Maluwas pa ba Kaha ang mga Espisye sa Yuta?

“GIKAN sa mga aliwas ngadto sa mga albatross ngadto sa mga alindanaw, ang mga tawo paspas kaayong nag-abog sa nagkadaiyang mga linalang ngadto sa ngilit sa pagkapuo nga atong gipameligro ang ato mismong purohan nga mabuhi,” nag-ingon ang The Globe and Mail sa Canada. Ang mga komento sa mantalaan maoy mahitungod sa 2000 IUCN Red List of Threatened Species, nga gipatik sa World Conservation Union (IUCN) sa Geneva, Switzerland. Ang Red List nagpasidaan nga kapin sa 11,000 ka espisye sa mga tanom ug mga hayop ang nameligro pag-ayo nga mapuo. Ang mga hayop nga sus-an nalakip sa labing nameligro. “Duolan sa usa sa upat ka matang sa hayop nga sus-an nga buhi sa Yuta karon​—o 24 porsiyento​—ang nameligro nga mapuo,” nagtaho ang Globe.

Unsay nakaingon sa krisis? Gipunting sa mga siyentipiko ang internasyonal nga patigayon sa mga binuhi, pagpangisda pinaagig taas nga pasol, ug pagkawagtang sa nahiangay nga mga puy-anan ingong hinungdan kon nganong paspas nga nagakahanaw kini nga mga espisye. Dugang pa, samtang nagkadaghang mga karsada sa pagpangtroso ang gihimo diha sa wala pa mahilabti nga kalasangan, “ang mga tawo mas nga nagakaduol sa ihalas nga mga hayop nga dili maabot kaniadto. Dayon ilang patyon ug kaonon kini. Kon kana buhaton nga walay puas, ang mga espisye mapuo.”

Nagpasidaan ang mga siyentipiko nga kini magkahulogan ug kapeligrohan usab alang sa mga tawo. “Atong giusab ang atong nagasuportar-kinabuhi nga sistema samtang atong giabog ang mga espisye ngadto sa pagkapuo,” nag-ingon si David Brackett, tsirman sa komisyon sa kaluwasan sa mga espisye sa World Conservation Union. “Ang globo dili maluwas pinaagi lamang sa tanan natong nagkadaiya nga mga kalalangan diha sa mga zoo.”

Ang taho sa IUCN nag-awhag sa globonhong komunidad sa paglihok, nga nag-ingon nga ang “tawhanon ug pinansiyal nga mga kahinguhaan kinahanglang palihokon tali sa 10 ug 100 ka pilo nga mas dako kay sa presenteng gidak-on aron masulbad kini nga krisis.” Apan, ikasubo nga ang kadalo sagad nagbabag sa sinserong mga paningkamot sa pagtipig sa mga kahinguhaan sa atong planeta.

Mahimo pa bang luwason ang mga espisye sa yuta? Ang unang mga tawo ug ang ilang mga kaliwat gihatagan ug buluhaton sa pag-atiman sa nagkadaiya nga kinabuhi sa atong yuta. “Si Jehova nga Diyos nagkuha sa tawo ug nagpahiluna kaniya sa tanaman sa Eden aron sa pagtikad niini,” nag-ingon ang Bibliya, “ug sa pag-atiman niini.” (Genesis 2:15) Bisan kon ang tawo napakyas sa iyang obligasyon, ang katuyoan sa Diyos alang sa yuta wala mausab. Siya nagtagad sa atong planeta, ug dili niya tugotan nga madaot kini pinaagi sa kadanghag o kamapahimuslanon. (Pinadayag 11:18) Ang iyang Pulong nagsaad: “Ang mga matarong magapanag-iya sa yuta, ug sila magapuyo sa ibabaw niini hangtod sa kahangtoran.”​—Salmo 37:29.

[Picture Credit Line sa panid 31]

U.S. Fish & Wildlife Service, Washington, D.C./J.D. Pittillo