Meteora—Nagbuntaog nga mga Haliging Bato

“Wala nay molabaw pa ka katingalahan ug kahibulongan kay sa niining lugara nga morag naglungtad lang sa hunahuna, nga lahi gayod sa tanan nga akong nakita sukad. Sa . . . bisan unsa pang ubang bukirong lugar nga akong naadtoan, wala gayoy ikatandi niining talagsaon kaayong mga bukid.”—Robert Curzon, Ingles nga biyahedor, 1849.

WALA gayod kami magdahom sa pagkanindot sa talan-awon nga among nakita sa nagkaduol kami sa lungsod sa Kalabáka ug sa kasikbit nga baryo sa Kastráki sa kapatagan sa Thessaly, Gresya. Aniay bato nga “lasang” nga dunay kapin sa 20 ka dagko kaayong mga haliging bato​—usa ka lasang sa wala magdikit nga dagko kaayong mga bato nga moabot ug gatosan ka metros ngadto sa kalangitan. Ang mga taluktok niini gitindogan sa mga monasteryo nga may mga paseyohanan nga gama sa kahoy ug may kornisa nga mga atop.

Kini ang Meteora sa Gresya, diin ang talagsaong natural nga mga bato gipahiangay sa katingalahang obra sa tawo. Ang “Meteora”​—gikan sa Gregong pulong nga nagkahulogang “nagbantaaw ibabaw sa yuta”​—nagtumong ngadto niining pundok sa nagbinugtong nga mga haliging bato ug sa kapin sa 30 ka monasteryo nga anaa sa taluktok niini. Ang aberids nga gihabogon niining mga batoha maoy 300 metros, nga ang kinatas-an maoy duolan sa 550 metros gikan sa yuta.

Sa dihang nagkaduol kami, ang mga anino sa nagbuntaog nga mga bato nagkataas. Ang talan-awon niining katingalahang kalibotan nag-usab-usab kay ang adlaw nakaporma ug lainlaing mga anino diha sa mga bato. Sa tingtugnaw ang dagkong mga bato molahi gikan sa puti nga banawan nga niyebe.

Kon sa Unsang Paagi Kini Naporma

Daghan kaayong mga teoriya kon sa unsang paagi ang mga bato sa Meteora naporma. Daghan ang nagtuo nga milyonmilyong katuigan kaniadto, ang yuta nga gitindogan sa Meteora nalusbog ilalom sa dako kaayong linaw sa interyor. Sumala sa usa ka teoriya, usa ka dako kaayong pag-uyog sa yuta sa usa ka paagi nakapatuybo sa mga bato. Ang magasing Experiment nagsaysay nga ang pipila ka mga geologo nagtuo “nga kining mga batoha tingali naporma ingon sa dagway niini karon sa mga tuig 2000 ug 1000 W.K.P.”

 Si Robert Curzon, nga gikutlo sa sinugdanan, nagsulat bahin sa Meteora: “Ang tumoy sa han-ay sa batoong mga bukid morag nabungkag sa usa ka linog o nabanlas sa Lunop, nga nabinlan na lamang ug pundok sa . . . habog, hiktin, hamis, morag-dagom nga mga bato.” Makaikag, ang karaang sugilanong Grego naghisgot usab nga naporma ang mga bukid sa Thessaly tungod sa baha, o lunop, nga gipahinabo sa mga diyos.​—Genesis 6:1–​8:22.

Mga Monasteryo Diha sa Kahanginan

Kon unsa man ugaling ang hinungdan nga mitungha ang Meteora, sukad sa ikanuybeng siglo K.P., kining mga batoha nakadani ug pagtagad. Ang mga tigkatkat ug bukid karon, kinsa nakakatkat sa Meteora nga migamit ug linain nga mga kasangkapan, tingali makadayeg sa gihimo sa unang relihiyosong mga ermitanyo nga namuyo sa mga langob ug sa mga lungag sa mga bato. Kon giunsa pagtukod ang mga monasteryo sa taluktok niining halos dili makatkat nga mga bato gidebatehan gihapon hangtod karon.

