[gikan sa lintunganayng pulong nga nagkahulogang “gun-ob”].

1. Usa sa upat ka anak nga lalaki ni Javan nga natawo human sa Lunop. (Gen 10:4; 1Cr 1:7) Lakip siya sa 70 ka pangulo sa banay nga gigikanan sa mga nasod nga “mikaylap sa yuta.” (Gen 10:32) Sama sa kahimtang sa ubang mga anak nga lalaki ni Javan, ang ngalang Tarsis mapadapat sa usa ka katawhan ug sa usa ka rehiyon.

2. Usa ka kaliwat ni Benjamin ug anak nga lalaki ni Bilhan.​—1Cr 7:​6, 10.

3. Usa sa pito ka magtatambag nga prinsipe ni Haring Ahasuero nga naghusay sa kaso sa rebelyosong si Rayna Vasti.​—Est 1:12-15.

4. Usa ka rehiyon nga gipuy-an sa sinugdan sa mga anak ni Tarsis, usa ka anak nga lalaki ni Javan ug apo ni Japet. Adunay pipila ka timailhan sa dapit nga gilalinan sa mga kaliwat ni Tarsis sulod sa daghang siglo human sa Lunop.

Ang manalagna nga si Jonas (mga 844 W.K.P.), nga gisugo ni Jehova sa pag-adto sa Nineve sa Asirya, misulay sa pag-ikyas gikan sa iyang asaynment pinaagi sa pag-adto sa dunggoanan sa Jope (Tel Aviv-Yafo) sa Mediteranyo ug mibayad ug plete sa usa ka “barko nga mopaingon sa Tarsis.” (Jon 1:1-3; 4:2) Busa, ang Tarsis tataw nga diha o duol sa Mediteranyo sa atbang nga direksiyon gikan sa Nineve, ug dayag nga mas dali kining biyaheon sa dagat kay sa yuta. Ang “kinapusoran sa kadagatan” gihisgotan maylabot sa “mga barko sa Tarsis,” diha sa Ezequiel 27:​25, 26.​—Itandi ang Sal 48:7; Jon 2:3.

Usa ka inskripsiyon sa Asiryanhon nga si Emperador Esar-hadon (sa ikapitong siglo W.K.P.) nanghambog sa iyang mga kadaogan batok sa Tiro ug Ehipto, ug kini nangangkon nga ang tanang hari sa kapuloan gikan sa Cipro “hangtod sa Tarsisi” nagbayad kaniyag tributo. (Ancient Near Eastern Texts, giedit ni J. Pritchard, 1974, p. 290) Sanglit ang Cipro anaa sa sidlakang Mediteranyo, kini nga paghisgot nagpaila usab sa usa ka dapit sa kasadpang Mediteranyo. Ang pipila ka eskolar nagtuo nga ang Tarsis mao ang Sardinia, usa ka pulo sa kasadpang Mediteranyo.

Lagmit Mao ang Espanya. Ang kadaghanang eskolar nagtuo nga ang Tarsis mao ang Espanya, sumala sa karaang mga reperensiya nga nagpunting sa usa ka dapit o rehiyon sa Espanya nga gitawag ug Tartessus sa Grego ug Romanong mga magsusulat. Bisan tuod nga ang Gregong geograpo nga si Strabo (sa unang siglo W.K.P.) nagbutang sa usa ka siyudad nga gitawag ug Tartessus diha sa rehiyon duol sa Suba sa Guadalquivir sa Andalusia (Geography, 3, II, 11), ang ngalan nga Tartessis mopatim-aw nga gipadapat sa katibuk-an ngadto sa habagatang bahin sa Peninsula sa Iberia.

Daghang reperensiya nga mga basahon ang naghatag ug dakong pagtagad sa pagkolonisar nga gihimo sa Fenicia sa kabaybayonan sa Espanya ug naghisgot sa Tartessus ingong kolonya sa Fenicia, apan mopatim-aw nga ang maong teoriya walay malig-ong basehanan. Busa, ang Encyclopædia Britannica (1959, Tomo 21, p. 114) nag-ingon: “Ang mga Fenicianhon ni ang mga taga-Cartago wala magbilin ug bisan unsang permanenteng ilhanan nianang dapita, samtang ang mga Grego dulot nga nakaimpluwensiya niini. Ang mga barko gikan sa Tiro ug Sidon lagmit nakignegosyo saylo pa niining hiktin nga mga dagat ug didto sa Cádiz labing menos sukad pa sa ika-9 nga siglo W.K.; apan ang modernong arkeolohiya, nga nakakaplag ug nakakubkob sa mga lungsod sa Gresya, Iberia ug Roma, wala gayod makadiskobreg usa ka Fenicianhong balangay o nakakaplag ug mas hinungdanon nga Fenicianhong mga butang nga nahibilin gawas lamang sa gagmayng mga dayandayan ug mga pahiyas  ug sa susamang mga butang nga gigamit sa pagbarter. Busa tataw ang pangagpas nga gawas tingali sa Cádiz, ang mga Fenicianhon walay gitukod nga mga lungsod apan mga dapit lamang nga negosyohanan ug mga dapit nga tagboanan.” Gipakita usab sa kasaysayan nga sa dihang ang mga Fenicianhon ug mga Grego nakignegosyo sa Espanya, ang yuta gipuy-an na ug ang lumad nga mga molupyo didto mao ang nagdala ug plata, puthaw, lata, ug tingga nga maoy gipangita sa mga negosyante.

Nan, mopatim-aw nga may maayong katarongan sa pagtuo nga ang mga kaliwat ni Javan (mga Ionian) pinaagi sa iyang anak nga lalaking si Tarsis sa kadugayan mikaylap ug nahimong ilado diha sa Peninsula sa Iberia. Ang gituohang nahimutangan sa Tarsis mopatim-awng kaharmonya gayod sa ubang mga paghisgot sa Bibliya labot niini.

