Seville—Usa ka Ganghaan Ngadto sa Kayutaan sa Amerika

TINAMPO SA MAGSUSULAT SA PAGMATA! SA ESPANYA

NIADTONG 1493, ang panon sa labing menos 17 ka barko milawig gikan sa siyudad sa Espanya sa Cádiz. Si Christopher Columbus misugod sa iyang ikaduhang panaw sa pagdiskobre, kuyog ang 1,500 ka tripulante, mga adbenturero, mga pari, ug mga tigkolonisar. Ang pangunang tumong sa maong ekspedisyon mao ang pagkolonisar sa kayutaan sa Amerika.

Human niadtong makasaysayanhong panaw, ang laing siyudad sa Espanya, ang Seville, nahimong ganghaan ngadto sa Kasadpang Hemispera. Wala madugay, ang Seville gihatagan sa hari ug eksklusibong mga katungod nga makignegosyo sa mga kolonya. Ang mga galyon sa Espanya mogikan sa Seville ug mobalik nga punog mga baretang plata gikan sa mga minahan sa Bolivia, Mexico, ug Peru. Sulod lamang sa pipila ka dekada, ang Seville nahimong usa sa kinadak-an ug labing malamboon nga siyudad sa Uropa. Ug ang mga handomanan sa maong kapanahonan makita gihapon diha sa mga lawak sa karaang mga tinukod sa Seville.

Aron maorganisar ang nagkakusog nga pakignegosyo uban sa Amerika, ang Espanyol nga Hari nga si Felipe II nagtukod ug dakong tiyanggihan tupad sa Suba sa Guadalquivir aron makanegosyo didto ang adunahang mga negosyante. (Ang arsobispo mireklamo sa ilang paggamit sa katedral sa maong katuyoan.) Duha ka siglo sa ulahi kini nga tinukod nahimong Archivo General de Indias, General Archive of the Indies, ug karon kini nagtipig sa tanang talaan sa pagkolonisar sa Espanya sa Kasadpang Hemispera. *

Ang mga tigpangitag bahandi nga manuhid sa mitundag nga mga galyon moduaw gihapon niining tipiganan sa makasaysayanhong mga dokumento sa Seville aron tun-an ang karaang mga rekord sa mga panghitabo sa dagat. Apan, ang mga historyano mas maikagon tingali sa pagsusi sa pipila ka orihinal nga mga sulat ni Christopher Columbus.

Usa ka Pipiraw ug Usa ka Tanaman sa Kahel

Bisan pa niana, ang Seville adunay laing bulawanong panahon dugay na sa wala pa madiskobrehi ang Amerika, ug daghan sa talagsaong mga tinukod niini gikan pa sa maong unang yugto. Sulod sa daghang  siglo nga ang mga Moro​—kadaghanan kanila gikan sa Morocco​—maoy nagmando sa dakong mga bahin sa Espanya. Panahon sa ika-12ng siglo, ang Almohad nga dinastiya naghimo sa Seville nga kaulohan niini, ug niadtong panahona gitukod ang usa ka moske nga ang hataas nga torre niini nag-umbaw gihapon sa modernong siyudad.

Sa dihang ang mga Moro gihinginlan sa Seville, giguba sa mga molupyo ang moske nga diha sa siyudad aron tukoran sa katedral sa Seville, ang ikatulo sa kinadak-ang katedral sa Uropa (hulagway Num. 1). Apan, ang eleganteng hataas nga torre daw anugon gub-on tungod sa kanindot niini, mao nga kini gihimong kampanaryo sa katedral, nga gitukod tupad niini. Ang maanindot nga proporsiyon sa torre, makuting kamada sa tisa, ug ang maartehong mga bentana nakahatag ug makapahimuot nga katugbang sa nagbuntaog nga katedral.

Duolag 500 ka tuig kanhi, giayo ang ibabaw nga bahin sa torre kay nadaot sa linog, ug ang usa ka bronseng pipiraw (igtutudlo nga mobiyo kon asa mohuros ang hangin) maoy gipuli sa orihinal nga linginong atop niini. Tungod sa pipiraw, ang torre gihatagag Kinatsila nga ngalang La Giralda (hulagway Num. 2), ug ang torre nahimong labing pamilyar nga timaan sa Seville. Bantaaw gikan sa Giralda ang maanindot nga talan-awon sa siyudad alang niadtong mga bisita nga lig-og tuhod nga buot mosaka sa taluktok.

Sa nataran sa torre sa katedral anaa ang gamayng sawang sa mga Moro nga nahimong bahin sa orihinal nga moske, ang Patio de los Naranjos. Kini nga plasa, nga gipatahom sa naglaray nga mga kahoyng kahel, nahimong modelo sa daghang susamang mga sawang sa rehiyon sa Andalusia. * Ug sanglit daghang dalan ug mga plasa  sa Seville gilarayan usab ug mga kahoyng kahel, ang kahumot sa mga bulak sa kahel mangalimyon sa tibuok siyudad panahon sa tingpamulak. Ang mga tanaman sa kahel​—nga unang gidala sa mga Moro ngadto sa Espanya​—nanubo gihapon sa tibuok siyudad, ug kinaham kaayo ang prutas niini sa paghimog marmilada.

Ang Suba sa Guadalquivir, nga mitadlas sa siyudad, mao kanunay ang sentro sa patigayon sa mga negosyante sa Seville. Mao nga ang siyudad nahimong pangunang dunggoanan sa Espanya alang sa Kasadpang Hemispera, ug ang mga barko modunggo gihapon sa dunggoanan sa ilaya. Ang mga tampi sa suba duol sa sentro sa siyudad gilarayan ug mga tanaman. Ug diha sa usa ka tampi anaa ang laing handomanan sa kagahapon sa mga Moro sa Seville, ang La Torre del Oro, ang Bulawanong Torre.​—Hulagway Num. 3.

