Dunay Dahon Diha sa Balay sa LawaLawa!

TINAMPO SA MAGSUSULAT SA PAGMATA! SA AUSTRALIA

NAKITA ba nimo ang dahon nga uga ug nalukot pag-ayo? Matikdi nga kini nagbitay diha sa balay sa lawalawa. Sa unang pagtan-aw morag gipadpad kini sa hangin diha sa balay sa lawalawa. Apan dunay usa ka butang talagsaon bahin nianang dahona.

Ang imong gitan-aw mao ang talagsaong balay sa tiglukot ug dahon nga lawalawa​—usa ka katingalahan gayod nga linalang. Kini lamang lawalawaa ang nailhan nga maghimo sa iyang balay pinaagi sa paglukot sa dahon ug hanigan kinig hilo nga seda, nga mao gihapoy iyang gamiton nga materyales sa paghimo sa iyang balay. Apan ang lawalawa ba mogamit lamang ug dahon nga aksidenteng gipadpad sa hangin diha sa balayan? Morag ingon niana kon tan-awon. Apan kon tan-awon ug maayo madayag nga gituyo kini pagbuhat. Ang lawalawa mainampingong magpili ug usa ka dahon, tingali usa nianang nangahulog sa yuta sa ubos. Sa dihang malukot na niya ang dahon, higtan kini sa lawalawa ug mga hilo nga seda aron dili kini mobuklad.

Apan, kining mga lawalawaa dili lamang mogamit ug dahon ingong balay. Diha sa mga lagwerta sa siyudad sila kasagarang mogamit ug mga tinabas nga mga mantalaan, nipis nga mga karton, o linabayng pinulta nga mga tiket. Sa katingalahan, sila mogamit pa gani ug walay sulod nga kabhang sa kurakol. Sa usa niini nga kaso, ang gibug-aton sa kabhang maoy unom ka pilo sa gibug-aton sa lawalawa nga nagpasaka niini ngadto sa iyang balay ug mipuyo diha niini!

Handurawa nga nagsusi ta kon ang atong lawalawa anaa ba sa balay sulod sa dahon niini karon mismo. Atong dagpion ug diyutay ang dahon. Anaa ra siya! Nakakita ka ba niya? Usa ka gamay, nindot ug kolor nga lawalawa nga migawas sa dahon ug nagtunton sa iyang hilo nga seda nga kanaoganan ngadto sa yuta. Ayawg kabalaka! Dili kini makaunsa nato. Kining matanga sa lawalawa dili makadaot sa tawo, bisan pag mapaakan ug gamay ang imong tudlo kon dili nimo kini hinayon pagkapot.

Sa maadlaw, ang lawalawa nga tiglukot ug dahon sagad magpalabay sa iyang panahon nga magpahulay sa sulod sa iyang dahon nga pinuy-anan. Apan sa magabii, sa dihang mas daghang insekto ang naglibodlibod, imong makita kini nga naghupo sa entrada sa dahon niini. Gikan nianang bantaaw nga dapit, bantayan niyag maayo ang iyang balay pinaagi sa pagbutang sa usa sa iyang tiil diha sa usa ka ‘linya sa telegrapo’​—usa ka linain nga hilo nga seda nga nagdagan gikan sa dahon ngadto sa kinatung-an sa balay. Kon ang usa ka insekto mabangga sa balay, hasmagan dayon sa lawalawa ang insekto, wad-an kinig umoy, ug kaonon.

Kining maayong-laking magtutukod maoy usa lamang sa daghang katingalahang mga linalang sa kabagnotan sa Australia.