Pagpakignegosyo Kang Solomon. Ang pagpakignegosyo sa Fenicia sa Tarsis tin-awng gipakita sa rekord sa panahon ni Haring Solomon (mga 13 ka siglo human sa Lunop), sa dihang ang nasod sa Israel nakigbahin usab sa komersiyo sa kadagatan. Si Solomon may panon sa mga barko diha sa Pulang Dagat, nga sa bahin gidumala sa batid nga mga sakayanon nga gitagana sa Fenicianhon nga si Haring Hiram sa Tiro, ug tig-adtoan ilabina sa yuta sa Opir nga tugob sa bulawan. (1Ha 9:26-28) Dayon gihisgotan ang usa ka “panon sa mga barko sa Tarsis” nga gipalawig ni Solomon “uban sa panon sa mga barko ni Hiram,” ug kini nga mga barko giingon nga molawig kausa matag tulo ka tuig aron sa pag-importar ug bulawan, plata, garing, mga aliwas, ug mga paboreyal. (1Ha 10:22) Gituohan sa kadaghanan nga ang terminong “mga barko sa Tarsis” sa paglabay sa panahon nagtumong sa usa ka matang sa barko, sama sa giingon sa usa ka leksikon: “dagko, tiglawig sa dagat nga mga barko, angayan nga molawig paingon sa Tarsis.” (A Hebrew and English Lexicon of the Old Testament, ni Brown, Driver, ug Briggs, 1980, p. 1077) Sa samang paagi, ang ngalang Indiamen sa orihinal naggikan sa ngalan nga gipadapat ngadto sa dagkong panon sa mga barko sa Britanya nga nakignegosyo sa India ug sa ulahi gipadapat ngadto sa mga barko nga sama niana ug matang walay sapayan kon diin kini gikan o asa ang destinasyon niini. Busa ang 1 Hari 22:48 nagpakita nga si Haring Jehosapat (936-911 W.K.P.) “naghimog mga barkong Tarsis aron sa pag-adto sa Opir alang sa bulawan.”

Apan, ang asoy sa Mga Cronicas nag-ingon nga ang mga barko ni Solomon nga gigamit alang sa paglawig kausa sa tulo ka tuig “mag-adtoan sa Tarsis” (2Cr 9:21); maingon man usab ang mga barko ni Jehosapat gidisenyo “aron sa pag-adto sa Tarsis” ug, sa dihang nangaguba, kini “wala makasugakod sa pag-adto sa Tarsis.” (2Cr 20:​36, 37) Kini nagpaila nga ang Opir dili lamang mao ang dunggoanan sa Israelinhong “mga barko sa Tarsis,” kondili kini usab milawig sa kadagatan sa Mediteranyo. Siyempre, kini nagpatunghag suliran sanglit ang dapit diin didto unang gilusad ang pipila niining mga barkoha mao ang Ezion-geber sa Gulpo sa ʽAqaba. (1Ha 9:26) Aron ang mga barko makaabot sa Dagat Mediteranyo, kini kinahanglang motadlas sa usa ka kanal gikan sa Pulang Dagat ngadto sa Suba sa Nilo ug dayon ngadto sa Mediteranyo o kaha molibot sa kontinente sa Aprika. Bisan pag dili gayod matino karon ang mga detalye sa mga ruta sa paglawig (lakip ang mga kanal) nga gigamit sa panahon ni Solomon ug Jehosapat, dili usab angayng lantawon nga dili katuohan ang asoy bahin sa ilang mga proyekto sa panakayan.

Diha sa Tagna. Ang Tarsis mopatim-aw nga usa ka pangunang merkado sa tigpatigayon nga siyudad sa Tiro, tingali mao ang tinubdan sa dakong bahandi sa Tiro sulod sa usa ka yugto sa kasaysayan niini. Sukad sa karaang mga panahon ang Espanya may mga minahan nga nagmina sa dagayang mga deposito sa plata, puthaw, lata, ug ubang mga metal nga makaplagan didto. (Itandi ang Jer 10:9; Eze 27:​3, 12.) Busa ang matagnaong pahayag ni Isaias bahin sa pagkalumpag sa Tiro naglarawan nga ang mga barko sa Tarsis ‘mitiyabaw’ sa paghiabot sa Kitim (Cipro, tingali ang kataposang dunggoanan niini sa paglawig sa sidlakan) ug sa pagkadawat sa balita nga ang malamboon nga pantalan sa Tiro giguba na.​—Isa 23:​1, 10, 14.

Ang ubang tagna nagtagna sa pagpadala sa Diyos sa pipila sa iyang katawhan ngadto sa Tarsis, aron didto imantala ang iyang himaya (Isa 66:19), ug ang “mga barko sa Tarsis” nagdala sa mga anak sa Zion gikan sa halayo. (Isa 60:9) “Ang mga hari sa Tarsis ug sa kapuloan” kinahanglang mobayad ug tributo sa usa nga itudlo ni Jehova ingong hari. (Sal 72:10) Sa laing bahin, sa Ezequiel 38:13 “ang mga magpapatigayon sa Tarsis” gihulagway kauban sa ubang negosyanteng katawhan ingong buot makapahimulos sa giplanong pagpangilog ni Gog sa Magog sa natigom pag-usab nga katawhan ni Jehova. Kay gilakip sa ubang mga butang nga nagsimbolo sa pagbayaw sa kaugalingon ug pagkamapahitas-on sa usa ka tawo, ang mga barko sa Tarsis igapaubos, ug si Jehova lamang ang pagabayawon sa “adlaw nga iya ni Jehova sa mga panon.”​—Isa 2:11-16.