Laktaw ngadto sa video

Laktaw ngadto sa kaundan

Gingharian

Gingharian

Sa panguna, kini nagtumong sa kagamhanan nga gimandoan sa usa ka hari; ug usab sa teritoryo ug sa katawhan nga ubos sa pagmando sa usa ka hari o, usahay, ubos sa usa ka hara o rayna. Sagad nga ang pagkahari napanunod. Ang soberanong magmamando tingali magbaton ug laing mga titulo sama sa Paraon o Cesar.

Ang mga gingharian sa karaang kapanahonan, sama karong adlawa, adunay nagkalainlaing mga simbolo sa pagkahari. Sagad kini adunay kaulohang siyudad o dapit nga gipuy-an sa hari, palasyo sa hari, ug mga kasundalohan (bisan tuod nga lagmit kunhoran kini sa mga panahon sa kalinaw). Ang pulong nga “gingharian,” sumala sa paggamit niini sa Bibliya, wala magbutyag ug bisan unsa bahin sa gambalay sa kagamhanan, gidak-on sa teritoryo, o sa awtoridad sa monarko. Ang mga gingharian nagkalainlain sa gidak-on ug impluwensiya, gikan sa kusganong mga gahom sa kalibotan sama sa Ehipto, Asirya, Babilonya, Medo-Persia, Gresya, ug Roma, hangtod sa gagmayng mga siyudad-gingharian sama niadtong didto sa Canaan sa panahon sa pagpanakop sa mga Israelinhon. (Jos 12:7-24) Ang gambalay sa kagamhanan usab mahimong magkalahi kaayo sa matag gingharian.

Ang unang gingharian sa kasaysayan sa tawo, ang gingharian ni Nimrod, mopatim-awng maoy usa ka siyudad-gingharian sa sinugdan, nga sa ulahi nagpadako sa gisakopan niini nga naglakip sa ubang mga siyudad, apan ang kaulohan niini nagpabilin sa Babel. (Gen 10:9-11) Ang Salem, ang unang gingharian nga inuyonan sa Diyos nga gimandoan sa Hari-Saserdote nga si Melquisedek, lagmit nga usa usab ka siyudad-gingharian. (Gen 14:18-20; itandi ang Heb 7:1-17.) Ang mas dagko nga mga gingharian naglangkob sa tibuok nga rehiyon, sama sa mga gingharian sa Edom, Moab, ug Ammon. Ang dagkong mga imperyo, nga nagmando sa dagkong mga dapit ug may mga gingharian nga tigbayad-ug-tributo kanila, sagad nga mitungha o midako gikan sa gagmayng siyudad nga mga estado o tribonhong mga grupo nga sa ulahi nahiusa ilalom sa usa ka labawng pangulo. Usahay ang maong panag-abin maoy temporaryo lamang, sagad nga naporma aron makiggubat batok sa usa ka komon nga kaaway. (Gen 14:1-5; Jos 9:​1, 2; 10:5) Ang basalyo nga mga gingharian sagad nga nagpahimulos ug igoigong awtonomiya o kaugalingong kagamhanan, bisan tuod ilalom gihapon sa kabubut-on ug mga gimbut-an sa mas labaw nga magmamando.​—2Ha 17:​3, 4; 2Cr 36:​4, 10.

Halapad nga Paggamit. Sa Kasulatan, ang termino nga “gingharian” mahimong magtumong sa espesipikong mga aspekto sa usa ka harianong kagamhanan. Kini mahimong magtumong sa gisakopan o dapit nga niana ang soberanya gipatuman. Busa ang gingharian naglakip dili lamang sa kaulohang siyudad kondili sa tibuok nga dominyo, nga naglakip sa bisan unsang sakop o tigbayad-ug-tributo nga mga gingharian.​—1Ha 4:21; Est 3:​6, 8.

Sa kasagaran, ang “gingharian” mahimong magtumong sa bisan unsa o sa tanang kagamhanan nga iya sa tawo, gipangulohan man sa usa ka hari o wala.​—Esd 1:2; Mat 4:8.

Kini mahimong magpasabot sa pagkahari, sa harianong katungdanan o sa posisyon sa hari (Luc 17:21), lakip ang dignidad, gahom, ug awtoridad niini. (1Cr 11:10; 14:2; Luc 19:​12, 15; Pin 11:15; 17:​12, 13, 17) Ang mga anak sa hari mahimong tawgon nga “kaliwat sa gingharian.”​—2Ha 11:1.

Ang Gingharian sa Israel. Ang pakigsaad sa Balaod nga gihatag pinaagi kang Moises ngadto sa nasod sa Israel adunay probisyon labot sa pagmando sa usa ka gingharian. (Deu 17:​14, 15) Ang usa nga mangulo sa gingharian hatagan ug gahom ug harianong dignidad, dili alang sa personal nga kabayawan, kondili aron sa pag-alagad alang sa kadungganan sa Diyos ug sa kaayohan sa iyang mga kaigsoonang Israelinhon. (Deu 17:​19, 20; itandi ang 1Sa 15:17.) Bisan pa niana, sa dihang sa ulahi ang mga Israelinhon nangayog tawhanong hari, ang manalagnang si Samuel nagpasidaan sa mga butang nga pangayoon sa maong magmamando gikan sa katawhan. (1Sa 8) Mopatim-aw nga ang mga hari sa Israel mas sayon duolon ug mas daling ikasulti sa ilang mga sakop kay sa mga monarko sa kadaghanang karaang mga gingharian sa Sidlakan.​—2Sa 19:8; 1Ha 20:39; 1Cr 15:25-29.

