Calamo, Caña
[Heb., qa·nehʹ].
Ang Hebreohanong pulong nga qa·nehʹ mao ang orihinal nga gigikanan sa pulong nga “caña” ug “kanon”, ug ang qa·nehʹ sagad gihubad ingong “lindog” (Gen 41:5, 22), “sanga” (Ex 25:31, 32), o “tangbo” (1Ha 14:15). Apan sa pipila ka teksto, ang konteksto o ang usa ka pulong nga gigamit sa paghubit nagpaila nga usa ka humot nga tanom ang gipasabot, ug busa ang qa·nehʹ gihubad nga “calamo” (Ex 30:23) ug “caña.”—Aw 4:14; Isa 43:24.
Lakip sa mga sambog nga gigamit sa pag-andam sa balaang igdidihog nga lana mao ang “humot nga calamo.” (Ex 30:22-25) Ang Awit ni Solomon (4:14) naglakip sa “caña” sa ubang mahumot nga mga hilba. Pinaagi sa iyang manalagnang si Isaias (43:24), si Jehova nagbadlong sa makasasalang mga Israelinhon tungod kay wala sila “magpalit” (Heb., qa·niʹtha) ug “[humot nga] caña” (qa·nehʹ) alang sa pag-alagad kaniya diha sa templo, sa ingon migamit ug mga pulong nga magkaamgid ug tunog diha sa Hebreohanon. Si Jeremias (6:20) naghisgot sa caña nga nadawat gikan sa usa ka “halayong yuta,” samtang si Ezequiel (27:3, 19) naglakip sa caña sa mga produkto nga ginegosyo sa adunahang Tiro.
Ang pulong nga “calamo” maoy katumbas sa Grego nga kaʹla·mos, nga gigamit sa mga maghuhubad sa Gregong Septuagint sa paghubad sa Hebreohanong qa·nehʹ. Sama sa Hebreohanong pulong, ang kaʹla·mos usab may pangunang kahulogan nga tangbo o caña, samtang ang pulong “calamo” karong adlawa pangunang nagtumong sa usa ka tanom nga gitawag sa Latin nga Acorus calamus o sa humot nga gamot niini.
Bahin sa humot nga caña o calamo diha sa Hebreohanong Kasulatan, daghang eskolar ang nagtuo nga kini mao ang usa ka matang sa humot nga tangbo sa India, sama sa Cymbopogon martini, usa ka dugay mamatay nga tangbo nga ang mga dahon niini kon dugmokon mopatunghag humot nga lana nga ang alimyon sama sa luy-a. Ang ubang matang niini nga mga tangbo sa India mopatunghag lana nga ang kahumot sama sa citronella ug sa tanglad. Ang panglantaw nga usa o kapin pa niining humot nga mga tangbo mao ang humot nga caña o calamo, maoy pinasukad lamang sa paghisgot ni Jeremias niini nga produkto ingong naggikan sa “halayong yuta,” nga niini nga kahimtang lagmit mao ang India. Apan, lagmit nga produkto usab sa ubang mga dapit ang humot nga caña o calamo, sumala sa gipakita sa tagna ni Ezequiel (27:19). Busa, bisan tuod nga adunay laing matang sa humot nga tangbo o caña ang gipasabot, nagpabiling dili tino kon unsa gayod kini nga matang sa tanom.