Pagpaniid sa Kalibotan

Pagtagna sa Kalipay sa Panagtiayon

Usa ka tem sa tigdukiduki sa Seattle, Washington, T.B.A., nag-videotape sa ginatos ka magtiayon nga naghisgot bahin sa sensitibong mga isyu, sama sa salapi ug sekso. Dayon naghimo silag mga pormula aron matagna ang kahimtang sa panagtiayon, nga nagkonsiderar sa “katibuk-ang panglantaw sa kinabuhi, katakos sa pagpangatarongan sa mga kapikas ug kon sa unsang paagi sila maapektohan sa mga pagdayeg o mga pagyubit sa ilang [mga kapikas],” nagtaho ang Science News. Upat ka tuig sa ulahi ang mga panagna natinuod alang sa 94 porsiyento sa mga magtiayon nga giinterbiyo. Unsang mga butanga ang nakaapektar sa kalipay sa panagtiayon? “Sa malamposong mga kaminyoon, mas daghan ang positibong pagsanong sama sa pagkatawa ug pagpasiaw sa dihang gi-tape ang mga interbiyo kay sa negatibong pagsanong sa proporsiyon nga 5 sa 1,” ang artikulo nag-ingon. “Ang labing klaro ug bugtong ilhanan sa pagdiborsiyo mao ang pagpangyam-id sa usa samtang nagsulti ang iyang kapikas.” Usa ka tigdukiduki nag-ingon: “Ang pagkamatamayon mao ang asido sa gugma.” Gigamit sa maong tem ang ilang nakaplagan aron makatabang sa pagluwas sa gubot nga mga kaminyoon, nga mga dos tersiya niana miarang-arang human ang pipila ka adlaw sa pagtambag.

 Intelihenteng mga Langgam

Sa di pa dugay nga panukiduki, “ang mga langgam nakita ingong mga kaindig sa mga unggoy ug mga lumod alang sa titulo sa labing intelihenteng mga mananap,” nagtaho ang The Sunday Times sa London. Usa ka tem sa Cambridge University nagbangag sa kilid sa usa ka sihag nga tubo, nagpatong sa tubo nga pinahigda nga gitungod ang bangag ngadto sa bangag sa laing gipatindog nga tubo, ug ilang gibutangan ug pagkaon ang sulod sa gipahigda nga tubo diha sa duol sa bangag. Ang mga unggoy naningkamot pagduso sa pagkaon aron kini mogawas, mao nga kini nahulog lang sa bangag. Apan ang mga langgam nga balatok migamit ug gamitoy nga tukog aron ipagawas ang pagkaon ug kini wala mahulog. Una pa niana, ang mga tigdukiduki sa Oxford University nakapaniid sa usa ka uwak sa New Caledonia nga ginganlag Betty nga naghimog mga kaw-it nga gama sa mga alambre sa tanaman ug gipasibo ang porma sa kaw-it aron mohaom sa usa ka partikular nga trabaho​—usa ka tahas nga wala pa gayod makita nga gihimo sa mga unggoy. Ang maong mga kaplag “nahisupak sa kasagarang gidawat nga kahibalo” nga kono ang mga unggoy lamang ang makahimo ug mga himan, nagkomento ang Times.

Ang TV ug ang Pagtubo sa Pangutok sa mga Bata

Ang mga doktor nga gikan sa Japan Pediatric Association nag-ingon nga ang mga bata nga magyampungad ug dugay sa TV lagmit mas malisdan sa pagpakigsulti, nagtaho ang Mainichi Daily News. Ang mga problema naglakip sa menos nga katakos sa paghinumdom ug mga pulong, dili makatan-aw ug dugay sa mga mata sa ilang mga ginikanan, ug sa pag-ugmad ug personal nga mga relasyon sa uban. “Ang mga kahimtang diin ang mga bata mogugol lang ug diyutayng panahon sa pagpakigdula sa ilang mga ginikanan ug sa gawas posibleng makapugong kanila nga motubong himsog ang pangutok,” nag-ingon ang membro sa asosasyon nga si Hiromi Utsumi. Ang Association nagrekomendar nga “palongon sa mga ginikanan ang TV panahon sa pagpangaon ug pagpasuso, ug nga ang mga TV, video ug kompiyuter dili ibutang sa mga lawak sa mga bata,” nag-ingon ang taho. Kini nagdugang nga ang komunikasyon miarang-arang “human masunod sa mga ginikanan ang tambag sa mga doktor nga did-an ang ilang mga anak sa pagtan-aw ug TV ug mga video.”

