo. Dili kini mahimong magtumong sa Abel sa Bet-maaca, sanglit ang  panghitabo nga girekord sa 1 Samuel 6:18 nahitabo duol sa Bet-semes sa Juda.