Pagtuktugaok sa Manok
Kini mao ang pagtawag sa ikatulong yugto sa pagbantay sa kagabhion, sumala sa Grego ug Romanhong pagbahin sa mga yugto sa kagabhion. (Mar 13:35) Kini katumbas sa panahon gikan sa mga tungang gabii hangtod sa mga alas tres sa kaadlawon.
Dihay panaglantugi bahin sa pagtuktugaok sa manok (Gr., a·le·kto·ro·pho·niʹa) tungod sa paghisgot ni Jesus niini maylabot sa iyang pagtagna sa paglimod ni Pedro kaniya sa tulo ka higayon. (Mat 26:34, 74, 75; Mar 14:30, 72; Luc 22:34; Ju 13:38) Pinasukad sa mga pahayag nga gihimo sa Hudiyohanong Mishnah (Bava Kamma 7:7), ang pipila miergo nga walay gibuhi nga mga sunoy didto sa Jerusalem, sanglit kini magpahinabog seremonyal nga kahugawan tungod sa pagpangakha niini sa yuta. Sila nag-ingon nga ang pagtuktugaok sa manok nga gihisgotan ni Jesus sa pagkatinuod nagtumong sa Romanhong gallicinium, usa ka timailhan sa takna nga giingong gihimo pinaagig mga budyong nga patingogon sa Romanong mga guwardiya nga nagbantay diha sa mga kuta sa Torre sa Antonia sa Jerusalem pagkatapos sa ikatulong pagbantay sa kagabhion.
Apan, ang Hudiyohanong mga reperensiya sa Talmud nagpakita nga ang mga sunoy gibuhi sa Jerusalem niadtong mga panahona. (Pananglitan, tan-awa ang The Mishnah, Eduyyot 6:1.) Ang dugang indikasyon mao nga si Jesus, sa dihang nagbangotan tungod sa siyudad sa Jerusalem, mipili sa simile (pagtandi) sa usa ka ‘himungaan nga nagtigom sa iyang mga piso ilalom sa iyang mga pako’ aron ipahayag ang iyang gitinguha ngadto niini. (Mat 23:37) Ang iyang pagpili sa mga ilustrasyon kanunayng ingon niini aron daling maapresyar sa iyang mga mamiminaw. Busa, sa iyang gipamulong ngadto kang Pedro, daw dili makataronganong hunahunaon nga si Jesus nagpasabot ug laing butang gawas sa literal nga pagtuktugaok sa manok.
Giingon sa uban nga dihay dayag nga panagsumpaki sa upat ka asoy, sanglit si Mateo, Lucas, Mar 14:30, 72.
ug Juan naghisgot ug usa lamang ka pagtuktugaok sa manok, samtang si Marcos nagkutlo kang Jesus nga nagkanayon: “Sa pagkatinuod ako magaingon kanimo, Ikaw karong adlawa, oo, niining gabhiona, sa dili pa motuktugaok ang usa ka sunoy sa makaduha, ilimod mo ako sa tulo ka higayon.” Iyang gisubli kini nga pahayag sa pag-asoy sa nahitabo sa ulahi.—Dayag nga usa kini ka pananglitan diin ang usa ka magsusulat mihatag ug mas detalyadong asoy kay sa uban inay nga usa ka panagsumpaki. Ang panghitabo naglangkit kang Pedro, ug sanglit si Marcos mao ang iyang suod nga kauban latas sa usa ka yugto sa panahon ug sa walay duhaduha misulat sa iyang asoy sa Ebanghelyo uban sa tabang ni Pedro o pinasukad sa iyang testimonya, makataronganon nga ang asoy ni Marcos mao ang mas detalyado. (Sa ubang mga panahon si Mateo naghatag sa mas detalyadong kahubitan sa pipila ka panghitabo, ingon sa makita sa pagtandi sa Mat 8:28 sa Mar 5:2 ug Luc 8:27, ug sa Mat 20:30 sa Mar 10:46 ug Luc 18:35.) Busa, samtang si Marcos nagkutlo sa pahayag ni Jesus maylabot sa duha ka pagtuktugaok sa manok, ang ubang tulo ka magsusulat naghisgot lamang sa ikaduha ug sa kataposang pagtuktugaok, nga maoy nakapahilak kang Pedro; apan sa paghisgot niini wala nila ilimod nga adunay usa ka mas naunang pagtuktugaok sa manok.
Giuyonan sa kadaghanan nga ang pagtuktugaok sa manok dugay na ug nagpabilin pa gihapong tigpaila sa takna diha sa kayutaan dapit sa S sa Mediteranyo, ug nga adunay mas sayong pagtuktugaok sa mga tungang gabii ug usa ka mas ulahing pagtuktugaok panahon sa kaadlawon; samtang ang pipila nag-ingong adunay usa pa ka pagtuktugaok tali niining duha. Mahitungod sa Juan 13:38, ang Commentary ni Clarke nag-ingon: “Ang mga Hudiyo, ug ang pipila ka ubang mga nasod, nagbahin sa pagtuktugaok sa manok ngadto sa una, ikaduha, ug ikatulo nga mga pagtuktugaok.” Bisan tuod dili tingali posible karon ang pagtino sa espesipikong mga panahon niining mga yugto sa pagtuktugaok sa manok, igo na ang pagkahibalo nga kini nahitabo ug nga sa wala pa ang duha ka pagtuktugaok sa manok ang tulo ka paglimod ni Pedro nahitabo.