Judas
[gikan sa Heb., usa ka porma sa ngalang Juda].
1. Usa ka katigulangan ni Jesus pinaagi sa banay nga gikan kang Natan hangtod kang Maria. Si Judas, nga anak ni Jose ug amahan ni Simeon, maoy ikapitong kaliwatan gikan sa anak nga lalaki ni David nga si Natan ug busa nabuhi sa wala pa ang pagkadestiyero sa Babilonya.—Luc 3:30, 31.
2. Si Judas nga Galileanhon, nga gihisgotan ni Gamaliel sa iyang pakigpulong sa Sanhedrin. (Buh 5:37) Sa panahon sa pagpangrehistro nga gihimo sa panahon ni Quirinio nga gobernador sa Sirya niadtong 6 K.P., si Judas nanguna sa usa ka Hudiyohanong pag-alsa. Si Josephus naghisgot kaniya sa makadaghan ug nag-ingon nga siya “nag-aghat sa iyang mga katagilungsod sa pag-alsa, nga hilabihang nagsaway kanila ingong mga talawan tungod kay miuyon sa pagbayad ug tributo ngadto sa mga Romano ug nagtugot sa tawo nga mahimong ilang mga agalon, human nga ang Diyos nahimong ilang ginoo. Kining tawhana maoy usa ka pilosopo nga nagtukod ug kaugalingong sekta, nga lahi gayod sa uban.” (The Jewish War, II, 118 [viii, 1]) Sa usa ka bahin sa iyang mga sinulat, si Josephus nagtawag kang Judas nga usa ka Gaulanhon, nga gilangkit sa pipila sa usa ka dapit sa S sa Dagat sa Galilea. Apan sa ubang mga bahin ang samang historyador nag-ingon nga si Judas maoy usa ka Galileanhon, sama sa giingon ni Gamaliel. (Jewish Antiquities, XVIII, 4 [i, 1]; XVIII, 23 [i, 6]) Kini nga mga rebelde nanlimbasog alang sa kagawasan, apan sila wala molampos sa pagkab-ot niini. Si Judas “nalaglag, ug ang tanan nga misunod kaniya nagkatibulaag.” (Buh 5:37) Ang pipila sa iyang mga kaliwat nalangkit usab sa pag-alsa.—The Jewish War, II, 433-440 (xvii, 8); VII, 253 (viii, 1).
3. Usa sa 12 ka apostoles, nga gitawag usab ug Tadeo ug “Judas nga anak ni Santiago.” Sa mga listahan sa mga apostoles diha sa Mateo 10:3 ug Marcos 3:18, si Santiago nga anak ni Alfeo ug si Tadeo giuban pagtala. Sa mga listahan diha sa Lucas 6:16 ug Buhat 1:13 si Tadeo wala ilakip; hinunoa atong makita “si Judas nga anak ni Santiago,” nga tungod niana ikahinapos nga ang Tadeo maoy laing ngalan sa apostol nga si Judas. Ang posibilidad nga malibog kon kinsa tali sa duha ka apostoles nga ginganlan ug Judas ang gihisgotan mao tingali ang hinungdan kon nganong ang ngalang Tadeo gigamit usahay. Ang ubang mga maghuhubad naghubad sa Lucas 6:16 ug Buhat 1:13 ingong “si Judas nga igsoon ni Santiago,” sanglit wala man ipaila sa Grego ang eksaktong relasyon. Apan ang Syriac nga Peshitta naggamit sa pulong nga “anak.” Busa, ang ubay-ubayng modernong mga hubad mabasa nga “si Judas nga anak ni Santiago.” (RS, AT, NW, La) Ang bugtong paghisgot sa Bibliya nga si Judas lamang ang gihisgotan maoy diha sa Juan 14:22. Kining bersikuloha naghisgot kaniya ingong “si Judas, dili Iskariote,” busa naghatag ug paagi sa pag-ila kon kinsa nga Judas ang gihisgotan.
