1, 2. Sa unsang paagi gigugol ni Jesus ang iyang kataposang gabii uban sa iyang mga apostoles, ug nganong kadtong kataposang mga gutlo bililhon kaniya?

 SAMTANG iyang gitigom ang iyang mga apostoles sa usa ka lawak sa itaas sa usa ka balay sa Jerusalem, si Jesus nahibalo nga kadto mao ang iyang kataposang gabii uban kanila. Nagsingabot ang panahon nga mobalik siya sa iyang Amahan. Dakpon si Jesus sa pipila na lang ka takna, ug bug-os nang masulayan ang iyang pagtuo. Apan, bisag nagsingabot ang iyang kamatayon, iya gihapong gitagad ang mga panginahanglan sa mga apostoles.

² Gisultihan ni Jesus ang iyang mga apostoles nga mobiya siya kanila, apan daghan pa siyag igsusulti sa paglig-on kanila aron masagubang nila ang umaabot nga mga panghitabo. Busa iyang gigugol kadtong kataposan ug bililhong mga gutlo sa pagtudlo kanilag hinungdanon kaayong mga pagtulon-an nga makatabang kanila sa pagpabiling matinumanon. Ang iyang gisulti niadtong adlawa nalakip sa labing makapadasig ug mabinationg mga pulong nga iyang gisulti sukad kanila. Apan, nganong si Jesus mas nabalaka sa iyang mga apostoles kay sa iyang kaugalingon? Nganong bililhon kaayo kaniya kadtong kataposang mga takna uban kanila? Sa usa ka pulong, ang tubag maoy gugma. Dako ang iyang gugma alang kanila.

 3. Nganong nahibalo kita nga wala magpaabot si Jesus sa iyang kataposang gabii sa pagpakita sa iyang gugma alang sa iyang mga sumusunod?

³ Daghang katuigan sa ulahi, sa gisugdan ni apostol Juan ang iyang inspiradong asoy bahin sa mga panghitabo niadtong gabhiona, siya misulat: “Sa wala pa ang pista sa Paskuwa, si Jesus nahibalo nga miabot na ang takna nga siya mobiya niining kalibotana ug moadto sa Amahan. Ug kay iyang gihigugma  ang iyang mga sumusunod dinhi sa kalibotan, padayon niyang gihigugma sila hangtod sa kataposan.” (Juan 13:1) Wala hulata ni Jesus kadtong gabhiona aron iyang ikapasundayag ang iyang gugma sa “iyang mga sumusunod.” Sa iyang tibuok nga ministeryo, sa dagko ug sa gagmayng mga paagi, iyang gipamatud-an ang iyang gugma alang sa iyang mga tinun-an. Maayo nga atong tukion ang pipila sa mga paagi nga iyang gipakita ang iyang gugma, kay pinaagi sa pagsundog kaniya niining bahina, makapamatuod kita nga kita maoy iyang matuod nga mga tinun-an.

4, 5. (a) Nganong si Jesus nagmapailobon gayod sa iyang pagpakiglabot sa iyang mga tinun-an? (b) Unsay sanong ni Jesus sa dihang ang tulo niya ka apostoles wala magtukaw didto sa tanaman sa Getsemane?

⁴ Nagkalanggikit ang gugma ug ang pailob. “Ang gugma taas ug pailob,” nag-ingon ang 1 Corinto 13:4. Nagmapailobon ba gayod si Jesus sa iyang pagpakiglabot sa iyang mga tinun-an? Segurado gayod! Segun sa atong nasabtan sa Kapitulo 3, wala dayon maugmad sa mga apostoles ang pagkamapainubsanon. Dili lang kas-a naglalisay sila bahin sa kon kinsa kanila ang kinalabwan. Unsay sanong ni Jesus? Siya ba nasuko ug mitubag nga mapikalon o mayugtanon? Wala, siya mapailobong nangatarongan kanila, bisan pag “naglalis sila pag-ayo” bahin sa maong isyu sa iyang kataposang gabii uban nila!—Lucas 22:24-30; Mateo 20:20-28; Marcos 9:33-37.

