Usa ka Buhing Pagtuo Taliwala sa Trahedya

DUOLAN sa 60 ka tuig kanhi, si Mina Esch nakadawat ug postcard gikan sa iyang bana, si Peter. Ang sinulat sa kamot nga mensahe mubo ug dili-klaro. Bisan pa niana, nalipay siya ug nahupayan nga nakadawat niana. Ang bana ni Mina usa ka binilanggo sa Buchenwald nga kampong konsentrasyon, nga gipadala didto sa Nazi nga gobyerno tungod sa pagka-Saksi ni Jehova. Ang likod sa postcard may pintok nga pahayag: “Ang binilanggo hugot gihapon nga Estudyante sa Bibliya [ingon sa pag-ila sa mga Saksi ni Jehova kaniadto] . . . Tungod lamang niining katarongana, gitangtangan siya sa pribilehiyo nga makigsinulatay.” Kining maong mensahe nagtug-an kang Mina nga lig-on ang pagtuo ni Peter.

Ang postcard, nga natata ug midalag na, gipahulam ngadto sa Museyo sa Hudiyohanong Kabilin​—Usa ka Buhing Handomanan sa Holocaust, nga nahimutang sa Battery Park, New York City. Uban sa letrato ni Peter Esch, ang postcard nakig-ambit sa pag-asoy sa usa ka gamayng bahin sa dakong tawhanong trahedya​—ang Holocaust​—nga nianang panahona unom ka milyong Hudiyo ang nangamatay. Ang hinungdanong bahin sa eksibit sa museyo adunay kapin sa 2,000 ka letrato ug 800 ka makasaysayanhon ug kultural nga mga artifact nga naghulagway sa mga eksperyensiya sa Hudiyohanong komunidad gikan sa katuigang 1880 hangtod karon, lakip na sa Holocaust. Nganong kining Museyo sa Hudiyohanong Kabilin haom nga dapit nga pasundayagan sa sulat ni Peter Esch?

“Ang mando sa museyo mao ang paghawas sa Hudiyohanong kasaysayan,” saysay pa sa historyano sa museyo nga si Dr. Jud Newborn. “Ang mga Saksi ni Jehova gilutos tungod sa ilang pagka-Saksi. Ang mga Saksi gilutos tungod gayod sa ilang relihiyosong mga tinuohan ug tungod kay wala sila motuo sa rasismo, sa pagpanumpag pag-unong sa usa ka daotan, kalibotanong diktador. Ug wala sila mosugot nga makig-away sa iyang gubat. . . . Ang mga Hudiyo nakigbisog aron mahuptan kanunay ang ilang mga prinsipyo ug ilang pagtuo batok sa grabeng paglutos. Ang museyo nagsaulog sa maong espirituwal nga pakigbisog. Tungod niana, kining maong institusyon nag-ila ug nagdayeg usab sa pagtuo sa mga Saksi ni Jehova panahon sa Nazi nga pagmando.”

Sa temporaryong nahimutangan niini diha sa Museyo sa Hudiyohanong Kabilin, ang usa ka yanong sulat naghulagway sa pakigbisog sa usa ka tawo kansang pagkamaunongon kang Jehova gisulayan. Si Peter Esch nakalabang buhi sa kalisdanan sa Nazi nga kampo, nga lig-on gihapon ang iyang pagtuo.

[Hulagway sa panid 31]

Museyo sa Hudiyohanong Kabilin, sa New York City

[Mga hulagway sa panid 31]

Si Esch, nga usa sa mga Saksi ni Jehova, nabilanggo gikan sa 1938 hangtod sa 1945 tungod kay wala mosalikway sa iyang mga tinuohan