Eskuylahan
Usa ka institusyon nga nagtaganag pagtudlo. Ang pulong nga “eskuylahan” naggikan sa Gregong pulong nga skho·leʹ, nga sa paninugdan nagkahulogang “libreng panahon”; ug sa gigamitan sa maong libreng panahon—panaghisgot, diskurso, pagtuon, pagkat-on.
Ang Maglalalang nagsangon sa responsibilidad nganha sa mga ginikanan sa pagtudlo sa ilang mga anak sa tinuod nga kahulogan sa kinabuhi, sa pisikal nga kinabuhi maingon man sa espirituwal nga kinabuhi. Sa karaang Israel, gipinig usab niya ang tribo ni Levi aron sa pagtaganag relihiyosong edukasyon.—Tan-awa ang EDUKASYON.
Sa ulahing panahon, namugna ang mga dapit sa hataas nga relihiyosong edukasyon taliwala sa mga Hudiyo. Pananglitan, si Saulo (Pablo) nakaeskuyla sa tiilan ni Gamaliel. Gikuwestiyon sa mga Hudiyo ang mga kuwalipikasyon ni bisan kinsa nga nag-angkong nagtudlo sa balaod sa Diyos kon siya wala makaeskuyla sa ilang mga eskuylahan.—Buh 22:3; Ju 7:15.
Sa dihang didto siya sa Efeso, si Pablo naghatag ug mga pakigpulong diha sa sinagoga sulod sa tulo ka bulan, kay ang mga sinagoga maoy mga dapit sa pagtudlo. Apan sa dihang ang pipila kusganong misupak sa maayong balita, gidala ni Pablo ang mga tinun-an ngadto sa awditoryum sa eskuylahan sa Tirano, diin siya sa matag adlaw mihatag ug mga pakigpulong sulod sa duha ka tuig. Walay mga detalye nga gihatag kon unsay katuyoan nga gitukod ang maong eskuylahan, apan si Pablo dayag nga libreng makagamit sa maong mga pasilidad, tingali sa ubay-ubayng mga oras matag adlaw.—Buh 19:8-10, ftn sa Rbi8.
Ang mga dapit nga tigomanan sa Kristohanong kongregasyon nagsilbing mga eskuylahan diin hisgotan ang mga linukot nga basahon sa Hebreohanong Kasulatan maingon man ang mga sinulat sa mga apostoles ug sa ilang mga kauban. Pipila lang sa mga Kristohanon ang nakahupot sa tanang Hebreohanong mga linukot nga basahon o mga kopya sa tanang Kristohanong mga sulat. Ang mga panagkatigom naghatag ug kahigayonan alang sa bug-os nga pagsusi ug paghisgot niini. (Col 4:16) Ang kabos nga mga Kristohanon nga walay laing sulatanan lagmit nagsulat sa mga teksto sa Bibliya alang sa personal nga pagtuon ug paggamit, diha sa mga ostracon, o mga bika. Sa dihang ilang madungog ang Kasulatan nga basahon o makabasa sa mga linukot nga basahon panahon sa panagkatigom, mahimo nilang kopyahon kini diha sa mga bika ginamit ang tinta. Sa samang higayon ang pagtuon diha sa balay alang sa tibuok pamilya nagpadayon nga usa ka hinungdanong bahin sa Kristohanong edukasyon. (Efe 6:4; 1Co 14:35) Wala gayoy bulag nga tunghaan alang sa mga bata, sama sa “Sunday school” karong adlawa, nga giawtorisahan o gihimo sa mga Hudiyo o sa Kristohanong mga apostoles.