Ang ngalan sa torre gikuha sa panahon sa dihang ang bulawag-kolor nga mga tisa maoy gilukop pagkamada sa gawas niini. Apan, ang pangunang katuyoan niini mao ang pagdepensa inay pagdayandayan. Kaniadto may usa ka bug-at nga kadena nga gikutay gikan sa Bulawanong Torre ngadto sa susamang torre sa pikas tampi, aron makontrolar sa mga tigpanalipod sa siyudad ang mga naglawig sa suba. Busa angay lamang nga dinhi ideskarga sa mga barkong gikan sa kayutaan sa Amerika ang ilang mga bulawan ug pilak. Sa pagkakaron, dili mga galyon kondili mga barko na sa mga turista ang mopakanaog sa ilang mga pasahero ubay sa Bulawanong Torre.

Mga Tanaman, Sawang, ug mga Tisa

Gitukod sa mga Moro ang mga palasyo ug mga moske, ug ila kining gitamnan ug mga tanaman aron sa pagdayandayan sa ilang mga palasyo. Busa, ang Seville makapasigarbo sa usa sa labing matahom nga mga tinukod nga palasyo diha sa tanaman sa Espanya, ang Reales Alcázares, ang Harianong Palasyo (hulagway Num. 4). Ang palasyo gitukod pa niadtong ika-12ng siglo, bisan tuod makadaghan na kining giayo sa ika-14ng siglo. Apan, ang estilo sa mga Moro natipigan, ug ang mga bisita kanunayng makadayeg sa maanindot nga dayandayan diha sa mga lawak, mga sawang, nga may matahom nga mga arko, mabulokong mga tisa, ug makuting palitada.

Libot sa palasyo mao ang makapahimuot nga tanaman nga dunay daghang tubod sa tubig ug mga kahoyng palma. Ang usa ka magmamandong Moro nagtukod pa ganig 16-kilometros nga agosanan sa tubig aron maseguro nga ang iyang tanaman matubigan ug maayo. Ingon niana kamabihagon ang palasyo ug ang mga tanaman nga tungod niini ang  harianon nga pamilyang Katsila naggamit niini ingong usa sa ilang opisyal nga mga residensiya sa miaging 700 ka tuig.

Sama nga ang mga kahoyng kahel nagtaganag landong ug alimyon sa mga kalye sa Seville, ang mabulokong mga tisa nakapatalagsaon usab sa mga balay sa siyudad. Ang mga Moro maoy nagdala usab niining estiloha ngadto sa Espanya. Sagad nilang haklapan ang ilang mga lawak ug mga tisa nga gidayandayanag geometrikong mga disenyo. Sa pagkakaron ang pangdekorasyon nga mga tisa sa tanang matang maoy nakapanindot sa gawas sa mga balay, tindahan, ug dagkong mga puy-anan.

Dili lamang mga tisa ang nakapatahom sa gagmayng mga dalan sa karaang Seville. Ang gagmayng mga balkonahe ug mga masitas nga punog mga geranium o mga rosas maoy nagpadan-ag sa gipaputing mga paril. Ug tungod sa kasarangang klima, ang kabulakan mamuswak sa halos tibuok tuig, nga makatampo sa linaing atmospera sa alegría (kaalegre) sa siyudad.

Internasyonal nga mga Hitabo sa Seville

Sa miaging 100 ka tuig, ang internasyonal nga mga hitabo nakapalig-on sa kalangkitan sa Seville uban sa kayutaan sa Amerika. Ang eleganteng Plaza de España, ang Plasa sa Espanya (hulagway Num. 5), gitukod niadtong 1929 alang sa International Hispanic Fair, ug kini nagpabiling popular nga adtoanan sa mga turista. Sa pikas kilid sa plasa, ang mga paril sa dakong linginon nga tinukod gidayandayanag artistikong kamada sa tisa nga naghawas sa tagsatagsa ka probinsiya sa Espanya.

Niadtong 1992, lima ka siglo human nga si Columbus unang milawig paingon sa Amerika, gipahigayon sa Seville ang World Trade Fair nga nailhang Expo ’92. Uyon sa tema niini nga “Ang Panahon sa mga Kaplag,” ang maong eksibisyon nagpasundayag ug kasagarang gidak-on sa Barko ni Columbus (hulagway Num. 6), nga ang kagamyon niini nagpahinumdom sa mga bisita sa kapeligroso niadtong bayanihong mga biyahe. Ang laing makasaysayanhong pasundayag sa Expo, nga karon maoy gibutangan sa museyo sa mga buhat sa arte, mao ang gipasig-uling monasteryo, ang La Cartuja (hulagway Num. 7), diin didto si Columbus nag-andam sa usa sa iyang mga panaw tabok sa Atlantiko ug maoy unang gilubngan kaniya.

Ang bag-ong Olympic Stadium sa Seville maoy himoan sa laing hinungdanong panagkatigom sa 2003​—ang internasyonal nga kombensiyon sa mga Saksi ni Jehova. Kining okasyona magpaarang sa mga delegadong gikan sa Uropa ug sa kayutaan sa Amerika nga masinati ug maayo sa Seville​—ang usa ka ganghaan ngadto sa kayutaan sa Amerika.

[Mga footnote]

[Picture Credit Line sa panid 15]

Godo-Foto

[Picture Credit Line sa panid 16]

Godo-Foto

[Picture Credit Line sa panid 17]

Godo-Foto