Pagpaniid sa Kalibotan

Instrumento nga Pangontra sa Iho

Tungod sa hunahuna nga basin makasugat ug iho, daghang tawo ang molikay sa pagkaligo sa dagat. Bisan pa niana, ang Natal Sharks Board sa Habagatang Aprika nakagamag instrumento nga pangontra sa iho. Ang hunta “nakadiskobre nga ang usa ka tinong elektrik nga porma sa balod adunay epekto diha sa sensitibong mga selula nga anaa sa mga simod sa mga iho,” nagtaho ang KwaZulu-Natal Weekend Witness. Ang hunta nagdisenyog usa ka transmiter nga gitawag ug Panalipod nga Instrumento sa Dagat nga mopabati sa iho sa nagdakong pag-alindasay samtang kini nagpaduol sa instrumento. Sa dihang dili na maagwanta ang pag-alindasay, “dayon ang iho motipas ug mobiya sa maong dapit.” Usa ka kompaniya sa Australia ang naghimo sa maong transmiter alang sa mga maglalangoy ug sa mga surfer. Kon kini itaod sa batiis, kini momugnag “personal nga dapit nga dili masudlan sa iho” alirong sa tawong naggamit niana. Bisan pa niana, ang tiggama nagpasidaan: “Imposible gayod nga magarantiyahan nga ang tanang iho mapugngan ilalom sa tanang kahimtang.”

 Mga Hamtong Mas Lagmit Mahilo

“Sa dihang maghunahuna ang mga tawo bahin sa pagsanta sa pagkahilo, sila lagmit maghunahuna sa gagmayng mga bata,” matod ni Debra Kent sa British Columbia Drug and Poison Information Centre. Bisan pa niana, si Ken nagkanayon, “ang kadaghanan sa mga namatay gumikan sa pagkahilo mao ang mga tin-edyer ug mga hamtong.” Sumala sa The Vancouver Sun, ang kinabag-an sa aksidenteng mga pagkahilo sa mga hamtong “maoy resulta sa pagbutang sa usa ka tawo ug makahilong substansiya diha sa laing walay-marka nga sudlanan​—usa ka plastik nga botelya, pananglitan.” Ang ubang mga hitabo malikayan unta kon ang mga tawo nagpasiga sa suga ug nagbasa sa timaan una pa mogamit sa usa ka produkto. Sumala sa Sun, “ang pagkahilo maoy ikaupat taliwala sa pangunang 10 ka hinungdan sa pagkamatay gumikan sa kadaot diha sa mga hamtong.”

Makadaot ba ang Telebisyon Alang sa mga Bata pa Kaayo?

“Ang mga bata pa kaayo nga motan-aw ug telebisyon adunay mas dakong risgo nga malisdan sa pagpamati sa panahon nga sila moeskuyla na,” nagtaho ang The Herald sa Mexico City. Ang taho naghisgot sa usa ka pagtuon nga gipatik sa medikal nga magasing Pediatrics nga naglangkit sa duha ka grupo nga mokabat ug 1,345 ka bata​—ang usa ka grupo maoy tagsa ka tuig ang edad ug ang laing grupo tagtulo ka tuig ang edad. Sumala sa pagtuon, ang matag oras nga pagtan-aw sa mga bata ug telebisyon kada adlaw nakapauswag ug 10 porsiyento sa ilang risgo nga malisdan sa pagpamati sa edad siyete. Ang mga tigdukiduki nagtuo nga ang “dili-realistiko nga paspas nga mga hulagway nga kasagaran sa kadaghanang programa sa TV basin makaapekto sa naandang pagkaugmad sa utok” sa mga bata pa kaayo. “Ang tinuod mao nga adunay daghang katarongan nga ang mga bata dili angayng motan-aw ug telebisyon,” matod ni Dr. Dimitri Christakis, ang awtor sa pagtuon. “Gipadayag sa ubang mga pagtuon nga ang pagtan-aw ug TV gilangkit sa pagkasobra ka tambok ug pagkaagresibo.”

