Laktaw ngadto sa video

Laktaw ngadto sa kaundan

Sanla

Sanla

Usa ka sakit nga gitawag sa Bibliya sa Hebreohanong termino nga tsa·raʹʽath ug sa Gregong pulong nga leʹpra. Ang tawong nataptan niini gitawag ug sanlahon.

Sa Kasulatan ang “sanla” dili kay nagtumong lamang sa sakit nga sanla nga nailhan nato karong adlawa, kay kini motapot dili lamang sa tawo kondili usab sa mga besti ug sa mga balay. (Lev 14:55) Ang sanla karong adlawa nailhan usab ingong sakit nga Hansen’s disease, nga ginganlan sa ingon tungod kay si Dr. Gerhard A. Hansen mao ang nakadiskobre sa kagaw nga kasagarang gituohan nga maoy hinungdan niining sakita. Apan, bisan tuod nga ang tsa·raʹʽath mapadapat dili lamang sa sanla karong adlawa, walay duhaduha nga ang sanla sa tawo nga karon gitawag ug Hansen’s disease naglungtad na sa Tungang Sidlakan niadtong karaang panahon.

Mga Matang sa Sanla ug Ilang mga Epekto. Karong adlawa, ang sanla o Hansen’s disease, nga dili kaayo mananakod, adunay tulo ka matang. Ang usa ka matang nga adunay butoybutoy mopahinabog pagpamaga sa panit ug magpatunghag mga bugonbugon, una diha sa nawong ug unya sa ubang mga bahin sa lawas. Kini usab magdaot sa mga membrana sa danglogon nga mga substansiya nga anaa sa ilong ug sa tutonlan sa biktima. Gitawag kini ug itom nga sanla. Ang laing matang mao ang anesthetic nga sanla, nga gitawag usahay ug puti nga sanla. Dili kaayo kini grabe sama sa itom nga sanla ug kini pangunang magdaot sa mga ugat-ugat. Mahimong motungha kini diha sa panit ug sakit tandogon, ug mahimong magpatungha usab kini ug pagpaminhod. Ang ikatulong matang sa sanla maoy kombinasyon sa mga simtoma sa duha ka matang sa sanla nga nahisgotan na.

Sa dihang ang sanla mograbe pa gayod, ang pagpanghubag nga motungha sa sinugdan magpagulag nana, ang mga buhok sa ulo ug kilay mangalarot, ug ang mga kuko mangaukang, madaot, ug matangtang. Dayon ang mga tudlo, ang mga bukton ug mga tiil, ilong, o mga mata sa biktima mahimong inanay nga ut-oton. Sa kataposan, sa labing grabe nga mga kahimtang, ang sanlahon mamatay. Ang “sanla” nga gihisgotan sa Bibliya tinong naglakip gayod sa maong grabeng sakit sanglit gihisgotan kini ni Aaron ingong usa ka sakit diin ang unod “katunga na nga naut-ot.”​—Num 12:12.

Kini nga kahubitan motabang kanato aron mas masabtan ang gihisgotan sa Bibliya maylabot niining makahahadlok nga sakit ug sa grabeng mga sangpotanan sa pagkamapangahason ni Uzzias sa pagtanyag ug insenso diha sa templo ni Jehova.​—2Ha 15:5; 2Cr 26:16-23.

Pagdayagnos. Pinaagi sa Moisesnong Balaod, gitagana ni Jehova sa Israel ang impormasyon aron matino sa saserdote ang sanla ug maila ang kalainan niini ug sa ubang dili kaayo grabeng mga sakit sa panit. Sumala sa girekord sa Levitico 13:1-46, makita nato nga ang sanla magsugod pinaagi sa usa ka lap-ak, kagid, pat-ak, hubag, o usa ka ulat sa unod nga napaso sa kalayo. Usahay ang mga simtoma dayag kaayo. Ang balhibo sa naapektohan nga bahin maoy puti, ug ang sakit nga sanla makita nga mas lalom kay sa panit. Pananglitan, tungod sa puti nga lap-ak sa panit moputi ang balhibo niini, ug ang buhing unod mahimong motungha diha sa lap-ak. Kini nagpasabot nga ang maong tawo adunay sanla ug ipahayag nga mahugaw. Bisan pa niana, sa ubang mga kahimtang ang sakit dili lalom kay sa panit ug ang usa ka yugto sa pagkuwarentinas ipatuman, ug dayon susihon kini sa saserdote nga maoy mohimog kataposang pagtino sa sakit.