⁵ Sa ulahing bahin sa maong kataposang gabii, sa pag-adto ni Jesus sa tanaman sa Getsemane kauban sa 11 ka matinumanong mga apostoles, ang iyang pagkamapailobon gisulayan na usab. Nga mibiya sa walo ka apostoles, gidala ni Jesus si Pedro, Santiago, ug Juan sa sulod pang bahin sa tanaman. “Naguol kaayo ko, nga mora kog mamatay,” si Jesus miingon kanila. “Pabilin mo dinhi ug padayon sa pagbantay.” Siya miadto sa mas layo pa ug misugod pag-ampo nga tim-os. Human sa taastaas nga pag-ampo, iyang gibalikan ang tulo ka apostoles. Unsay iyang naabtan? Niadto mismong taknaa, ang takna sa  iyang labing lisod nga pagsulay, sila nangatulog! Iya bang gikasab-an sila tungod kay wala magtukaw? Wala, mapailobon niyang gipalig-on sila. Ang iyang malulotong mga pulong nagpakita nga siya nakasabot sa kapit-osan nga ilang nasinati ug sa ilang mga kahuyangan. a “Hinuon, andam ang espiritu, apan luya ang unod,” matod niya. Si Jesus padayong nagmapailobon niadtong gabhiona, bisan pag dili lang kas-a kondili duha pa ka beses niyang naabtan nga nangatulog sila!—Mateo 26:36-46.

 6. Sa unsang paagi masundog nato si Jesus diha sa atong pagpakiglabot sa uban?

⁶ Makapalig-on gayod ang pagmatikod nga si Jesus wala kawad-ig paglaom sa iyang mga apostoles. Ang iyang pagkamapailobon sa kadugayan nagpatunghag maayong mga sangpotanan, kay ang maong matinumanong mga apostoles nakakat-on sa pagkabililhon sa pagkamapainubsanon ug pagkamabinantayon. (1 Pedro 3:8; 4:7) Sa unsang paagi masundog nato si Jesus sa atong pagpakiglabot sa uban? Mga ansiyano ang ilabinang angayng magpailob. Ikonsulta tingali sa mga isigkamagtutuo ang ilang mga suliran ngadto sa usa ka ansiyano kinsa gikapoy pag-ayo o nabalaka pod sa iyang kaugalingong mga suliran. Usahay, kadtong nagkinahanglag tabang tingali dili dayon mosunod sa tambag. Bisan pa niana, ang mapailobong mga ansiyano “malumong magtudlo” ug “magtratar sa panon uban ang kalumo.” (2 Timoteo 2:24, 25; Buhat 20:28, 29) Maayo usab nga sundogon sa mga ginikanan si Jesus diha sa pagpakitag pagkamapailobon, kay usahay ang mga anak mahimong dili dayon mosunod sa tambag o sa pagtul-id. Ang gugma ug pailob makatabang sa mga ginikanan sa dili paghunong sa ilang paningkamot sa pagbansay sa ilang mga anak. Ang mga balos sa maong pagkamapailobon mahimong talagsaon gayod.—Salmo 127:3.

 7. Sa unsang mga paagi si Jesus nagtagana sa pisikal ug materyal nga mga panginahanglan sa iyang mga tinun-an?

⁷ Ang gugma mapadayag pinaagi sa di mahakogong mga binuhatan. (1 Juan 3:17, 18) Kini “dili mangita sa kaugalingong kaayohan.” (1 Corinto 13:5) Ang gugma nagtukmod kang Jesus sa pagtagana sa pisikal ug materyal nga mga panginahanglan sa iyang mga tinun-an. Kasagarang siya may gihimo na alang sa ilang kaayohan sa wala pa nila ibutyag kon unsay ilang mga panginahanglan. Sa dihang nasabtan niyang sila gikapoy, iyang gisugyot nga sila mokuyog kaniya “sa usa ka mingaw nga dapit aron makapahulay kadiyot.” (Marcos 6:31) Sa dihang namatikdan niyang sila gigutom, siya may gihimo aron pakan-on sila—uban sa libolibo pa nga nangadto didto aron magpatalinghog kaniya samtang nanudlo siya.—Mateo 14:19, 20; 15:35-37.

