Ang Labing Nameligrong Mapuo nga Iring sa Kalibotan
Ang Labing Nameligrong Mapuo nga Iring sa Kalibotan
TINAMPO SA MAGSUSULAT SA PAGMATA! SA ESPANYA
Ang panan-aw ug ang alisto nga pagsanong o reaksiyon sa lynx gibantog. Kon ang tawo hait ug panabot, ang mga Katsila moingon nga siya dunay “mga mata sa lynx.” Apan sa pagkaalaot, ang Iberian lynx (Lynx pardinus) gibantog karon sa usa ka butang nga walay kalabotan sa panan-aw ug kaabtik niini. Kini giisip nga “ang labing nameligro nga espisye sa iring sa kalibotan.” a
Sa mga tuig nga milabay, ang Iberian lynx makita sa tibuok Portugal ug Espanya ug tingali bisan sa halayo nga dapit sama sa French Pyrenees. Sa pagkakaron, adunay pipila ka nagkatag nga mga grupo nga makita diha sa habagatan-kasadpang rehiyon sa Iberian Peninsula. Apan, mga duha lamang niining mga grupoha ang may igong gidaghanon nga makasanay, ug makatugaw kaayo ang pagkunhod sa gidaghanon sa lynx.
Sumala sa ubang mga banabana, ang gidaghanon sa Iberian lynx mikunhod ug dako nga wala makaabot ug 200. Unsay hinungdan niining grabe nga pagkunhod? Ang uban miingon nga ang pangunang hinungdan mao ang dakong kakulang ug kan-onon, ang koneho, nga nangamatay tungod sa daghang epidemya sa myxomatosis. Dugang pa, ang ubang lynx nabitik sa mga lit-ag sa mga mangangayam o namatay kay naligsan diha sa mga haywey. Ug ang ilang puy-anan nagkatagkatag sa nahilit nga mga lugar. Ang bag-o pang report sa World Wildlife Fund nag-ingon nga kining mga problemaha misangpot sa pagkunhod sa gidaghanon sa lynx.
Bisag gigahinan ug duolan sa 35 milyong dolyar (T.B.) ang pagluwas sa nameligrong mapuo nga lynx, usa ka grupo sa mga eksperto karon naghubit sa kahimtang ingong “grabe.” Sumala pa kang Nicolás Guzmán, ang koordinetor sa National Plan for the Conservation of the Iberian Lynx, sa nahibiling mga hayop nga wala makaabot ug 200 diha sa ilang natural nga pinuy-anan, ‘mga 22 ngadto sa 32 lamang maoy mga baye nga puwedeng makasanay.’ Siya midugang, ‘ang pagpabiling buhi sa mga espisye nagdepende kanila.’ Ikasubo, ang sugilanon sa Iberian lynx nagpabanaag sa kahimtang sa daghan kaayong matahom nga mga linalang sa yuta.
[Footnote]
a Ang Iberian, o Spanish, lynx giklasipar ingong “nameligro pag-ayo nga mapuo,” diha sa Red List, usa ka listahan sa mga mananap nga nameligrong mapuo nga giandam sa International Union for Conservation of Nature and Natural Resources.
[Picture Credit Lines sa panid 18]
Foto © Fernando Ortega
sos lynx