Bisan tuod ang gingharian sa Israel nagsugod pinaagi sa usa ka hari gikan sa linya ni Benjamin, ang Juda human niadto nahimong harianong tribo, ingong katumanan sa tagna ni Jacob sa hapit na siyang mamatay. (1Sa 10:20-25; Gen 49:10) Usa ka harianong dinastiya ang natukod sa linya ni David. (2Sa 2:4; 5:​3, 4; 7:​12, 13) Sa dihang ang gingharian “gigisi” gikan sa anak nga lalaki ni Solomon nga si Rehoboam, ang napulo ka tribo nahimong ang amihanang gingharian, samtang ang usa ka tribo, ang Benjamin, gibilin ni Jehova nga Diyos uban sa Juda, “aron nga si David nga akong alagad magpadayong may lampara kanunay sa akong atubangan diha sa Jerusalem, ang siyudad nga akong gipili alang sa akong kaugalingon aron ang akong ngalan ibutang diha.” (1Ha 11:​31, 35, 36; 12:18-24) Bisan tuod ang gingharian sa Juda nahulog ngadto sa mga Babilonyanhon niadtong 607 W.K.P., ang legal nga katungod sa pagmando sa kataposan napasa ngadto sa may-katungod nga manununod, ang “anak ni David,” si Jesu-Kristo. (Mat 1:1-16; Luc 1:​31, 32; itandi ang Eze 21:​26, 27.) Ang iyang Gingharian maoy walay kataposan.​—Isa 9:​6, 7; Luc 1:33.

Usa ka harianong organisasyon ang gimugna sa Israel aron sa pagdumala sa mga intereses sa gingharian. Kini naglakip sa grupo sa mga magtatambag ug mga ministro sa estado (1Ha 4:1-6; 1Cr 27:32-34), ingon man sa nagkalainlaing mga departamento sa kagamhanan nga may mga magtatan-aw sa matag usa niini aron magdumala sa mga yuta sa hari, magdumala sa ekonomiya, ug magtagana sa mga panginahanglan sa panimalay sa hari.​—1Ha 4:7; 1Cr 27:25-31.

Bisan tuod ang mga hari sa Israel sa linya ni David makapakanaog ug espesipiko nga mga sugo, ang aktuwal nga awtoridad sa paghimog mga balaod iya sa Diyos. (Deu 4:​1, 2; Isa 33:22) Sa tanang butang ang hari mao ang manubag ngadto sa matuod nga Soberano ug Ginoo, si Jehova. Ang kasaypanan ug pagkamasinupakon sa hari mosangpot sa silot gikan sa Diyos. (1Sa 13:​13, 14; 15:20-24) Usahay si Jehova makigsulti sa hari mismo (1Ha 3:5; 11:11); sa ubang mga higayon siya maghatag ug mga instruksiyon ug tambag o pagbadlong pinaagi sa tinudlong mga manalagna. (2Sa 7:​4, 5; 12:1-14) Ang hari mahimong mangayog maalamong tambag gikan sa hugpong sa mga ansiyano. (1Ha 12:​6, 7) Apan, ang pagpatuman sa mga instruksiyon o pagbadlong dili iya sa mga manalagna o sa mga ansiyano, kondili iya ni Jehova.

Sa dihang ang hari ug ang katawhan matinumanong misunod sa pakigsaad sa Balaod nga gihatag kanila sa Diyos, ang matag indibiduwal sa nasod sa Israel nakatagamtam ug igoigong kagawasan, materyal nga kauswagan, ug nasodnong panaghiusa nga wala matupngi sa ubang mga gingharian. (1Ha 4:​20, 25) Sulod sa katuigan nga nagmasinugtanon si Solomon kang Jehova, ang gingharian sa Israel nabantog ug gitahod pag-ayo, nga adunay daghang gingharian nga tigbayad kanila ug tributo ug nakapahimulos sa mga kahinguhaan sa daghang kayutaan.​—1Ha 4:​21, 30, 34.

Ang pagkahari ni Jehova nga Diyos, bisan tuod gipahayag sulod sa usa ka panahon pinaagi sa gingharian sa Israel, maoy usa ka unibersohanong soberanya. (1Cr 29:​11, 12) Ilhon man kini o dili sa mga katawhan ug sa mga gingharian sa tawo, ang iyang pagkahari maoy bug-os ug dili mausab, ug ang tibuok yuta maoy bahin sa iyang dominyo. (Sal 103:19; 145:11-13; Isa 14:​26, 27) Tungod kay siya mao ang Maglalalang, gigamit ni Jehova ang iyang soberanong kabubut-on sa langit ug sa yuta sumala sa iyang kaugalingong mga katuyoan, nga dili manubag kang bisan kinsa (Jer 18:3-10; Dan 4:​25, 34, 35), apan kanunayng molihok nga kaharmonya sa iyang kaugalingong matarong nga mga sukdanan.​—Mal 3:6; Heb 6:​17, 18; San 1:17.