8, 9. (a) Unsay nagpaila nga si Jesus nahibalo sa espirituwal nga mga panginahanglan sa iyang mga tinun-an ug nagtagana niana kanila? (b) Sa dihang nagbitay sa estaka sa pagsakit, sa unsang paagi si Jesus nagpakita sa iyang dakong kabalaka sa kaayohan sa iyang inahan?

⁸ Si Jesus nahibalo sa espirituwal nga mga panginahanglan sa iyang mga tinun-an ug nagtagana niana kanila. (Mateo 4:4; 5:3) Sa iyang pagpanudlo, sagad niyang gihatagan silag espesyal nga pagtagad. Ang Wali sa Bukid gipahayag ilabina alang sa kaayohan sa iyang mga tinun-an. (Mateo 5:1, 2, 13-16) Siya nanudlo uban ang mga ilustrasyon, ug “kon silasila na lang sa iyang mga tinun-an, iyang ipatin-aw kanila ang tanang butang.” (Marcos 4:34) Gitagna ni Jesus nga iyang itudlo ang “matinumanon ug maalamong ulipon” aron mapakaon pag-ayo sa espirituwal ang Iyang mga sumusunod sa kataposang mga adlaw. Kining matinumanon nga ulipon, nga gilangkobag gamayng grupo sa dinihogan sa espiritu nga mga igsoon ni Jesus sa yuta, nagtagana ug espirituwal nga “pagkaon sa hustong panahon” sukad gayod sa 1919 C.E.—Mateo 24:45.

⁹ Sa adlaw sa iyang pagkamatay, gipakita ni Jesus sa makapahinuklog nga paagi ang iyang kabalaka sa espirituwal nga  kaayohan sa iyang mga minahal. Handurawa ang esena. Si Jesus nagbitay sa estaka sa pagsakit, nga gisakitan pag-ayo. Aron makaginhawa, lagmit iyang giduso pataas ang iyang lawas pinaagi sa iyang mga tiil. Seguradong gisakitan gayod siya pag-ayo sa dihang ang mga samad sa iyang mga tiil nga gilagbasan sa mga lansang nabitas tungod sa kabug-at sa iyang lawas ug ang iyang punog labod nga bukobuko nabag-id sa estaka sa pagsakit. Seguradong ang pagsulti maoy lisod ug sakit gayod, kay naglangkit kana sa pagpugong sa gininhawa. Bisan pa niadto, sa dayon na siyang mamatay, gilitok ni Jesus ang mga pulong nga nagpakita sa iyang lalom nga gugma alang sa iyang inahang si Maria. Sa pagkakita kang Maria ug kang apostol Juan nga nagtindog sa duol, si Jesus, sa tingog nga igong madungog sa mga tumatan-aw sa duol, miingon sa iyang inahan: “Tan-awa! Siya imo nang anak!” Unya kang Juan, siya miingon: “Tan-awa! Siya imo nang inahan!” (Juan 19:26, 27) Nahibalo si Jesus nga ang matinumanong apostoles mag-atiman dili lang sa pisikal ug materyal nga mga  panginahanglan ni Maria kondili sa iyang espirituwal nga kaayohan usab. b

10. Sa unsang paagi ang mga ginikanan makasundog kang Jesus samtang sila magtagana sa mga panginahanglan sa ilang mga anak?

¹⁰ Masabtan sa mapinanggaong mga ginikanan nga mapuslanon ang pagpalandong sa panig-ingnan ni Jesus. Ang amahan nga nahigugma gayod sa iyang pamilya magtagana sa ilang materyal nga panginahanglan. (1 Timoteo 5:8) Ang timbang ug panghunahuna, mahigugmaong mga ulo sa pamilya mogahin ug panahon alang sa panagsang pagpahulay ug paglingawlingaw. Mas hinungdanon, ang Kristohanong mga ginikanan motagana sa espirituwal nga mga panginahanglan sa ilang mga anak. Sa unsang paagi? Ang maong mga ginikanan maghikay ug regular nga pagtuon sa Bibliya sa pamilya, ug maningkamot sa paghimo sa maong mga pagtuon nga makapalig-on ug makalingaw alang sa ilang mga anak. (Deuteronomio 6:6, 7) Pinaagi sa pulong ug panig-ingnan, ang mga  ginikanan magatudlo sa ilang mga anak nga ang ministeryo maoy hinungdanong kalihokan ug ang pagpangandam alang sa Kristohanong mga tigom ug pagtambong niini maoy hinungdanon kaayong bahin sa ilang espirituwal nga kalihokan.—Hebreohanon 10:24, 25.

