Bagang Kalasangan—Kinsay Moluwas Niini?

SI BISAN kinsa nga gustong mosulbad sa mga problema nga nag-apektar sa tropikanhong kalasangan kinahanglan magsulbad una sa mga hinungdan niini. Unsa man kini? Ang nakaingon niini dili lamang ang kapit-os gumikan sa sobra ka daghang tawo. Ang tabunok nga mga dapit sa yuta makasustento gayod sa populasyon sa kalibotan​—ug mas daghan pa niana.

Gani, ang mga gobyerno sa pipila ka nasod nabalaka bahin sa sobrang abot diha sa mga uma, nga makapaus-os sa mga presyo. Ang ubang mga gobyerno nag-awhag sa mga mag-uuma nga gamiton ang ilang yuta alang sa kalingawan, sama sa mga kampinganan, mga dulaanan ug golp, o mga parke diin ang ihalas nga mga mananap libreng makasuroysuroy.

Nan, nganong nagakahanaw ang mga lasang sa kalibotan? Kinahanglang tan-awon nato ang mga hinungdan nga mas dulot pa kay niadtong nahisgotan na nato.

Ang Lintunganayng mga Hinungdan sa Pagkaupaw sa Kalasangan

Dugay na sa wala pa ang pagdaghan pag-ayo sa mga tawo, daghang gobyerno ang nagdaot sa kalasangan tungod sa ilang pagtinguha sa gahom ug bahandi. Pananglitan, ang panginahanglan sa Britanikong Imperyo ug troso sa paghimog mga barko miresulta sa pagkadaot sa mga kahoyng oak sa Britanya ug dayon sa mga kahoyng teak sa Burma ug Thailand. Ang mao gihapong imperyo nag-upaw sa kalasangan sa India aron matagan-an ug sugnod ang mga tunawanan ug puthaw. Ang ubang mga lasang gihawanan aron himoong mga plantasyon sa kahoyng goma, kape, ug kakaw.

Apan, human sa ikaduhang gubat sa kalibotan, tungod sa mga gabas nga demotor ug mga buldoser mas dakong bahin sa lasang ang gihawanan. Nagkadaghang delikadong mga lasang ang gipahimuslan ingong tuboran sa bahandi ug kita.

Ang dagkong mga kompaniya namalit ug dagkong mga luna sa tabunok nga yuta ug migamit ug demotor nga kasangkapan aron sa pag-ani sa mga abot nga daling mahalin. Kay nawad-an na ug trabaho, libolibong tawo sa banika ang namalhin sa mga siyudad. Apan, ang uban giawhag sa pagbalhin ngadto sa bagang kalasangan. Ang maong yuta usahay gipasiugda ingong “usa ka yuta nga walay tawo alang sa mga tawo nga walay yuta.” Sa dihang maamgohan na sa mga tawo kon unsa ka lisod ang pagpanguma sa maong mga dapit, kasagaran ulahi na ang tanan​—nahanaw na ang usa ka dakong luna sa lasang.

Ang korapsiyon taliwala sa mga opisyal may bahin usab sa pagpahinabog kadaot sa daghang lasang. Dako ang bayranan sa paglukat ug lisensiya sa pagpamutol ug kahoy. Alang sa hiphip, ang pipila ka dili-matinud-anong mga opisyal nahibaloan nga nanghatag ug dili-dugay nga lisensiya sa pagpamutol ug kahoy  ngadto sa mga kompaniya nga naghakot sa troso nga walay hunahuna sa pagtipig sa kalasangan.

Apan, ang kinadak-ang kapeligrohan sa ihalas nga mga tanom ug hayop sa kalasangan dili ang pagpamutol ug kahoy, kondili ang pag-uma sa mga kakahoyan. Sa dihang tabunok ang yuta, sa pipila ka kaso ang maong pag-uma makataronganon tingali. Apan, kasagaran ang hiwi o dili-kuwalipikado nga mga opisyal naghatag ug lisensiya sa pagpamutol sa kahoy ug pag-uma sa lasang nga dili na gayod maulian pa.

Ang mga kriminal nagdaot usab sa mga lasang. Ang ilegal nga mga mamumutol ug kahoy tinagotago nga mamutol ug mapuslang mga kahoy, bisan kadtong anaa sa nasodnong mga parke. Usahay larason nila ang mga troso diha mismo sa lasang​—usa ka mausikon ug ilegal nga buhat. Ang lokal nga mga tawo bayran sa paghakot sa troso sakay sa mga bisikleta o bisan sa pagpas-an niana. Unya, aron malikayan ang mga tsekpoint, ang mga trak maghakot niana agi sa mingaw nga mga dalan sa bukid kon mongitngit na.

Nan, ang pagkapuril sa kalasangan ug pagkapuo sa ihalas nga mga tanom ug hayop dili maoy dili-kalikayang resulta sa nagkadaghan nga mga tawo. Kasagaran kini maoy resulta sa sayop nga pagdumala, hakog nga komersiyo, krimen, ug hiwi nga gobyerno. Kay mao man kini ang kahimtang, duna bay paglaom nga matipigan ang nagkadaiya kaayong linalang nga makaplagan diha sa tropikanhon nga bagang kalasangan?

