Mga Batan-on Nangutana . . .

Sa Unsang Paagi Ako Makalikay sa Pagpakigsekso Una Magminyo?

“Sa edad nga 19 anyos, nakigsekso ako uban sa usa ka batan-ong lalaki nga una nakong nahimamat sa eskuylahan. Naulaw ug naguol gayod ako niana. Mibati ako nga walay pulos.”​—Laci. a

“KALAGIW gikan sa pakighilawas,” nagsugo ang Bibliya. (1 Corinto 6:18) Hinunoa, pipila lang ka batan-on karon ang morag andam sa pagsunod sa giingon sa Bibliya ug wala makigsekso hangtod nga sila naminyo. Ang uban, sama kang Laci, nagpadaog sa ilang mga tinguha ug nag-antos sa kasakit ug nahasol nga tanlag.

Tinuod, dili sayon ang pagkontrolar sa mga pangagda sa sekso. Sumala sa giingon sa librong Adolescent Development, tungod sa mga kausaban sa hormone sa panahon sa pagkatin-edyer dili kalikayan nga “mousbaw ang mga pangagda sa sekso.” Miangkon si Paul, “Usahay, mosantop sa akong hunahuna ang bahin sa sekso bisag walay dayag nga hinungdan.”

Bisan pa niana, ang propesor sa pediatrics nga si Howard Kulin nag-ingon: “Yano ra kaayo ang pagpasangil nga mga hormone lamang ang nakaingon sa paggawi [sa mga tin-edyer].” Siya mipatin-aw nga adunay kalabotan usab ang katilingbanong mga butang. Gani, ang katilingbanong mga butang​—ilabina ang impluwensiya sa mga katalirongan​—madanihon kaayo.

Sa iyang libro nga A Tribe Apart, ang magsusulat nga si Patricia Hersch nag-ingon nga ang “mga batan-on nagtukod ug kaugalingon nilang komunidad. . . . Dili kini yanong grupo sa mga batan-on nga susamag mga panuigon, kini nahimong paglain [gikan sa mga hamtong] sa usa ka katilingban nga adunay kaugalingong mga sukdanan, mga prinsipyo, mga lagda.” Apan, ang “mga prinsipyo” ug “mga lagda” sa daghang batan-on karon sagad nagdasig sa pagtagbaw sa mga pangagda sa sekso, dili sa pagkontrolar niana. Busa, daghan ang mapugos sa pagsulay sa pagpakigsekso una magminyo.

Bisan pa niana, maalamong likayan sa Kristohanong mga batan-on ang tanang matang sa pakighilawas, nga nasayod nga gihukman kini sa Diyos ingong usa sa “mga buhat sa unod.” b (Galacia 5:19) Apan, sa unsang paagi imong mahuptan ang kaputli bisan pa sa grabeng mga pagpit-os?

Pangitag Maalamong mga Kauban

Makaiikag, bisan tuod ang pagpit-os gikan sa katilingban makaimpluwensiya kanimo sa negatibong paagi, ang hustong matang sa mga higala makaimpluwensiya kanimo sa positibong paagi. Susama kini sa giingon sa Bibliya: “Siya nga nagalakaw uban sa mga tawong maalamon mahimong maalamon.” (Proverbio 13:20; 1 Corinto 15:33) Ang taho sa World Health Organization (WHO) nag-ingon nga  “ang mga tin-edyer nga dunay makahuloganong relasyon uban sa mga ginikanan, sa ubang mahigugmaong mga hamtong, ug sa mga katalirongan” ug “kansang kinabuhi adunay kalig-on ug tinong mga utlanan . . . kasagaran dili gayod makigbahin sa seksuwal nga kalihokan.”

Ang pagbaton ug makahuloganong relasyon uban sa imong mga ginikanan mapuslanon gayod. Nahinumdom si Joseph, “Ang akong mga ginikanan nagtabang gayod kanako sa pagsukol sa mga pagpit-os sa pag-eksperimento sa sekso.” Sa pagkatinuod, ang diyosnong mga ginikanan makahatag kanimo ug kalig-on ug mga utlanan nga gipasukad sa Pulong sa Diyos. (Efeso 6:​2, 3) Sila makapaluyo kanimo sa imong mga paningkamot sa pagpabiling putli.

