Ang Kinadak-ang Pasundayag sa mga Balon sa Kalibotan!

SULOD sa siyam ka adlaw matag Oktubre, ang Albuquerque, New Mexico, T.B.A., mag-atubang ug talagsaong problema sa trapiko. Ang mga drayber magpahinay sa ilang sakyanan o mohunong aron motan-aw sa dakong pundok sa buloknon kaayong mga balon nga mokatap sa walay panganod nga kalangitan sa tinghunlak. Mao kini ang tinuig nga Kodak Albuquerque International Balloon Fiesta, ug kapin sa 800,000 ka bisita ang mangadto aron sa pagtan-aw niana.

Dali rang masabtan kon nganong mohinay ang trapiko. Handurawa ra ang talan-awon! Gatosan ka balon​—kasagaran gikan sa 15 ngadto sa 25 metros ang gitas-on​—ang dungang manglupad diha sa lab-as ug makapalagsik nga hangin sa buntag, dayon mag-utaw-utaw ug ipadpad sa huyohoy latas sa Rio Grande River ug pagawas sa siyudad sa Albuquerque. Sa likod, ang maanindot nga 10,000-piye nga Sandia Mountains mas nakapanindot pa sa makapahinganghang talan-awon.

Ang selebrasyon midako pag-ayo sukad kini nagsugod diha sa usa ka paradahan niadtong 1972 uban sa 13 lamang ka balon. Pagka-1978, uban sa 273 ka sumasalmot, kini nahimo nang kinadak-ang pasundayag sa mga balon sa kalibotan. Alang sa tuig 2003, kapin sa 720 ka balon ang giapil. Ang mga tem sa tigpalupad ug balon naggikan sa daghang estado sa T.B. ug gikan sa mga 20 ka lain pang mga nasod. Ang mga hawas sa media gikan sa daghang organisasyon ug daghang uban pang mga letratista nakatampo sa pagkahimong ilado sa maong selebrasyon ingong “labing giletratohan nga pasundayag sa  kalibotan.” Sa tuig 2000, ingong pagsaulog sa bag-ong milenyo, kapin sa 1,000 ka balon ang misalmot​—mga 20 porsiyento sa tanang nahibaloang balon sa kalibotan.

Kon sa Unsang Paagi Nagaobra ang mga Balon

Ang kadaghanan sa mga balon diha sa maong selebrasyon paluparon pinaagi sa init nga hangin nga gipainit sa mga propane burner diha sa baba sa balon. Ang mga balon gama sa sintetikong panapton nga gihaklapan ug polyurethane aron dili daling mabuslot. Ang usa ka basket nga kasakyan sa piloto ug sa mga pasahero, gitaod nganha sa matag balon. Duha ka hugna ang pagpaburot sa balon. Una, usa ka dakong bentilador ang mobuga ug bugnawng hangin nganha sa balon samtang kini gibukhad diha sa yuta. Dayon, usa ka propane burner ang mobuga ug init nga hangin nganha sa miburot nag diyutay nga balon. Ang init nga hangin mopatindog sa balon, apan kini gigaid pag-ayo sa ubos hangtod nga ang piloto andam nang mopalupad niana. Sa dihang naglupad na ang balon, ang piloto makapasaka niana pinaagi sa pagpasiga sa mga burner ug pagdugang ug init nga hangin. Aron mopaubos, iya lang pabugnawon ang hangin, o makaabli siya ug hungawanan diha sa ibabaw sa balon aron mohungaw ang init nga hangin.

Diha sa selebrasyon, ang mga balon nga may init nga hangin kasagarang adunay igo lamang nga propane aron mag-utaw-utaw sa kahanginan sulod sa pipila ka oras, kasagaran sa gihabogon nga ubos sa 600 metros. Busa, ang mga tigpalupad ug balon​—lakip na ang grupo sa mga tawo diha sa ubos nga magsunod sa mga balon​—kinahanglang mangita ug luwas nga mga tugpahanan. Ang piloto ug ang grupo nga nagsunod sa balon mangitag patag nga walay mga kable sa koryente ug layo sa puliki nga mga karsada.

