Tinuod ba ang Ebolusyon?

“ANG ebolusyon sama ra ka tinuod sa kainit sa adlaw,” nangangkon si Propesor Richard Dawkins, usa ka inilang siyentipikong ebolusyonista. Siyempre, ang mga eksperimento ug direktang mga obserbasyon nagpamatuod nga ang adlaw init. Apan ang mga eksperimento ug direktang mga obserbasyon naghatag ba usab ug dili-malalis nga pamatuod nga tinuod ang pagtulon-an sa ebolusyon?

Sa dili pa nato tubagon kanang pangutanaha, duna kitay kinahanglang ipatin-aw. Daghang siyentipiko ang nakamatikod nga sa paglabay sa panahon, ang kaliwat sa buhing mga butang mahimong mausab ug diyutay. Kining maong proseso gitawag ni Charles Darwin ug “descent with subsequent modification.” Ang maong mga kausaban dayag nga naobserbahan, narekord diha sa mga eksperimento, ug mamugnaong gigamit sa daghang tigpaliwat ug mga tanom o mananap. * Kining maong mga kausaban mahimong isipon nga kamatuoran. Apan, ang mga siyentipiko nagtawag niining gagmay kaayong mga kausaban ingong “microevolution.” Bisan ang pagtawag nila niana nagpaila kon unsay gipangangkon sa daghang siyentipiko—nga kining gagmay kaayong mga kausaban nagpamatuod sa lahi gayod nga panghitabo, kanang wala makita ni bisan kinsa, nga ilang gitawag ug macroevolution.

Busa wala ipasukad ni Darwin ang iyang mga pangagpas sa dayag nga mga kausaban. Siya misulat diha sa iyang nabantog nga librong The Origin of Species: “Para nako ang tanang buhing mga butang wala lalanga nga tinagsa-tagsa, kondili naggikan kini sa pipila lamang ka buhing mga butang.” Si Darwin miingon nga sulod sa taas kaayong panahon, kining orihinal nga “pipila lamang ka buhing mga butang,” o kanang gitawag ug yanong mga matang sa kinabuhi, inanayng nagbag-o-bag-o—pinaagi sa “gagmay kaayong mga kausaban”—ug nahimong milyonmilyon ka lainlaing matang sa kinabuhi dinhi sa yuta. Ang mga ebolusyonista nagtudlo nga kining gagmayng mga kausaban natingob ug nagpatungha sa dagkong mga kausaban nga gikinahanglan aron ang isda mahimong mga ampibiano ug ang mga unggoy mahimong mga tawo. Kining gihunahuna nga dagkong mga kausaban gitawag ug macroevolution. Para sa daghang tawo, kining ikaduhang pangangkon daw makataronganon. Sila naghunahuna, ‘Kon ang gagmayng mga kausaban mahitabo sa usa ka espisye, nganong ang ebolusyon dili man makapatungha ug dagkong mga kausaban sulod sa taas kaayong panahon?’ *

Ang pagtulon-an sa macroevolution gipasukad sa tulo ka pangunang mga pangagpas:

1. Ang mga mutasyon makapatunghag bag-ong mga espisye. *

2. Ang natural selection (ang makapasibo sa palibot mao ang mahibilin) motultol sa pagkaugmad ug bag-ong mga espisye.

3. Ang rekord sa fossil naghatag ug pamatuod sa macroevolution diha sa mga tanom ug mananap.

Lig-on ba kaayo ang pamatuod sa macroevolution nga isipon kining tinuod?

 Makapatungha ba ang mga Mutasyon ug Bag-ong mga Espisye?

Daghang detalye sa usa ka tanom o mananap ang gitino sa mga instruksiyon nga anaa sa genetic code, ang mga blueprint o plano nga anaa sa uyok sa matag selula. * Nadiskobrehan sa mga tigpanukiduki nga ang mga mutasyon—o sulagma nga mga kausaban—diha sa genetic code makapatungha diay ug mga kausaban diha sa kaliwat sa mga tanom ug mananap. Sa 1946, si Hermann J. Muller, mananaog ug Nobel Prize ug awtor sa pagtuon bahin sa mutation genetics, nangangkon: “Kining pagkatigom sa daghang talagsaon, kasagaran gagmayng mga kausaban dili lang mao ang pangunang paagi sa dili-natural nga pagpauswag sa matang sa mananap o tanom, kondili kini, sa dakong bahin, ang paagi diin ang kinaiyanhong ebolusyon mahitabo, ubos sa proseso sa natural selection.”