11. Unsay gitudlo ni Jesus sa iyang mga sumusunod bahin sa pagpasaylo?

¹¹ Ang pagpasaylo maoy usa ka dagway sa gugma. (Colosas 3:13, 14) Ang gugma “dili maghupot ug listahan sa kadaot,” nag-ingon ang 1 Corinto 13:5. Sa ubay-ubayng higayon, gitudlo ni Jesus sa iyang mga sumusunod ang kahinungdanon sa pagpasaylo. Iyang giawhag sila nga magpasaylo sa uban “dili lang hangtod sa 7 ka beses kondili hangtod sa 77 ka beses”—nga mao, sa walay kinutoban. (Mateo 18:21, 22) Iyang gitudloan sila nga ang usa ka makasasala angayng pasayloon kon siya magpakitag paghinulsol sa dihang badlongon. (Lucas 17:3, 4) Hinuon, si Jesus dili sama sa salingkapawng mga Pariseo, nga nanudlo pinaagi lang sa pulong; siya nanudlo usab pinaagig panig-ingnan. (Mateo 23:2-4) Atong susihon kon giunsa pagpasundayag ni Jesus ang iyang kaandam mopasaylo bisan sa dihang gipakyas siya sa iyang usa ka sinaligang higala.

12, 13. (a) Sa unsang paagi si Pedro nagpakyas kang Jesus sa gabii nga gidakop si Jesus? (b) Sa unsang paagi ang mga gibuhat ni Jesus human sa iyang pagkabanhaw nagtin-aw nga wala lang siya magwali bahin sa pagkamapinasayloon kondili nagpasundayag usab niana?

¹² Suod si Jesus kang apostol Pedro, kinsa usa ka mabinationg tawo apan mahinaykon usahay. Nahibalo si Jesus sa maayong mga hiyas ni Pedro ug iyang gihatagan siyag espesyal nga mga pribilehiyo sa pag-alagad. Si Pedro, kauban ni Santiago ug Juan, personal nga nakasaksi ug pipila ka milagro nga wala masaksihi sa ubang mga apostoles. (Mateo 17:1, 2; Lucas 8:49-55) Segun sa gipahayag sa miagi, usa si Pedro sa mga apostoles nga mikuyog kang Jesus ngadto sa mas sulod nga bahin sa tanaman sa Getsemane sa gabii nga gidakop si Jesus. Bisan pa niana, sa dihang giluiban ug gidakop si Jesus niadto mismong  gabhiona, si Pedro ug ang ubang mga apostoles mibiya kang Jesus ug sila nangalagiw. Sa ulahi, si Pedro nakabatog igong kaisog mao nga nagtindog siya didto sa gawas samtang si Jesus gihusay sa paaging wala mahisubay sa balaod. Bisan pa niadto, si Pedro nahadlok ug nakahimog seryosong sayop niadtong higayona—tulo ka higayon siyang namakak nga wala kuno siya makaila kang Jesus! (Mateo 26:69-75) Unsay sanong ni Jesus? Unsay imong sanong kon ilimod ka sa imong suod nga higala?