Diha sa King James Version sa Mateo 10:3 gisukip ang mga pulong nga “si Lebbaeus, kansang angga maoy” una pa ang “Tadeo.” Gipasukad kini sa Gidawat nga Teksto, apan ang teksto ni Westcott ug Hort nagtangtang niini, kay dili kini makita diha sa mga manuskrito sama sa Sinaitic.
4. Si Judas Iskariote nga anak nga lalaki ni Simon ug ang daotan ug dungog nga apostol nga nagbudhi kang Jesus. Ang Bibliya naghatag ug diyutayng direktang impormasyon bahin sa pamilya ug kagikan ni Judas. Siya ug ang iyang amahan gitawag ug Iskariote. (Luc 6:16; Ju 6:71) Kining pulonga sagad nga nagpasabot nga sila naggikan sa lungsod sa Keriot-hezron sa Judea. Kon mao kini, nan si Judas lamang ang taga-Judea taliwala sa 12 ka apostoles, ang uban maoy mga taga-Galilea.
Si Judas gihisgotan sa mga asoy sa Ebanghelyo diha sa listahan sa mga apostoles pipila ka panahon human sa Paskuwa sa 31 K.P. ug mga usa ka tuig ug tunga human sugdi ni Jesus ang iyang ministeryo. (Mar 3:19; Luc 6:16) Makataronganong ihinapos nga si Judas taudtaod na nga nahimong tinun-an una pa siya himoa ni Jesus nga usa ka apostol. Daghang magsusulat ang naglarawan kang Judas ingong bug-os gayong daotan, apan dayag nga sa usa ka panahon siya nahimong tinun-an nga may pag-uyon sa Diyos ug kauban ni Jesus; ang pagpili kaniya mismo ingong apostol nagpaila niana. Dugang pa, siya gisaligan sa pag-atiman sa panalapi ni Jesus ug sa 12. Kana nagpabanaag sa iyang pagkakasaligan sa maong panahon ug sa iyang katakos o edukasyon, ilabina nga si Mateo may kasinatian usab sa salapi ug sa mga kuwenta apan wala makadawat niini nga asaynment. (Ju 12:6; Mat 10:3) Bisan pa niana, si Judas nahimong bug-os nga salawayon kaayo. Walay duhaduha nga tungod niini nga katarongan gilista siya nga kataposan sa listahan sa mga apostoles ug gihubit ingong si Judas “kinsa sa ulahi nagbudhi kaniya” ug “nga nahimong maluibon.”—Mat 10:4; Luc 6:16.
Nahimong Daotan. Sa hapit na ang Paskuwa sa 32 K.P., si Judas, duyog sa ubang mga apostoles, gipadala sa pagsangyaw. (Mat 10:1, 4, 5) Wala madugay human makapauli si Judas, ug wala pay usa ka tuig human siya himoang apostol, siya gibadlong ni Kristo atubangan sa kadaghanan, bisan tuod wala hinganli. Gibiyaan sa ubang mga tinun-an si Jesus, kay nakurat sa iyang mga gipanudlo, apan si Pedro miingon nga ang 12 mounong kang Kristo. Agig pagsanong, gidawat ni Jesus nga siya ang mipili sa 12 apan miingon: ‘Usa kaninyo maoy tigbutangbutang [Gr., di·aʹbo·los, nga nagkahulogang “yawa” o “tigbutangbutang”].’ Ang asoy nagbatbat nga ang usa nga nahimo nang tigbutangbutang mao si Judas, kinsa “maoy magbudhi kaniya, bisan tuod usa sa napulog-duha.”—Ju 6:66-71.