Sa pagkatinuod, ang pagtulon-an sa macroevolution gipasukad sa pangangkon nga ang mga mutasyon makapatungha dili lamang sa bag-ong mga espisye kondili usab sa tibuok nga bag-ong mga pamilya sa mga tanom ug mananap. Duna bay paagi nga mapamatud-an kining masaligong pangangkon? Aw, tagda kon unsay gipadayag sa mga 100 ka tuig nga pagtuon diha sa natad sa henetika.

Sa ulahing bahin sa katuigan sa 1930, ang mga siyentipiko madasigong midawat sa ideya nga kon ang natural selection makapatungha ug bag-ong espisye sa mga tanom gikan sa sulagma nga mga mutasyon, nan ang dili-natural, o gigiyahan-sa-tawo, nga pagpili sa mga mutasyon mas episyenteng makapatungha ug bag-ong mga espisye. “Naghinamhinam kaayo ang kadaghanan sa mga biologo ug ilabina ang mga eksperto sa gene ug ang mga tigpaliwat ug mga tanom ug mananap,” miingon si Wolf-Ekkehard Lönnig, usa ka siyentipiko sa Max Planck Institute for Plant Breeding Research sa Alemanya, nga giinterbiyo sa Pagmata! Nganong nahinam man sila pag-ayo? Si Lönnig, nga mga 28 ka tuig nang nagtuon sa mutasyon sa gene diha sa mga tanom, nag-ingon: “Ang mga tigpanukiduki nagtuo nga miabot na ang panahon nga usbon ang naandang pamaagi sa pagpaliwat sa mga tanom ug mananap. Sila nagtuo nga pinaagi sa pagpahinabo ug pagpili ug maayong mga mutasyon, sila makapatungha ug bag-o ug mas maayong mga tanom ug mananap.” *

Gisugdan sa mga siyentipiko sa Tinipong Bansa, Asia, ug Uropa ang gigastohan-pag-ayo nga mga programa sa pagpanukiduki, ginamit ang mga pamaagi nga makapadali kono sa pagkausab sa mga tanom ug mananap. Human sa kapin sa 40 ka tuig nga makugihong pagpanukiduki, unsa may resulta? “Bisan pag dako kaayo ang nagasto,” miingon ang tigpanukiduki nga si Peter von Sengbusch, “ang pagsulay sa pag-ugmad ug mas mabungahong mga matang pinaagig irradiation [pagpahinabog mutasyon ginamit ang radyasyon], napakyas gayod.” Si Lönnig miingon: “Sa katuigan sa 1980, ang mga panahom ug kahinam sa mga siyentipiko sa tibuok kalibotan napakyas gayod. Ang pagpanukiduki bahin sa pagpaliwat pinaagig mutasyon gihunong na diha sa mga nasod sa Kasadpan. Halos ang tanang organismo nga gipatungha pinaagig mutasyon nagpakita ug ‘dili-maayong mga kinaiyahan,’ sa ato pa, sila nangamatay o mas luya kay sa mga matang nga gipaliwat sa kinaiyanhong paagi.” *

 Bisan pa niana, pinasukad sa impormasyon nga nahipos karon gikan sa mga 100 ka tuig nga pagpanukiduki bahin sa mutasyon sa katibuk-an ug ilabina sa 70 ka tuig nga pagpaliwat pinaagig mutasyon, ang mga siyentipiko nakahimog mga konklusyon bahin sa katakos sa mga mutasyon sa pagpatunghag bag-ong mga espisye. Human masusi ang pamatuod, si Lönnig nagkomento: “Ang mga mutasyon dili makausab sa orihinal nga espisye [sa tanom o mananap] aron kini mahimong bag-ong espisye. Kining maong komento nahiuyon sa tanang eksperyensiya ug mga resulta sa pagpanukiduki bahin sa mutasyon sa ika-20ng siglo ug sa mga balaod sa probabilidad. Busa, ang law of recurrent variation nagpasabot nga ang mga espisye nga lahi ug gene sa ubang mga espisye aduna gayoy mga limitasyon nga dili mahimong wagtangon o lapason sa sulagma nga mga mutasyon.”

Palandonga ang kahulogan sa mga impormasyong gihisgotan sa ibabaw. Kon ang mga siyentipiko nga nabansay pag-ayo wala makapatungha ug bag-ong mga espisye pinaagi sa dili-natural nga pagpahinabo ug pagpili ug maayong mga mutasyon, may purohan ba nga ang dili-intelihenteng proseso mas makapatungha na hinuon ug bag-ong mga espisye? Kon gipakita sa panukiduki nga ang mga mutasyon dili makausab sa orihinal nga espisye ngadto sa bag-o gayod nga espisye, nan, sa unsang paagi nahitabo ang macroevolution?

