Purong, Pandong
Taliwala sa mga Hebreohanon, gihatagag diyutay lamang nga pagtagad ang pandong sa ulo ingong naandang bahin sa ilang gisul-ob. Kon gikinahanglan, usahay gigamit sa komon nga mga tawo ang kupo o ang taas nga besti alang niini nga katuyoan. Apan ang purong nga pangdayandayan sagad isul-ob sa mga lalaki nga may opisyal nga mga katungdanan ug parehong isul-ob sa mga lalaki ug babaye panahon sa pista o sa espesyal nga mga okasyon. Ang mga saserdote sa Israel adunay espesipikong turong nga ipasul-ob kanila.—Ex 28:4, 39, 40; tan-awa ang KORONA, PURONGPURONG; BESTI.
Mga Matang sa Purong o Pandong sa Hebreohanong Kasulatan. Ang pandong sa ulo nga unang gihisgotan sa Bibliya mao ang pandong nga gisul-ob ni Rebeca sa dihang nagkita sila ni Isaac. (Gen 24:65) Ang Hebreohanong pulong nga gigamit dinhi maoy tsa·ʽiphʹ, nga gihubad sa ubang mga teksto ingong “panyolon.” (Gen 38:14, 19) Ang pagsul-ob niini nga “pandong” dayag nga nagkahulogan sa pagpasakop ni Rebeca sa iyang pamanhonon nga si Isaac.
Ang purong (Heb., mits·neʹpheth) sa hataas nga saserdote maoy ginama gikan sa pino nga lino, nga ipurong sa ulo, nga adunay plaka nga bulawan nga gihigot sa atubangan niini pinaagig asul nga hilo. (Ex 28:36-39; Lev 16:4) Ang pangdayandayan nga turong sa luyoluyong mga saserdote ‘gipurong’ usab diha sa ulo, apan lahi nga Hebreohanong pulong (migh·ba·ʽahʹ ) ang gigamit alang sa ilang purong o pandong, nga nagpakitang lahi kini ug porma ug tingali dili makuti sama sa purong sa hataas nga saserdote. Ni adunay bulawan nga plaka ang turong sa luyoluyong mga saserdote.—Lev 8:13.
Gihisgotan ni Job ang purong sa mahulagwayong diwa, nga nagpakasama sa iyang hustisya sa usa ka purong. (Job 29:14; itandi ang Pr 1:9; 4:7-9.) Ang mga babaye usahay magsul-ob ug mga purong. (Isa 3:23) Dinhi ang Hebreohanong pulong maoy tsa·niphʹ. Gigamit kini diha sa ekspresyon nga “harianong purong” sa Isaias 62:3, ug sa Zacarias 3:5, alang sa turong sa hataas nga saserdote.
Ang peʼerʹ, nga lagmit susama sa purong, isul-ob sa usa ka pamanhonon (Isa 61:10) ug maoy usa ka simbolo sa pagkamalipayon. (Isa 61:3; itandi ang Eze 24:17, 23.) Kini nga pulong gigamit usab alang sa purong sa mga babaye (Isa 3:20) ug nianang sa mga saserdote.—Eze 44:18.
Ang mga putong (Heb., shevi·simʹ ) daw gigama nga ginambat. (Isa 3:18) Ang “mga purong nga nagbitay” (Heb., tevu·limʹ ) nga gihubit ni Ezequiel nga gisul-ob diha sa mga ulo sa Caldeanhong mga manggugubat lagmit nga daghan kaayog kolor ug mga dayandayan.—Eze 23:14, 15.
Ang tulo ka batan-ong mga kauban ni Daniel, nga kompletong pagkabesti ug gani nagsul-ob ug mga kalo, gitambog ngadto sa hudno ni Nabucodonosor. Ang mga kalo lagmit nga gisul-ob aron sa pagpaila sa ilang titulo o ranggo. Gituohan sa pipila nga kini maoy pormag kono.—Dan 3:21.
Ang Karaan ug Moderno nga Purong o Pandong. Ang kadaghanan sa mga larawan diha sa mga monyumento ug mga linilok sa Ehipto, Babilonya, ug Asirya naghulagway sa mga talan-awon sa gubat ug pagpangayam, o sa harianong palasyo o sa mga templo. Apan, ang mga Ehiptohanon ilabina adunay daghan kaayong mga hulagway sa mga mamumuo nga nagtrabaho sa nagkalainlaing mga kabatid ug mga buhat. Niini nga mga hulagway ang mga hari, mga pangulo, ug mga hamili gipakita nga nagsul-ob ug nagkadaiyang mga matang sa purong, samtang ang komon nga mga tawo sagad gihulagway nga walay pandong, o usahay nagsul-ob ug hugot nga mga turong.
Ang usa ka susama kaayong purong sa Tungang Sidlakan karong adlawa mao ang kaffiyeh, nga gisul-ob sa mga Bedouin. Kini maoy ginama sa usa ka kuwadradong panapton nga gipilo aron ang tulo ka kanto magbitay sa likod ug sa mga abaga. Kini ihigot pinaagig usa ka kordon palibot sa ulo, nga dili magtabon sa nawong ug maghatag ug proteksiyon sa ulo ug liog gikan sa kainit sa adlaw ug sa hangin. Lagmit nga ang maong matang sa pandong sa ulo gisul-ob kanhi sa mga Hebreohanon.
Pandong sa Ulo ug Pagpasakop sa mga Babaye. Gisugo ni apostol Pablo nga ang mga babaye magsul-ob ug pandong sa ulo sa dihang mag-ampo o managna diha sa Kristohanong kongregasyon. Busa giila sa babaye ang prinsipyo sa pagkaulo, nga pinasukad niana ang lalaki mao ang ulo sa babaye, si Kristo mao ang ulo sa lalaki ug, sa baylo, ang Diyos mao ang ulo ni Kristo. Gipasiugda ni Pablo nga ang taas nga buhok sa babaye kinaiyanhong gihatag kaniya “inay sa usa ka pandong.” Nianang higayona ang apostol nagsulat ngadto sa mga Kristohanon sa Corinto, nga nagpuyo taliwala sa mga Uropanhon ug mga Semihanon, nga kanila naglungtad kining kinaiyanhon nga panagkalahi sa gitas-on sa buhok tali sa mga lalaki ug mga babaye. Ang ulipon nga mga babaye ug 1Co 11:3-16) Dayag nga mao kini ang naandang ginabuhat sa mga manalagnang babaye sa karaang kapanahonan, sama kang Debora (Huk 4:4) ug Ana (Luc 2:36-38), sa dihang sila nanagna.—Tan-awa ang BUHOK, BALHIBO.
kadtong masakpan nga nakighilawas o nanapaw kinahanglang kiskisan sa ilang mga ulo. Gipasiugda ni Pablo nga ang taas nga buhok sa usa ka babaye maoy kinaiyanhong ebidensiya sa iyang posisyon ingong babaye ilalom sa pagkaulo sa lalaki. Ang babaye, kay nakakita niining kinaiyanhong pahinumdom sa iyang pagpasakop, sa ingon, angayng magsul-ob ug usa ka matang sa pandong ingong “timaan sa awtoridad” diha sa iyang ulo sa dihang mag-ampo o managna diha sa kongregasyon, busa nagpakita sa atubangan sa uban, lakip sa mga manulonda, sa iyang personal nga pag-ila sa prinsipyo sa pagkaulo. (