Maylabot niining hitaboa si Juan miingon: “Sukad sa sinugdan si Jesus nahibalo . . . kon kinsa ang magbudhi kaniya.” (Ju 6:64) Gikan sa mga tagna sa Hebreohanong Kasulatan si Kristo nahibalo nga siya pagabudhian sa usa ka suod nga kauban. (Sal 41:9; 109:8; Ju 13:18, 19) Ang Diyos usab, pinaagi sa paggamit sa iyang pagkahibalo-daan, nakakita kaniya nga mahimong maluibon, apan supak sa mga hiyas ug sa nangaging mga pagpakiglabot sa Diyos ang paghunahuna nga si Judas mapakyas gayod, nga morag siya gitino nang daan. (Tan-awa ang PAGKAHIBALO-DAAN, PAGBUOT-DAAN.) Hinunoa, ingon sa nahisgotan na, sa sinugdan sa iyang pagkaapostol si Judas matinumanon sa Diyos ug kang Jesus. Busa gipasabot gayod ni Juan nga “sukad sa sinugdan” sa dihang si Judas nagsugod sa pagkahimong daotan, nagsugod sa pagpadaog sa pagkadili-hingpit ug sa makasasalang mga kiling, kini namatikdan na ni Jesus. (Ju 2:24, 25; Pin 1:1; 2:23) Si Judas nahibalo gayod nga siya ang gihisgotan ni Jesus nga “tigbutangbutang,” apan siya nagpadayon sa pagpanaw kauban ni Jesus ug sa matinumanong mga apostoles ug dayag nga siya wala magbag-o.
Ang Bibliya wala maghisgot nga detalyado sa mga motibo sa iyang daotang dalan, apan ang usa ka hitabo sa Nisan 9, 33 K.P., lima ka adlaw una pa mamatay si Jesus, mohatag ug kadan-agan niining butanga. Sa Betania sa balay ni Simon nga sanlahon, si Maria nga igsoong babaye ni Lazaro, nagdihog kang Jesus ug pinahumotan nga lana nga nagkantidad ug 300 ka denario, halos usa ka tuig nga suhol sa usa ka mamumuo. (Mat 20:2) Misupak pag-ayo si Judas bahin niini, nga miingon nga ang lana ikabaligya unta ug ang salapi “ikahatag sa mga tawong kabos.” Dayag nga ang ubang mga apostoles miuyon lamang niining daw makataronganong panghunahuna, apan gibadlong sila ni Jesus. Ang tinuod nga hinungdan sa pagsupak ni Judas maoy tungod kay siya ang naghupot sa kahon sa salapi ug siya “kawatan . . . ug tigkuha sa mga salapi” nga gibutang diha sa kahon. Busa si Judas maoy usa ka hakog nga kawatan.—Ju 12:2-7; Mat 26:6-12; Mar 14:3-8.
Bugti sa Pagbudhi. Si Judas sa walay duhaduha gisakitan sa pagbadlong ni Jesus bahin sa paggamit sa salapi. Niining higayona “si Satanas misulod kang Judas,” lagmit sa diwa nga ang maluibong apostol nagtugyan sa iyang kaugalingon sa kabubut-on sa Yawa, nga nagtugot sa iyang kaugalingon nga mahimong usa ka galamiton sa pagtuman sa laraw ni Satanas sa pagsanta kang Kristo. Pipila ka adlaw sa ulahi, sa Nisan 12, si Judas miadto sa pangulong mga saserdote ug sa mga kapitan sa templo aron tan-awon kon pilay ilang ibayad kaniya alang sa pagbudhi kang Jesus, nga sa makausa pa nagpakita sa iyang pagkahinapi. (Mat 26:14-16; Mar 14:10, 11; Luc 22:3-6; Ju 13:2) Ang pangulong mga saserdote niadtong adlawa nakigkita sa “mga ansiyano sa katawhan,” ang impluwensiyadong mga lalaki sa Sanhedrin. (Mat 26:3) Ang mga kapitan sa templo lagmit gipaadto usab tungod sa ilang impluwensiya ug sa paghatag ug legal nga pasikaranan sa bisan unsang plano sa pagdakop kang Jesus.
Nganong ang Hudiyong relihiyosong mga pangulo nagtanyag lamang ug 30 ka pirasong plata ingong bugti sa pagbudhi kang Jesus?