¹³ Si Jesus andam mopasaylo kang Pedro. Nahibalo siyang si Pedro mibatig dakong kaguol tungod sa kabug-at sa iyang sala. Ngani, ang mahinulsolong apostoles “naguol pag-ayo ug mihilak.” (Marcos 14:72) Sa adlaw sa iyang pagkabanhaw, si Jesus mipakita kang Pedro, lagmit aron hupayon ug pasaligan siya. (Lucas 24:34; 1 Corinto 15:5) Wala pay duha ka bulan sa ulahi, si Jesus nagpasidungog kang Pedro pinaagi sa pagtugot kaniya nga maoy manguna sa pagpamatuod ngadto sa mga panon sa katawhan sa Jerusalem sa adlaw sa Pentekostes. (Buhat 2:14-40) Atong hinumdoman usab nga si Jesus wala mayugot sa tanang apostoles tungod sa ilang pagbiya kaniya. Sa kasukwahi, human sa iyang pagkabanhaw, iya gihapong gitawag silag “akong mga igsoon.” (Mateo 28:10) Dili ba tin-aw nga si Jesus wala lang magwali bahin sa pagkamapinasayloon kondili nagpasundayag usab niana?

14. Nganong angay kitang makakat-on sa pagpasaylo sa uban, ug sa unsang paagi ikapasundayag nato ang atong kaandam mopasaylo?

¹⁴ Isip mga tinun-an sa Kristo, angay kitang makakat-on sa pagpasaylo sa uban. Ngano? Nga lahi kang Jesus, kita dili hingpit—sama ra usab sa uban nga mahimong makasala kanato. Matag karon ug unya, kitang tanan mapandol sa pulong ug sa buhat. (Roma 3:23; Santiago 3:2) Pinaagi sa pagpasaylo sa uban sa dihang adunay pasikaranan sa pagpakitag kaluoy, hayan ang Diyos magpasaylo gayod sa atong mga sala. (Marcos 11:25) Nan, sa unsang paagi ikapasundayag nato ang atong kaandam mopasaylo sa mga tawo nga mahimong makasala kanato? Sa daghang kahimtang, ang gugma makatabang kanato nga palabyon ang ginagmay nga mga sala ug sa mga kahuyangan  sa uban. (1 Pedro 4:8) Sa dihang kadtong nakasala kanato tim-os nga maghinulsol, sama kang Pedro, gusto gayod natong sundogon ang kaandam mopasaylo ni Jesus. Imbes maghambin ug kayugot, maalamong langkaton nato kana. (Efeso 4:32) Sa paghimo niana, makapausbaw kita sa kalinaw sa kongregasyon ingon man sa atong kaugalingong kalinaw sa hunahuna ug kasingkasing.—1 Pedro 3:11.

15. Nganong misalig si Jesus sa iyang mga tinun-an bisan pa sa ilang mga kahuyangan?

¹⁵ Naglanggikit ang gugma ug ang pagsalig. Ang gugma “motuo sa tanang butang.” c (1 Corinto 13:7) Kay natukmod sa gugma, si Jesus nagpasundayag sa kaandam mosalig sa iyang mga tinun-an bisan pa sa ilang pagkadili-hingpit. Siya may pagsalig kanila ug nagtuo nga kinasingkasing silang nahigugma kang Jehova ug buot mobuhat sa Iyang kabubut-on. Bisan pag sila nakahimog mga sayop, wala magduda si Jesus sa ilang mga motibo. Pananglitan, sa dihang gipahangyo ni apostol Santiago ug apostol Juan sa ilang inahan nga palingkoron sila tupad ni Jesus diha sa iyang Gingharian, si Jesus wala magduda sa ilang pagkamaunongon o magtangtang sa ilang katungdanan sa pagkaapostoles.—Mateo 20:20-28.

16, 17. Unsang mga responsibilidad ang gitugyan ni Jesus sa iyang mga tinun-an?