Ang Pagkatawa Maayong Tambal

“Ang mga neurologo sa Stanford University nakadiskobre ug laing katarongan kon nganong ang pagkatawa makahatag kanatog maayong pagbati,” nagtaho ang UC Berkeley Wellness Letter. “Ilang gibantayan ang kalihokan sa utok diha sa mga tawong nagbasag kataw-anang mga karikatura ug ilang nasayran nga ang pasiaw ug pagkatawa nagpalihok sa “tigganti nga mga selula sa utok,” ang samang mga bahin sa utok nga maapektahan sa tigpalagsik nga mga droga. “Ang pagkatawa makapamenos sa tensiyon, makahupay sa hunahuna, ug makaayo sa buot,” matod sa Wellness Letter. Ang pagkatawa mopauswag usab sa produksiyon sa atong hormone ug mopakusog sa pinitik sa kasingkasing, ug mopauswag sa sirkulasyon sa dugo ug sa pagrelaks sa kaunoran. “Sa pagkatinuod, ang kusog nga pagkatawa maoy usa ka matang sa ehersisyo,” nag-ingon ang Wellness Letter. “Hinuon, dili kini makaut-ot sa mga kaloriya​—mahimong mokatawa ka ug kusog apan dili aron moniwang.”

Tanom Motiktik sa mga Mina sa Yuta

“Ang usa ka Danes nga kompaniya sa bio-inhenyeriya nakapatunghag usa ka tanom kansang mga dahon mopula sa dihang motubo kini ibabaw sa nalubong nga mga bomba,” nagtaho ang Kinatsila nga mantalaang El País. Mausab ang kolor sa tanom nga tigtiktik ug mina, ang Arabidopsis thaliana, sa dihang maladlad sa nitrogen dioxide, sa dihang ang gas mohungaw gikan sa nalubong nga mga mina. “Sa dihang ang mga gamot niini makasuhop sa maong substansiya,” nagpatin-aw ang mantalaan, “mosugod ang sunodsunod nga biokemikal nga reaksiyon nga modasig sa paggama sa usa ka kinaiyanhong substansiya nga pangkolor​—ang anthocyanin.” Si Simon Oostergaard, presidente sa usa ka biotech nga kompaniya, nag-ingon nga ang plano mao nga “dad-on ang mga liso ngadto sa apektadong mga luna, isabwag kana sa kapatagan, maghulat ug lima ka semana, ug unya tangtangon ang pabilo sa mga mina.” Ang kaylap nga paggamit sa tanom nga tigtiktik ug mina makaluwas ug libolibong kinabuhi kada tuig, matod ni Oostergaard. Ang mga gubat nga gibugno sulod sa ika-20ng siglo nagbilin ug mga 100 ka milyong mina sa yuta nga gilubong sa 75 ka nasod.

Mga Katakos sa Paglupad sa mga Balinsayaw

Ang mga balinsayaw “molupad ug kapin sa 6,000 ka kilometro gikan sa Aprika ngadto sa Inglaterra sa hinapos sa Abril,” nag-ingon ang The Sunday Telegraph sa London. Bisan pag sila “walay satelayt nga magpaila sa ilang posisyon, walay mga sistema sa pagkontrol sa trapiko sa mga ayroplano ug walay mga abyador,” sila naandang molupad sa kahabogon nga 3,000 ka metros sa magabii, nga nagagamit sa mga katakos sa paglupad nga mas komplikado kay sa modernong ayroplano. Ang mga langgam magpasibo sa ilang paglupad aron makalikay nga mapalid gawas sa ilang ruta, nga magtino sa ilang posisyon sumala sa direksiyon sa hangin inay sa mga ilhanan sa yuta, ingon sa gihunahuna sa nangagi. Si Dr. Johan Bäckman sa Lund University, sa Sweden, nga kaniadto naggamit ug radar aron pagsubay sa 225 ka langgam, nag-ingon nga “bisan ang labing modernong mga ayroplano, nga may komplikadong mga instrumento sa paglupad lagmit dili makatino sa direksiyon sa hangin sama kanila.” Talagsaon, gipadayag sa pipila ka pagtuon nga ang mga langgam dili mogamit sa katunga sa ilang utok panahon sa paglupad sa gabii. Apan nagpabilin ang mga pangutana, matod ni Graham Madge sa Royal Society for the Protection of Birds. Pananglitan, “Unsa kahay ilang ginakaon didto sa taas?”