Giila nga ang sanla moabot sa kahimtang nga dili na makatakod. Kon kini mokanap sa tibuok lawas, ug moputi na ang tibuok lawas, ug dili madayag ang buhing unod, kini maoy timailhan nga ang sakit naalim na ug nga ang mga ulat na lamang niini ang nagpabilin. Dayon ipahayag sa saserdote ang biktima ingong mahinlo, ug ang sakit dili na peligroso kang bisan kinsa.​—Lev 13:12-17.

Kon ang sanlahon naayo na, adunay mga kahikayan sa pagputli kaniya sa seremonyal nga paagi, ug lakip niini ang pagtanyag sa saserdote ug halad alang kaniya. (Lev 14:1-32) Apan kon ipahayag sa saserdote nga mahugaw ang tawong wala pa maayo sa iyang sanla, ang mga besti sa sanlahon kinahanglang gision, kalkagon ang mga buhok sa iyang ulo ug iyang tabonan ang bigote o ang iyang ibabawng ngabil, ug siya mosinggit nga “Mahugaw, mahugaw!” Siya kinahanglang maglain pagpuyo sa gawas sa kampo (Lev 13:43-46), usa kini ka paagi nga gihimo aron dili matakdan sa sanlahon kadtong mga tawo nga sa ilang taliwala si Jehova nagpuyo. (Num 5:1-4) Mopatim-aw nga niadtong karaang panahon ang mga sanlahon nag-usa o nagtingob sa pagpuyo, ug tungod niana sila mahimong magtinabangay sa usag usa.​—2Ha 7:3-5; Luc 17:12.

Diha sa mga besti ug sa mga balay. Ang sanla makaapektar usab sa mga besti nga balhibo sa karnero ug sa mga besti nga lino, o sa bisan unsang butang nga gama sa panit. Ang hampak mahimong mawala pinaagi sa paglaba, ug dihay mga kahikayan sa pagkuwarentinas sa maong butang. Apan kon magpadayon kining dalagong-berde o pulahong hampak, nan mitapot ang grabeng sanla ug ang besti kinahanglang sunogon. (Lev 13:47-59) Kon ang dalagong-berde o pulahong mga hulpa makita diha sa bungbong sa balay, ipatuman sa saserdote ang pagkuwarentinas. Tingali kinahanglang langkaton ang nataptan nga mga bato ug ang balay kiskisan sa sulod, ang gilangkat nga mga bato ug ang nakiskis nga mga palitada ilabay ngadto sa usa ka mahugaw nga dapit sa gawas sa siyudad. Kon ang hampak mobalik, ang balay ipahayag nga mahugaw ug gub-on, ug ang mga materyales ilabay ngadto sa mahugaw nga dapit. Apan sa balay nga gipahayag nga mahinlo adunay kahikayan alang sa pagputli. (Lev 14:33-57) Gituohan nga ang sanla nga mitapot sa mga besti o sa mga balay maoy usa ka matang sa agup-op; apan, kini dili matino.

Ingong Usa ka Ilhanan. Ang sanla maoy usa sa mga ilhanan nga gihatag ni Jehova kang Moises nga himoon aron ipakita sa mga Israelinhon nga ang Diyos nagpadala kaniya. Ingon sa gisugo, gisuksok ni Moises ang iyang kamot sa itaas nga pilo sa iyang besti, ug sa paghulbot niya niini, “ang iyang kamot gisanla nga ingon sa niyebe!” Kini naulian “sama sa uban niyang unod” pinaagi sa pagsulod ug balik sa iyang kamot sa itaas nga pilo sa iyang besti ug sa paghulbot niini pag-usab. (Ex 4:​6, 7) Ingong buhat sa Diyos, si Miriam gihampak ug “sanla nga ingon kaputi sa niyebe” tungod kay siya misulti batok kang Moises. Si Moises nagpakiluoy sa Diyos aron si Miriam mamaayo, ug kini gitubag, apan siya gikuwarentinas sa gawas sa kampo sulod sa pito ka adlaw.​—Num 12:​1, 2, 9-15.