Ang katloan ka pirasong plata ($66, kon siklo) maoy kantidad nga gitanyag. (Mat 26:14, 15) Ang kantidad nga gitakda sa relihiyosong mga pangulo mopatim-awng gituyo aron ipakita ang ilang pagtamay kang Jesus, nga gilantaw siya nga diyutay ra kaayog bili. Sumala sa Exodo 21:32, ang kantidad sa usa ka ulipon maoy 30 ka siklo. Dugang pa niini, sa iyang trabaho ingong magbalantay sa katawhan, si Zacarias gisuholan ug “katloan ka pirasong plata.” Gitamay kini ni Jehova ingong gamay ra kaayong kantidad, ug giisip ang suhol nga gihatag kang Zacarias ingong pagtasar sa panglantaw sa katawhan nga walay pagtuo sa Diyos mismo. (Zac 11:12, 13) Busa, sa pagtanyag lamang ug 30 ka pirasong plata alang kang Jesus, giisip sa relihiyosong mga pangulo nga siya gamay ra kaayog bili. Apan, sa samang panahon ilang natuman ang Zacarias 11:12, nga naglantaw kang Jehova ingong ubos ug bili pinaagi sa pagbuhat niini ngadto sa hawas nga iyang gipadala aron sa pagbantay sa Israel. Ang daotang si Judas “miuyon [sa kantidad], ug siya nangitag maayong higayon sa pagbudhi [kang Jesus] ngadto kanila nga walay panon sa katawhan sa palibot.”—Luc 22:6.
Kataposang Gabii Uban Kang Jesus. Bisan pag giluiban si Kristo, si Judas nagpadayon sa pagpakig-uban kaniya. Siya nakigtigom uban kang Jesus ug sa mga apostoles sa Nisan 14, 33 K.P., aron Ju 13:2-5, 11) Siya usab miingon nga ang usa sa mga apostoles nga diha sa lamesa magbudhi kaniya. Tingali aron dili sad-ang tan-awon, si Judas nangutana kon siya ba. Aron mailhan pa, gihatagan ni Jesus si Judas ug tinapay ug gisultihan siya nga buhaton sa madali kon unsay iyang ginabuhat.—Mat 26:21-25; Mar 14:18-21; Luc 22:21-23; Ju 13:21-30.
sa pagsaulog sa Paskuwa. Samtang nanihapon sa Paskuwa, gialagaran ni Jesus ang mga apostoles, nga mapainubsanong naghugas sa ilang mga tiil. Ang salingkapaw nga si Judas mitugot kang Jesus sa pagbuhat niana ngadto kaniya. Apan si Jesus miingon, “Dili kamong tanan mahinlo.” (Dihadiha si Judas mibiya sa grupo. Ang pagtandi sa Mateo 26:20-29 sa Juan 13:21-30 nagpakita nga siya mibiya sa wala pa sugdi ni Jesus ang pagsaulog sa Panihapon sa Ginoo. Ang pag-asoy ni Lucas niini nga hitabo dayag nga wala ihan-ay sumala sa pagkasunodsunod, kay si Judas tinong wala na sa dihang gidayeg ni Kristo ang grupo tungod sa ilang pagpabilin uban kaniya; kana dili mohaom kang Judas, ni siya gidala ngadto sa “pakigsaad . . . alang sa usa ka gingharian.”—Luc 22:19-30.
Sa ulahi nakit-an ni Judas si Jesus uban sa matinumanong mga apostoles didto sa tanaman sa Getsemane, usa ka dapit nga sinati kaayo ang magbubudhi, kay sila nagtagbo na didto kaniadto. Siya ang nanguna sa usa ka dakong panon, nga naglakip sa Romanhong kasundalohan ug sa usa ka komandante militar. Ang magubtanong panon may mga puspos ug mga espada ingon man mga sulo ug mga lampara, nga gikinahanglan nila kon matabonan sa panganod ang takdol nga bulan o kon si Jesus anaa sa ngitngit. Ang mga Romano lagmit wala makaila kang Jesus, busa, sumala sa usa ka gikasabotang ilhanan, gitimbaya ni Judas si Kristo ug sa usa ka buhat sa pagkasalingkapaw “gihagkan siya nga mabination kaayo,” sa ingon nagpaila kaniya. (Mat 26:47-49; Ju 18:2-12) Sa ulahi gibati ni Judas ang pagkadako sa iyang sala. Sa pagkabuntag misulay siya sa pag-uli sa 30 ka pirasong plata, apan ang pangulong mga saserdote wala na modawat niini. Sa kataposan, gisalibay ni Judas ang salapi ngadto sa templo.—Mat 27:1-5.