Tinuod, ang pagpakigsulti kanila bahin sa seksuwal nga mga butang tingali salikwaot sa sinugdan. Apan hayan matingala ka nga sila nakasabot gayod kon unsay imong gibati. Kon buot hunahunaon, sila miagi usab sa pagkabatan-on. Busa, si Sonja nagtambag sa ubang mga batan-on, “Duola ang inyong mga ginikanan, ug ayawg kaulaw sa pagpakigsulti bahin sa sekso.”

Komosta kon ang imong mga ginikanan wala magsunod sa mga sukdanan sa Bibliya? Bisan tuod padayon nimong tahoron sila, tingali nagkinahanglan kag giya gikan sa gawas sa imong pamilya. Si Paul, nga gikutlo ganina, miingon, “Nakakuha kog dakong tabang maylabot niini gikan sa hamtong nga Kristohanong mga magtiayon.” Si Kenji, usa ka batan-ong babaye kansang inahan dili-magtutuo, miingon usab, “Magpatambag gayod ako sa mga hamtong nga makapalig-on sa espirituwal.” Apan siya nagpasidaan, “Likayan nako kadtong dili lig-on ug moral nga mga sukdanan, bisan pag moingon sila nga pareho ra mig relihiyosong pagtuo.”

Usahay, hinungdanong bantayan ang imong pagpakig-uban sa sulod sa Kristohanong kongregasyon. Ang Bibliya nagpahinumdom kanato nga diha sa bisan unsang dako nga grupo, kasagaran adunay pipila nga mogawi nga dili dungganon. (2 Timoteo 2:20) Unsay angay nimong himoon kon imong madiskobrehan nga ang ubang mga batan-on sa inyong kongregasyon, sa pagkatinuod, ‘nagpakaaron-ingnon’ lang? (Salmo 26:4) Ayaw pagpakigsuod kanila, ug pangitag mga higala nga mopaluyo sa imong determinasyon sa pagpabiling hinlo sa moral.

Isalikway ang Makadaot nga Propaganda

Kinahanglang maningkamot ka usab sa pagpanalipod sa imong kaugalingon batok sa daghan kaayong hulagway ug mga pasumbingay bahin sa sekso nga gipakaylap pinaagi sa mga libro, magasin, music video, dula sa video, salida sa sine, ug sa Internet. Ang nagkalainlaing matang sa komunikasyon naghulagway sa pagpakigsekso una magminyo ingong makalilipay, makalingaw, ug walay risgo. Unsay epekto sa maong mga propaganda? Si Kenji, nga gikutlo sa ibabaw, miangkon: “Mitan-aw ako ug salida diin gibalewala lang ang pagpakigsekso ug gani duna pay homoseksuwal nga mga pasumbingay. Tungod niana, akong nakalimtan kon unsa ka seryoso ang pag-isip ni Jehova maylabot niining mga butanga.”

Ang tinuod mao nga ang popular nga mga kalingawan sagad malipotong nagtabon sa dili-maayong mga katinuoran sa pagpakigsekso una magminyo​—wala-kinahanglanang pagmabdos, ahat nga kaminyoon, ug mga sakit nga mapasa pinaagi sa pagpakigsekso. Busa ayaw pagpalimbong niadtong “nagaingon nga ang maayo maoy daotan ug ang daotan maoy maayo.”​—Isaias 5:20.

Hinumdomi ang giingon sa Proverbio 14:15: “Si bisan kinsa nga walay kasinatian motuo sa tagsatagsa ka pulong, apan ang usa nga maalamon magapalandong sa iyang mga lakang.” Kon makakita ka ug matentalon o makapukaw-sa-sekso nga mga hulagway samtang nagbasa, nagsuhid sa Internet, o nagtan-aw ug TV, lihok dayon! Tak-opa ang maong libro, patya ang imong kompiyuter, o ibalhin sa laing estasyon ang TV! Unya isentro ang imong hunahuna sa laing butang​—kanang mapuslanon. (Filipos 4:8) Pinaagi sa paghimo niana, imong mapukgo ang daotang  mga tinguha sa dili pa kini moturok.​—Santiago 1:​14, 15.