Sa Panahon ni Eliseo. Si Naaman nga Siryanhon maoy usa ka “maisog, tawong gamhanan, bisan tuod sanlahon [o, gitaptan ug sakit sa panit].” (2Ha 5:​1, ftn sa Rbi8) Tungod sa iyang garbo hapit mawala ang kahigayonan nga siya mamaayo, apan sa ulahi gibuhat niya kon unsay gisugo ni Eliseo, maong siya milusbog sa Jordan sa makapito ug ang “iyang unod nahibalik sama sa unod sa usa ka bata ug siya nahinlo.” (2Ha 5:14) Human niadto siya nahimong usa ka magsisimba ni Jehova. Apan sa dinalo nga paagi, ang tig-alagad ni Eliseo nga si Gehazi nagkuha sa gasa gikan kang Naaman ginamit ang ngalan sa manalagna, busa siya namakak sa iyang agalon ug ikaingon nga gihimo niyang instrumento ang dili-takos nga kalulot sa Diyos aron makabenepisyo sa materyal nga paagi. Tungod sa iyang sayop nga buhat, ang Diyos naghampak kang Gehazi pinaagig sanla ug siya nahimong “usa ka sanlahon nga ingon ka puti sa niyebe.”​—2Ha 5:20-27.

Daghan ang sanlahon sa Israel sa adlaw ni Eliseo sanglit gihisgotan man nga dihay upat ka Israelinhong sanlahon sa gawas sa mga ganghaan sa Samaria samtang si Eliseo didto sa sulod sa siyudad. (2Ha 7:3) Apan ang kadaghanan sa mga Israelinhon wala motuo niining tawo sa matuod nga Diyos, maingon nga si Jesus wala dawata sa mga Hudiyo sa iyang kaugalingong dapit. Busa, si Kristo miingon: “Labot pa, daghan ang mga sanlahon sa Israel sa panahon ni Eliseo nga manalagna, bisan pa niana walay usa kanila ang gihinloan, gawas kang Naaman nga tawong taga-Sirya.”​—Luc 4:27.

Giayo ni Jesus ug sa Iyang mga Tinun-an. Sa panahon sa iyang ministeryo sa Galilea, giayo ni Jesus ang usa ka sanlahon nga gihubit ni Lucas ingong “usa ka tawo nga punog sanla.” Gibaoran siya ni Jesus nga dili mosulti kang bisan kinsa ug miingon: “Apan lakaw ug ipakita ang imong kaugalingon ngadto sa saserdote, ug paghalad may kalabotan sa paghinlo kanimo, ingon sa gisugo ni Moises, ingon nga usa ka pamatuod ngadto kanila.”​—Luc 5:12-16; Mat 8:2-4; Mar 1:40-45.

Sa dihang gipadala ni Kristo ang 12 ka apostoles, lakip sa ubang mga butang siya miingon kanila, “Hinloi ang mga sanlahon.” (Mat 10:8) Sa ulahi, samtang siya miagi sa Samaria ug sa Galilea, giayo ni Jesus ang napulo ka sanlahon diha sa usa ka balangay. Usa lamang kanila, nga usa ka Samarianhon, ang “mibalik, nga naghimaya sa Diyos uban sa makusog nga tingog” ug siya mihapa sa tiilan ni Jesus ug nagpasalamat kaniya tungod sa iyang gihimo alang kaniya. (Luc 17:11-19) Makita usab nato nga si Kristo didto sa Betania sa balay ni Simon nga sanlahon (kinsa lagmit giayo ni Jesus) sa dihang si Maria nagdihog kang Jesus pinaagi sa mahalong pinahumotan nga lana pipila ka adlaw una pa sa iyang kamatayon.​—Mat 26:6-13; Mar 14:3-9; Ju 12:1-8.