Kamatayon. Sumala sa Mateo 27:5, si Judas nagbitay sa iyang kaugalingon. Apan ang Buhat 1:18 nag-ingon, “nga nahulog nga nag-una ang ulo, mibuto ang iyang tiyan ug nahurot pagkayagyag ang iyang tinai.” Mopatim-aw nga si Mateo naghisgot sa paagi sa paghikog, samtang ang Mga Buhat naghubit sa resulta. Kon itapo kining duha ka asoy, mopatim-aw nga si Judas nagbitay sa iyang kaugalingon ibabaw sa usa ka pangpang, apan ang pisi o ang sanga sa kahoy naputol mao nga siya nahulog ug nakay-ag diha sa mga bato sa ubos. Posible kini nga hitabo tungod sa topograpiya sa yuta sa palibot sa Jerusalem.
Nalangkit usab sa iyang kamatayon mao ang pangutana kon kinsay mipalit sa lubnganang yuta pinaagi sa 30 ka pirasong plata. Sumala sa Mateo 27:6, 7, ang pangulong mga saserdote nakahukom nga dili nila ikabutang sa sagradong tipiganan sa bahandi ang salapi busa ilang gigamit kini sa pagpalit ug yuta. Ang asoy sa Buhat 1:18, 19, nga naghisgot bahin kang Judas, nag-ingon: “Busa, kining tawhana mismo mipalit ug yuta ginamit ang suhol tungod sa pagkadili-matarong.” Ang tubag mopatim-aw nga ang mga saserdote ang mipalit sa yuta, apan sanglit si Judas ang mitagana sa salapi, ikaingon nga siya ang mipalit. Si Dr. A. Edersheim miingon: “Dili subay sa balaod ang pagbutang sa salapi diha sa tipiganan sa bahandi sa Templo, aron ipalit ug sagradong mga butang, kon kini nakuha sa dili-maayong paagi. Sa maong mga kaso ang Hudiyohanong Balaod naglatid nga ang salapi iuli ngadto sa naghatag, ug, kon siya moinsistir sa paghatag niini, siya agdahon nga gastohon kini alang sa usa ka butang nga mapuslan sa publiko. . . . Sumala sa balaod makataronganong ikaingon nga ang salapi iya pa gihapon ni Judas, ug iyang gigamit sa pagpalit sa iladong ‘yuta sa magkukulon.’” (The Life and Times of Jesus the Messiah, 1906, Tomo II, p. 575) Kini nga pagpalit nagtuman sa tagna sa Zacarias 11:13.
Ang dalan nga gipili ni Judas maoy tinuyo, nga nalangkit ang daotang tinguha, kadalo, garbo, pagkasalingkapaw, ug pagkamalinglahon. Siya sa kataposan nagbasol tungod sa gibug-aton sa sala, sama sa bation tingali sa usa ka tinuyong mamumuno tungod sa resulta sa iyang nahimong krimen. Apan si Judas sa iyang kaugalingong pagbuot nakigsabot sa mga tawong gihisgotan ni Jesus nga naghimog mga kinabig nga doble pa kanila sa pagkaangayan nga mahiagom sa Gehenna, nga takos usab “sa paghukom sa Gehenna.” (Mat 23:15, 33) Sa kataposang gabii sa iyang yutan-ong kinabuhi, si Jesus mismo miingon mahitungod kang Judas: “Mas maayo pa unta nianang tawhana kon siya wala matawo.” Sa ulahi gitawag siya ni Kristo nga “anak sa kalaglagan.”—Mar 14:21; Ju 17:12; Heb 10:26-29.