¹⁶ Aron ipasundayag ang iyang pagsalig kanila, si Jesus mitugyan ug nagkalainlaing responsibilidad sa iyang mga tinun-an. Sa dihang sa duha ka higayon iyang milagrosong gipadaghan ang tinapay ug isda ug gipakaon ang mga panon sa katawhan, iyang gitugyan sa iyang mga tinun-an ang responsibilidad sa pag-apod-apod sa pagkaon. (Mateo 14:19; 15:36) Sa  pagpangandam alang sa iyang kataposang Paskuwa, iyang gisugo si Pedro ug Juan sa pag-adto sa Jerusalem aron sa pag-andam sa mga kinahanglanon. Sila ang nagtagana ug nating karnero, bino, tinapay nga walay pangpatubo, pait nga mga utanon, ug ubang gikinahanglang mga butang. Dili kadto ubos nga trabaho, kay ang pagsaulog sa Paskuwa sa hustong paagi maoy usa ka kinahanglanon sa Moisesnong Balaod ug kinahanglang mosunod si Jesus niana nga Balaod. Gawas pa, sa ulahi niadtong gabhiona si Jesus migamit sa bino ug sa tinapay nga walay pangpatubo isip hinungdanong mga simbolo sa dihang iyang gisugdan ang Memoryal sa iyang kamatayon.—Mateo 26:17-19; Lucas 22:8, 13.

¹⁷ Giisip ni Jesus nga angayng saligan ang iyang mga tinun-an ug mas hinungdanong mga responsibilidad. Hinumdomi nga gisalig ni Jesus sa iyang mga tinun-an ang hinungdanong buluhaton sa pagwali ug paghimog mga tinun-an. (Mateo 28:18-20) Sumala sa gipahayag sa nangagi, iyang gitagna nga itugyan niya sa gamayng grupo sa iyang dinihogang mga sumusunod sa yuta ang hinungdanong responsibilidad sa pagpangandam ug sa paghatag ug espirituwal nga pagkaon. (Lucas 12:42-44) Bisan karon, bisag siya dili makita ug nagmando gikan sa langit, gisalig ni Jesus ang iyang kongregasyon sa yuta sa may katakos sa espirituwal nga “gasa nga mga lalaki.”—Efeso 4:8, 11, 12.

18-20. (a) Sa unsang paagi makapakita kita ug pagsalig sa mga isigkamagtutuo? (b) Sa unsang paagi masundog nato ang kaandam ni Jesus sa pagtugyan ug mga responsibilidad? (c) Unsay hisgotan sa sunod nga kapitulo?

¹⁸ Sa unsang paagi atong masunod ang panig-ingnan ni Jesus diha sa atong mga pagpakiglabot sa uban? Ang atong pagpakitag pagsalig sa mga isigkamagtutuo maoy usa ka pagpahayag sa atong gugma. Atong hinumdoman nga ang gugma malaomon, dili hinawayon. Sa dihang mahigawad kita sa uban, nga lagmit mahitabo usahay, ang gugma mopugong kanato sa paghunahuna dayon nga sila may daotang mga motibo. (Mateo 7:1, 2) Kon magbaton kitag positibong panghunahuna  bahin sa atong mga isigkamagtutuo, atong tagdon sila sa makapalig-on imbes sa madinaotong paagi.—1 Tesalonica 5:11.

¹⁹ Masundog ba nato ang kaandam ni Jesus nga motugyan ug mga responsibilidad? Maayong itugyan sa mga igsoong may katungdanan sa kongregasyon ang haom ug mapuslanong mga buluhaton sa uban, nga mosalig nga himoon nila ang ilang maarangan. Sa ingon niana ang eksperyensiyadong mga ansiyano makahatag sa gikinahanglan ug bililhong pagbansay sa may katakos nga mga batan-ong lalaki nga ‘nangab-ot’ sa pagtabang sa kongregasyon. (1 Timoteo 3:1; 2 Timoteo 2:2) Hinungdanon kaayo ang maong pagbansay. Samtang si Jehova padayong magpadali sa pag-uswag sa buluhaton sa Gingharian, ang may katakos nga mga lalaki kinahanglang mabansay aron mag-atiman sa maong kauswagan.—Isaias 60:22.

²⁰ Si Jesus naghatag kanatog talagsaong panig-ingnan sa pagpakitag gugma sa uban. Sa tanang paagi nga kita makasunod kaniya, ang pagsundog sa iyang gugma mao ang labing hinungdanon. Sa sunod nga kapitulo, atong hisgotan ang kinalabwang kapahayagan sa iyang gugma alang kanato—ang iyang kinabubut-ong pagtugyan sa iyang kinabuhi.