Librarya sa “Ilalom sa Yuta” nga Magpahulam ug mga Basahon

Sa paningkamot nga ipasiugda ang interes sa pagbasa, gisugdan ang programa sa pagpahulam ug mga basahon diha sa sistema sa transportasyon sa subwey sa Mexico City. Sa sulod sa mga estasyon, ang usa ka pasahero sa subwey mahimong mohulam ug usa ka dakog-letra nga basahon nga adunay piniling mga sugilanon gikan sa Mexicanong literatura, magbasa niana sa iyang pagbiyahe, ug mag-uli niana inig-abot niya sa iyang destinasyon. “Maayo kaayo ang reaksiyon,” matod ni Aarón López Bravo, ang direktor sa programa. “Magpaarang kini sa mga tawo sa paggamit sa ilang bakanteng panahon aron makakat-on ug malingaw.” Sa unang bulan, kapin sa 130,000 ka basahon ang napanagtag gikan sa mga displeyhanan nga gitukod alang sa maong katuyoan, nag-ingon ang internasyonal nga edisyon sa The Miami Herald. Ang programa gisugdan diha sa 21 ka estasyon sa usa lamang ka ruta sa tren, apan ang mga organisador naglaom nga kini himoon diha sa tanang estasyon sa subwey, nga kada adlaw nagpasakay ug duolan sa lima ka milyong pasahero.

Pagpanganak sa Britanya

“Sa unang higayon sa Britanya, daghang bata ang gipanganak nga adunay medikal nga tabang kay sa mga batang gipanganak nga normal, nga nagtimaan sa usa ka bag-ong kaugmaran sa kasaysayan sa medisina,” nagtaho ang The Independent sa London. Ang gidaghanon nga gipatik sa Department of Health sa Britanya para sa 2001-2002 nagpakita nga 45 porsiyento lamang sa mga inahan ang nanganak nga walay medikal nga tabang. Ang nagpasesaryan midaghan gikan sa 9 porsiyento sa 1980 ngadto sa 22.3 porsiyento sa 2001-2002. Kining gidaghanona nakaabot ug 56 porsiyento sa usa ka maternity ward. “Nagkadaghan ang mga babaye nga gustong magpasesaryan,” nag-ingon si Peter Bowen Simpkins sa Royal College of Obstetricians sa Britanya. “Ang propesyonal nga mga babaye . . . gustong manganak sa usa ka partikular nga petsa. . . . Ang pagsesaryan gisabot nga mas luwas. Apan ang kamatuoran mao nga dili-ikalalis nga mas kuyaw ang Sesaryan.” Ang mga tigdukiduki nagpasidaan usab nga ang mga inahan nga manganak sa unang higayon pinaagig Sesaryan mas malisdan nga magsabak pag-usab ug lagmit dili manganak nga normal sa ilang ikaduhang bata.

Pagdiyeta ug Pagtambok sa mga Tin-edyer

“Ang mga tin-edyer nga magdiyeta aron mogaan sa tinuoray basin motambok, nga mahimong sobra pa gani ka tambok,” nag-ingon ang magasin nga U.S.News & World Report. Ang tulo ka tuig nga pagtuon nga naglanggikit sa halos 15,000 ka kabataan nga nagpangedarog 9 ngadto sa 14 nagpakita nga “ang mga batan-ong lalaki ug babaye nga nagdiyeta mas mitambok kay sa mga wala magdiyeta, ug ang ilang mass index sa lawas​—sukod sa sobrang katambok​—miuswag.” Ang mga tigdukiduki nag-ingon nga “ang pagdiyeta mahimong mosangpot sa paturagas nga pagkaon,” nag-ingon ang taho. Ang mga babaye nga kanunayng magdiyeta “maoy 12 ka pilo nga lagmit magpaturagas sa pagkaon kay sa mga dili tigdiyeta.”

Kakulang sa Pari

“Kapin sa katunga sa mga seminaryo sa Espanya nameligrong magsira” tungod sa kakulang sa mga aplikante alang sa Katolikong pagkapari, nagtaho ang Katsila nga mantalaang ABC. Sa miaging tuig, “14 ka seminaryo wala modawat ug bag-ong mga kandidato, samtang ang lain pang 18 ka seminaryo may usa lang ka bag-ong kandidato.” Nganong nagkulang man? Si Andrés García de la Cuerda, direktor sa usa ka seminaryo sa Madrid, nagpasangil sa “kusganon ug progresibong sekularisasyon” sa Uropa, nga nagpasabot sa “pagkawala sa pagtuo ug Kristiyanidad.” Si García de la Cuerda nag-ingon usab nga “ang kahimtang sa katilingban dili pabor sa [Katolikong] Iglesya ug sa gihawasan niini.”