Pagbantay Batok sa Makapakompromiso nga mga Situwasyon

Nakigdeyt ka ba? Nan kinahanglang magbantay ka. Ang Bibliya nagpasidaan kanato: “Ang kasingkasing labaw nga malimbongon kay sa bisan unsa pa ug desperado.” (Jeremias 17:9) Ang mga pagpasundayag sa pagmahal dali rang motultol ngadto sa sayop nga seksuwal nga panggawi. Paghimog makataronganong mga panagana, sama sa pagpauban ug angay nga tsaperon o magdeyt kauban sa maayong mga grupo. Likayi nga kamokamo ra diha sa makapatental nga mga situwasyon.

Apan, tingali ikaw sinayoran na ug mobati nga haom ang pipila ka pisikal nga pagpahayag sa pagmahal. Bisan pa niana, ang taho sa WHO nagpasidaan: “Sa dihang haduol na ang kaminyoon, ang pagpakigsekso una magminyo hayan nahitabo taliwala sa kadaghanang mga babaye, bisan diha sa konserbatibo nga mga palibot.” c Busa, paghimog mga limitasyon sa pagpahayag sa pagmahal ug sa ingon mapanalipdan nimo ang imong kaugalingon sa wala-kinahanglanang kagul-anan.

Bisan tuod makapakurat kini, daghang batan-on​—ilabina mga babaye​—ang gipugos nga makigsekso. Sumala sa usa ka pagtuon, “60 porsiyento sa tin-edyer nga mga babaye sa T.B. nga nakigsekso sa wala pa mag-edad ug 15 anyos naghimo niana nga dili kinabubut-on.” Ang mga tawong naghimo niini sagad naggamit ug kusog aron madaog ang ilang mga biktima. (Ecclesiastes 4:1) Pananglitan, ang Bibliya nagtug-an kanato nga ang anak nga lalaki ni Haring David nga si Amnon “nahigugma” sa iyang igsoon sa amahan nga si Tamar ug iyang gipugos siya sa pagpakigsekso kaniya pinaagig lingla.​—2 Samuel 13:​1, 10-16.

Wala kini magkahulogan nga dili gayod masanta ang pagpanglugos o pinugos nga pakigsekso. Pinaagi sa pagkahimong alisto sa kapeligrohan, paglikay sa makapakompromisong mga kahimtang, ug paglihok dayon sa dihang dunay kapeligrohan, ikaw dakog mahimo sa pagpanalipod sa imong kaugalingon. d

“Bug-osa” ang Imong Kasingkasing

Naglaom kami nga ang mga sugyot nga atong gihisgotan dinhi makatabang kanimo sa imong pagpanlimbasog nga magpabiling putli. Apan sa ngadtongadto, ang anaa sa imong kasingkasing maoy magtino sa imong panggawi. Si Jesus nag-ingon nga “nagagula gikan sa kasingkasing ang . . . mga pakighilawas.” (Mateo 15:19) Busa kinahanglang suklan nimo ang kiling nga mahimong “dili bug-os ug kasingkasing” (dagaang) o ‘doble ug kasingkasing’ (salingkapaw) labot niining hinungdanon kaayong isyu.​—Salmo 12:2; 119:113.

Kon ugaling bation nimo nga mihuyang ang imong determinasyon o may panagsumpaki sa imong kasingkasing, pag-ampo sama sa gihimo ni David sa dihang siya nangaliyupo: “Bug-osa ang akong kasingkasing sa pagkahadlok sa imong ngalan.” (Salmo 86:11) Human niana, lihok nga kaharmonya sa imong pag-ampo pinaagi sa pagtuon sa Bibliya ug pinasukad-sa-Bibliya nga mga publikasyon ug pagpadapat sa imong nakat-onan. (Santiago 1:22) Si Lydia nag-ingon, “Natukmod ako sa pagsukol sa seksuwal nga mga tentasyon pinaagi sa paghinumdom kanunay nga ‘walay makihilawason o tawong mahugaw nga may panulondon sa gingharian sa Diyos.’”​—Efeso 5:5.

Ang paglikay sa pagpakigsekso una magminyo dili tingali sayon. Apan sa tabang ni Jehova, imong mahuptan ang imong kaugalingon nga putli ug malikayan nimo ug sa uban ang daghang kagul-anan ug pag-antos.​—Proverbio 5:8-12.

[Mga footnote]

[Hulagway sa panid 17]

Ang pagpakigsulti sa imong mga pagbati uban sa imong mga ginikanan makatabang kanimo sa pagpabiling putli

[Hulagway sa panid 18]

Ang pagdeyt kauban sa maayong grupo mahimong usa ka panalipod