Kapuli. Tali sa pagkayab ni Jesus sa langit ug sa adlaw sa Pentekostes 33 K.P., si Pedro, nga nagpadapat sa tagna sa Salmo 109:8, nagpatin-aw ngadto sa usa ka pundok sa mga 120 ka tinun-ang nagkatigom nga daw tukma ang pagpilig kapuli alang kang Judas. Duha ka kandidato ang gisugyot ug dihay gihimong pagripa, nga miresulta sa pagkapili kang Matias “nga maoy mokuha sa dapit niini nga ministeryo ug pagkaapostol, nga gikan niini si Judas mitipas aron moadto sa iyang kaugalingong dapit.”—Buh 1:15, 16, 20-26.
Luc 6:16) Siya naghisgot sa iyang kaugalingon ingong “usa ka ulipon,” dili ingong usa ka apostol ni Jesu-Kristo; siya usab naghisgot sa mga apostoles diha sa ikatulong persona ingong “sila.”—Jud 1, 17, 18.
5. “Usa ka ulipon ni Jesu-Kristo, apan igsoon ni Santiago.” Niini nga paagi gipaila sa magsusulat sa inspiradong sulat nga nagdala sa iyang ngalan ang iyang kaugalingon. Gisulat ni Judas ang iyang sulat niadtong mga 65 K.P. Dayag nga siya dili mao ang “Judas nga anak ni Santiago,” nga usa sa 11 ka matinumanong apostoles ni Jesu-Kristo. (Bisan tuod ang Kristohanon Gregong Kasulatan naghisgot sa ubang mga tawo nga gitawag ug Judas, gipalahi niini nga magsusulat sa Bibliya ang iyang kaugalingon gikan sa uban pinaagi sa paghisgot sa ngalan sa iyang igsoon. Tungod niini masabot nga ang iyang igsoon nga si Santiago ilado kaayo taliwala sa mga Kristohanon. Mopatim-aw nga usa lamang ka tawo ang nagbaton nianang ngalana nga prominente kaayo. Si apostol Pablo naghisgot niini nga Santiago ingong usa sa “mga haligi” sa kongregasyon sa Jerusalem ug ingong “igsoon sa Ginoo.” (Gal 1:19; 2:9; tan-awa usab ang Buh 12:17; 15:13-21.) Busa, dayag nga si Judas maoy igsoon ni Kristo Jesus sa inahan. (Mat 13:55; Mar 6:3) Bisan pa niana tungod sa pagkamapainubsanon siya wala magpahimulos sa iyang unodnong relasyon sa Anak sa Diyos apan nagtawag sa iyang kaugalingon nga “usa ka ulipon ni Jesu-Kristo.”
Halos walay nahibaloan bahin sa kinabuhi ni Judas. Dayag nga siya kauban sa iyang tulo ka igsoong lalaki ug sa iyang inahan nga si Maria sa sayong bahin sa ministeryo ni Jesus sa dihang, didto sa Cana, si Jesus mihimog usa ka milagro, ug siya sa ulahi mipanaw kauban ni Jesus ug sa iyang mga tinun-an ngadto sa Capernaum aron moestar sa makadiyot. (Ju 2:1-12) Kapin sa usa ka tuig sa ulahi siya dayag nga miuban kang Maria ug sa iyang mga igsoong lalaki sa dihang ilang gipangita si Jesus. (Mat 12:46) Lagmit nga si Judas maoy lakip niadtong miingon: “Nalisoan siya sa iyang pangisip.” (Mar 3:21) Bisan unsa pa ang kahimtang, niadtong 32 K.P., si Judas ug ang iyang mga igsoong lalaki wala magpasundayag ug pagtuo kang Kristo Jesus. (Ju 7:5) Wala madugay sa hapit nang mamatay, gitugyan ni Jesus ang pag-atiman sa iyang magtutuong inahan ngadto kang apostol Juan, nga nagpasabot gayod nga wala pa si Judas ni ang iyang mga igsoon mahimong mga tinun-an.—Ju 19:26, 27.