Giunsa niadtong mga tawhana sa unang mga panahon pagsaka-kanaog sa ilang habog kaayong mga monasteryo? Aw, sumala sa giingon sa basahong Meteora​—The Rock Monasteries of Thessaly, ‘mahimo nga mikatkat sila sa kahoyng mga hagdanan nga ihulog gikan sa taluktok sa mga pangpang o kaha ipasaka sila diha sa linala nga pisi nga gitunton gikan sa usa ka windlass sa monasteryo sa taluktok. Bisan hain niini ang bisita magsalig na lang sa mga monghe ug sa kadudahang kalaki sa inhenyeriya sa mga monghe.’ Gipangutana kon kapila ilisan ang pisi nga gihigot sa linala nga pisi, ang abbot kaniadto gikataho nga miingon: ‘Kon mabugto na.’ Niadtong 1925 lamang nga ang mga bato gisilsilan ug mga ang-ang aron mas masayon ang pagkatkat.

Ang unang relihiyosong mga ermitanyo nga mikatkat sa mga haliging bato mao si Varnavas, tali sa 950 ug 965 K.P., ug si Andronikos nga gikan sa Crete, sa 1020. Ang ubang mga monghe  sa tibuok Byzantium misunod, nga nakapadaghan sa mga monasteryo diha sa taluktok sa mga bato ngadto sa 33. Sa ika-16 ug ika-17 nga siglo, ang mga komunidad misamot kadaghan, apan anam-anam nga nagkadiyutay kini sukad niadto.

“Tan-awa kami karon!” matod pa sa abbot sa usa sa mga monasteryo. “Ay, . . . ang mga kabataan dili na interesado niining kinabuhia!” Tinuod gayod, kay unom na lang ka monasteryo, duha gipuy-an sa mga madre, ang gigamit gihapon. Ang gipamiyaan nga mga monasteryo makita diha sa nagkalainlaing mga bato sa Meteora.

Usa ka Maayo Kaayong Pasundayagan sa Kultura

Karon ang mga monasteryo nga anaa ibabaw sa bato nahimong usa sa labing makaiikag kaayong mga lugar labot sa kultura sa Gresya. Sumala pa sa United Nations Educational, Scientific, and Cultural Organization, kini maoy talagsaong kaban sa kabilin nga kultura. Ang giakata karon sa Gregong Estado mao ang pagpreserbar sa bahandi sa kultura sa Meteora. Ang giayo nga mga tinukod ug mga museyo gibuksan alang sa mga bisita. Unsay sulod niini?

Aw, gawas sa madaladala nga mga larawan, mga sotana, ug mga manuskrito sa musika, kini nasudlan sa talagsaong makasaysayanhong mga manuskrito sa Bibliya. Tali niini mao ang panit nga Codex 591, nga may petsa nga 861-62 K.P., nga nasudlan sa giinterpretar nga pagpatin-aw sa basahon sa Bibliya nga Mateo.

Ang gamhanang mga puwersa sa kinaiyahan sa pagkatinuod maoy nakaporma niining talagsaong talan-awon. Kon moduaw ka man ugaling sa Gresya, nganong dili nimo ilakip ang Meteora sa imong giplanohang lugar nga adtoon? Ug paneguroa nga makadala ka ug igong film tungod kay maagda ka gayod sa paggamit sa imong kamera kanunay.​—Tinampo.

[Mga hulagway sa panid 16]

Monasteryo sa St. Nicholas Anapausas

Monasteryo sa Rousanou

[Credit Line]

M. Thonig/H. Armstrong Roberts

[Mga hulagway sa panid 17]

Monasteryo sa Holy Trinity

Monasteryo sa Great Meteoron

[Credit Line]

R. Kord/H. Armstrong Roberts

[Picture Credit Line sa panid 15]

Mountain High Maps® Copyright © 1997 Digital Wisdom, Inc.

[Picture Credit Line sa panid 16]

Background: Y. Yannelos/Greek National Tourist Organization