May Paglaom ba ang Bagang Kalasangan?

“Gamayng bahin lamang sa tropikanhong kalasangan sa yuta ang maayong pagkadumala,” nag-ingon ang librong The Cutting Edge: Conserving Wildlife in Logged Tropical Forest. Kini miingon pa: “Sa pagkakaron, duna lamay pipila (kon duna man) ka lasang diin wala madaot ang ekolohikal nga pagkatimbang bisag gipahimuslan ang kahinguhaan.” Ang pagpahimulos sa kahinguhaan nga dili madaot ang ekolohikal nga pagkatimbang posible gayod, apan ang tinuod nga nahitabo sa tibuok kalibotan mao ang tulin nga pagkaupaw sa kalasangan.

Giingon nga ang usa ka talagsaong eksepsiyon niining bahina mao ang Bolivia, nga dunay 25 porsiyento sa tropikanhon nga bagang lasang ang sertipikado nga wala madaot ang ekolohikal nga pagkatimbang bisag gipahimuslan ang kahinguhaan. Apan, sa tibuok kalibotan ang gidaghanon tingali wala makaabot ug usa ka porsiyento​—usa ka makapahigawad nga gamayng bahin. Kadaghanang tropikanhong kalasangan walay-kokaluoyng gipahimuslan. Ang kahakog ug kadalo maoy tinuod nga nagpaluyo sa maong pagkadaot sa kalasangan. Makataronganon bang molaom nga hunongon sa mga magpapatigayon ug mga politiko sa kalibotan kining maong kiling ug unya panalipdan ang dili-kapulihang panulondon sa tawo?

Ang librong Forests of Hope nanghinapos pinaagi niining maong tumong alang sa tawo: “Aron madiskobrehan ug maagpas ang estilo sa kinabuhi nga haom alang sa mga tawo sa tibuok kalibotan, ug kanang dili magdaot sa yuta ug sa mga kahinguhaan niini.” Makapadani ang maong tumong​—apan realistikanhon ba kini?

Unsay katuyoan sa atong Maglalalang alang sa yuta ug sa tawo? Iyang gisugo ang unang tawhanong magtiayon: “Pun-a ang yuta ug gamhi kini, ug pagabut-i ang mga isda sa dagat ug ang nagalupad nga mga linalang sa kalangitan ug ang matag buhing linalang nga nagalihok diha sa yuta.” (Genesis 1:28) Busa gitugotan sa Diyos ang tawo sa paggamit sa kalalangan. Apan ang ‘paggahom’ dili lisensiya nga daoton ang yuta.

Nan, ang pangutana mao, Mausab ba gayod sa katawhan ang ilang estilo sa kinabuhi, sa tibuok-globong gilapdon, ngadto sa usa ka estilo nga “dili magdaot sa yuta ug sa mga kahinguhaan niini”? Kanang mga pulonga nagpasabot ug usa ka sukod sa gugma alang sa silingan ug pagtahod alang sa kalalangan sa Diyos nga talagsa rang makaplagan sa kalibotan karon. Ang paglaom nga ang mga lider sa kalibotan mosagop ug magpasiugda sa ingon niana nga estilo sa kinabuhi maoy paglaom sa usa ka butang nga gihanduraw.

Bisan pa niana, ang Pulong sa Diyos nagtagna sa usa ka panahon sa dihang ang yuta mapuno sa mga tawo nga nahigugma sa ilang mga isigkatawo ug sa ilang Maglalalang. Ang Bibliya nag-ingon: “Dili sila magadaot ni magagun-ob sa tibuok nakong bukid nga balaan; tungod kay ang yuta mapuno sa kahibalo kang Jehova ingon sa katubigan nga nagtabon sa dagat mismo.” (Isaias 11:9; Salmo 37:29; Mateo 5:5) Matikdi nga tungod kay sila nakaila ug nahigugma kang Jehova, ang Dakong Maglalalang, nga ang katawhan sa Diyos maglikay sa paghimog ‘kadaot’ o ‘kalaglagan.’ Walay duhaduha nga ang maong mga tawo maglikay sa paglaglag sa yuta.

Dili kini damgo lamang. Bisan karon, si Jehova nagatigom sa sinserong mga tawo ug nagatudlo kanila. Pinaagi sa pagtuon sa Pulong sa Diyos, milyonmilyong tawo sa tibuok yuta ang nakakat-on sa usa ka estilo sa kinabuhi nga gipasukad sa nagsakripisyo-sa-kaugalingon nga gugma alang sa uban. (Juan 13:34; 1 Juan 4:21) Kining magasina, lakip na ang kauban niini, Ang Bantayanang Torre, gipatik aron sa pagtabang sa mga tawo sa pagkat-on ug dugang bahin nianang maong estilo sa kinabuhi ug kon unsaon pagsunod niana. Giawhag namo kamo sa pagpadayon sa pagkat-on. Walay ulohan nga mas makapatagbaw pa kay niana.

[Mga hulagway sa panid 10]

Atimanon sa tawo ang maanindot nga yuta inay kay laglagon kini