Apan human sa iyang pagkabanhaw, si Jesus nagpakita kang Santiago nga iyang igsoon sa inahan. (1Co 15:7) Walay duhaduha nga kini may kalabotan gayod sa pagkombinsir dili lamang kang Santiago apan usab kang Judas ug sa iyang ubang mga igsoong lalaki nga si Jesus mao gayod ang Mesiyas. Busa, tali sa panahon sa pagkayab ni Jesus ug sa adlaw sa Pentekostes 33 K.P., sila kauban na sa 11 ka matinumanong mga apostoles ug sa uban pa nga nagpadayon sa pag-ampo diha sa usa ka itaas nga lawak sa Jerusalem. Mopatim-aw nga sila lakip usab sa mga 120 ka tawo nga nagkatigom sa dihang si Matias napili pinaagig ripa aron pulihan ang dili-matinumanong si Judas Iskariote. (Buh 1:13-26) Nan, makataronganon nga lakip si Judas sa mga magtutuo nga unang nakadawat sa balaang espiritu sa adlaw sa Pentekostes.—Buh 2:1-4.
6. Usa ka tawo sa Damasco nga may balay didto sa dalan nga gitawag ug Tul-id. Kay nabuta human gilayon sa iyang pagkakabig, si Saulo (Pablo) mipuyo sa balay ni Judas, ug didto gipaadto si Ananias aron sa pagtapion sa iyang mga kamot kang Saulo. (Buh 9:11, 17) Ang asoy wala maghisgot kon si Judas usa na ba ka tinun-an niadtong panahona, apan daw siya dili pa tinun-an sanglit si Ananias ug ang uban pang mga tinun-an nagpanuko sa pag-adto kang Saulo tungod sa iyang reputasyon ingong usa ka maglulutos, bisan pa niana si Judas nagpasaka kang Saulo sa iyang balay.—Buh 9:13, 14, 26.
7. Si Judas, nga gitawag usab ug Barsabas, maoy usa sa duha ka tinun-an nga gipadala sa nagamandong lawas sa Jerusalem aron sa pag-uban kang Pablo ug Bernabe sa dihang ilang gihatod ang sulat mahitungod sa isyu sa pagtuli (mga 49 K.P.). Si Judas ug ang iyang kaubang si Silas giisip nga “mga lalaki nga nanguna taliwala sa mga igsoon.” (Buh 15:22) Ang sulat maoy alang “sa mga igsoon sa Antioquia ug Sirya ug Cilicia.” Si Judas ug Silas gihisgotan lamang nga didto sa Antioquia, ug walay rekord nga sila miadto pa sa halayo. Sila kinahanglang sa binaba magpamatuod bahin sa mensahe nga diha sa sulat. Si Judas maoy usa ka “manalagna,” ug ingong usa ka nagaduaw nga mamumulong siya mihatag ug daghang pakigpulong ngadto sa mga igsoon sa Antioquia, nga nagdasig ug nagpalig-on kanila.—Buh 15:22, 23, 27, 30-32.
Ang Buhat 15:33 nagpakita nga si Judas ug Silas mipauli sa Jerusalem human nga sila “nakapalabay na sulod sa usa ka panahon” uban sa mga Kristohanon sa Antioquia. Ang pipila ka manuskrito (sama sa Codex Ephraemi, Codex Bezae) may bersikulo 34, nga mabasa uban ang pipila ka kalainan: “Apan daw maayo alang kang Silas nga magpabilin pa didto; apan si Judas nag-inusarang mipauli sa Jerusalem.” Kini nga bersikulo dili makita diha sa mas karaan nga kasaligang mga manuskrito (Sinaitic, Alexandrine, Vatican MS. Num. 1209). Lagmit nga kini maoy usa ka nota sa panaplin nga gituyo aron ipatin-aw ang bersikulo 40, ug sa paglabay sa panahon kini nahiapil sa pangunang teksto.
Ang ubang mga komentarista nagtuo nga si Judas nga gitawag ug Barsabas maoy igsoong lalaki Buh 1:23) Apan walay ebidensiya nga nagpaluyo niini, gawas lamang nga magkaamgid ang ilang ngalan. Si Judas wala na hisgoti pag-usab diha sa Bibliya human siya mopauli sa Jerusalem.
ni “Jose nga gitawag ug Barsabas,” usa ka tinun-ang gisugyot nga mopuli kang Judas Iskariote. (