Ang ubang mga balon diha sa selebrasyon gisudlan ug helium o idroheno. Dili sama sa may init nga hangin nga mga balon, kining mga balon nga sinudlag gas mag-utaw-utaw sa kahanginan sulod sa daghang adlaw. Ang mga tigpalupad ug balon nga sinudlag gas mag-indigay aron mahibal-an kon kinsa ang kinalay-ag maabot, nga mopalupad diha sa gihabogong 3,000 ngadto sa 4,500 ka metros.

Sa pagkatinuod ang mga balon dili matimonan. Hinunoa, kini maglupad sumala sa direksiyon sa hangin. Apan ang usa ka eksperyensiyadong piloto makakontrolar sa iyang paglupad pinaagi sa pagsaka o pagpaubos aron makakuha ug mga sulog sa hangin nga naghuros sa direksiyon nga gusto niya. Niining bahina, ang Albuquerque maayong paluparan ug balon. Ang naglibot nga kabukiran ug walog nagporma sa Albuquerque Box​—usa ka kombinasyon sa sistema sa hangin nga magpahinabo sa mga hangin sa ubos nga motulod sa mga balon sa usa ka direksiyon ug ang mga hangin sa ibabaw mopabalik niini sa kaatbang nga direksiyon.

Usa ka Kulbahinam nga Pasundayag

Kapin sa 2,000 ka boluntaryo ang magtinabangay alang sa kalamposan ug kahilwas sa selebrasyon. Ang mag-organisar sa komplikadong pasundayag mao ang usa ka opisyal nga gitawag ug balloonmeister. Ang iyang pagdirihir sa paglupad sa gatosan ka balon morag susama sa pagdumala sa usa ka puliki nga erport. Handurawa lang ang esena! Iniglupad sa mga balon, ang nagkalidadis nga mga kolor ug ang mamugnaong mga porma makapasinggit sa mga hamtong ug mga bata tungod sa kahingangha. Tan-awa ra! Anaay balon nga pormag baki, ang lain pormag oso, ug ang lain pa samag koneho! Oy, naay balon nga pormag gamayng dinosaur, usa ka higanteng nag-utaw-utaw nga baka, duha ka naglupad nga mga baboy, usa ka goldfish nga ginganlag Sushi, usa ka payaso, usa ka dako, naglupad nga lata sa softdrink, usa ka bota sa kowboy, usa ka pungpong sa pulang sili nga halang, ug daghan pa kaayo.

Sa pagkakita nianang daghan kaayong kolor ug mga disenyo diha sa hayag, asul nga kalangitan, maikag gayod kaayo ang usa ka letratista! Ug sa gabii lain na usab nga maanindot nga talan-awon ang makita​—nagkatag diha sa nag-anam ka ngiob nga kalangitan ang gatosan ka balon, nga ang burner sa matag usa nagsiga samag kandila nga gisulod sa papel nga lampara.

Pipila lang kanato ang nakasaksi sa pasundayag sa mga balon o nakasinati sa makapahinam nga pagsakay sa balon. Apan samtang palandongon nimo kining maong mga hulagway, labing menos katugotan nimo ang imong handurawan nga molupad​—ngadto sa kalangitan sa panahon sa tinghunlak ibabaw sa Albuquerque.

 [Mga hulagway sa panid 19]

31. Ang matag balon nagkinahanglan ug tripulante sa ubos, kasagarang gilangkoban sa upat ngadto sa walo ka tawo

2. Ang usa ka propane burner mobuga ug init nga hangin aron molupad ang balon

3. Sa gabii ang mga balon mopatunghag dalag o pula nga kahayag

4. Lainlaing mga disenyo sa balon

[Credit Line]

Photos 1 and 2: Raymond Watt/​Albuquerque International Balloon Fiesta