Makapatungha ba ug Bag-ong mga Espisye ang Natural Selection?

Si Darwin nagtuo nga ang iyang gitawag ug natural selection makahatag ug kaayohan sa mga matang sa kinabuhi nga nakapasibo sa palibot, samtang ang mga matang sa kinabuhi nga dili kaayo makapasibo sa palibot mangapuo ra. Ang modernong mga ebolusyonista nagtudlo nga samtang ang mga espisye modaghan ug mahilain, pilion pinaagig natural selection kadtong kansang mga mutasyon sa gene nagpasibo kanila sa ilang bag-ong palibot. Tungod niini, ang mga ebolusyonista nangangkon nga kining nahilain nga mga liwat sa ngadtongadto nausab ug nahimong bag-o gayod nga espisye.

Sa nahisgotan na, ang pamatuod gikan sa pagpanukiduki lig-ong nagpakita nga ang mga mutasyon dili makapatungha ug bag-o gayod nga mga matang sa mga tanom o mananap. Bisan pa niana, unsang pamatuod ang ikahatag sa mga ebolusyonista aron sa pagpaluyo sa pangangkon nga pilion pinaagig natural selection ang mapuslanong mga mutasyon aron sa pagpatungha ug bag-ong mga espisye? Ang usa ka brosyur nga gipatik sa 1999 sa National Academy of Sciences (NAS) sa Tinipong Bansa nag-ingon: “Ang ilabinang makapakombinsir nga pananglitan sa speciation [ang pagtungha sa bag-ong mga espisye pinaagig ebolusyon] naglangkit sa 13 ka espisye sa langgam nga finch nga giestudiyohan ni Darwin sa Galápagos Islands, nga karon nailhang mga finch ni Darwin.”

Sa katuigan sa 1970, usa ka grupo sa tigpanukiduki nga gipangunahan ni Peter ug Rosemary Grant nagsugod sa pagtuon niining maong mga finch ug nakadiskobre nga human sa usa ka tuig nga hulaw, ang mga finch nga medyo dagko ug sungo mas nakalahutay kay niadtong gagmay ug mga sungo. Tungod kay ang gidak-on ug porma sa mga sungo maoy usa sa pangunang mga paagi sa pag-ila sa 13 ka espisye sa mga finch, kining maong mga kaplag giisip nga hinungdanon kaayo. Ang brosyur nagpadayon sa pag-ingon: “Ang magtiayong Grant nagbanabana nga kon ang mga hulaw mahitabo kas-a sa matag 10 ka tuig diha sa isla, ang usa ka bag-ong espisye sa finch mahimong motungha sa matag 200 ka tuig lamang.”

Apan, ang NAS nga brosyur wala maghisgot sa pipila ka hinungdanon apan makauulawng mga impormasyon. Sa mga tuig human sa hulaw, mas midaghan ang mga finch nga gagmay ug mga sungo. Busa, si Peter Grant ug ang graduate student nga si Lisle Gibbs misulat diha sa Nature nga magasin  bahin sa siyensiya niadtong 1987 nga ilang nakita nga “nabali ang direksiyon sa natural selection.” Sa 1991, si Grant misulat nga “ang populasyon, nga gipailalom sa natural selection, nag-usab-usab” sa matag higayon nga mausab ang klima. Namatikdan usab sa mga tigpanukiduki nga ang pipila sa gituohang lahi nga “espisye” sa mga finch nagpaliwat sa usag usa ug nagpatunghag liwat nga mas makalahutay kay sa ilang mga ginikanan. Si Peter ug Rosemary Grant mihinapos nga kon magpadayon ang pagpaliwat sa usag usa, mahimong moresulta kini sa paghiusa sa duha ka “espisye” sulod sa 200 ka tuig.

Niadtong 1966, ang ebolusyonistang biologo nga si George Christopher Williams misulat: “Makapasubo nga ang teoriya sa natural selection sa panguna gigamit ingong katin-awan sa hinungdan sa kausaban pinaagig ebolusyon. Kini mas hinungdanon ingong katin-awan sa pagpadayon sa pagpasibo sa usa ka organismo sa iyang palibot.” Ang ebolusyonista nga si Jeffrey Schwartz misulat sa 1999 nga kon husto ang mga pangagpas ni Williams, ang natural selection lagmit nagtabang sa mga espisye sa pagpasibo sa nag-usab-usab nga mga panginahanglan sa paglungtad, apan “wala kini magpatungha ug bag-ong espisye.”

Sa pagkatinuod, ang mga finch ni Darwin dili “bag-ong espisye.” Sila mga finch gihapon. Ug ang kamatuoran nga sila nagpaliwat sa usag usa makapaduhaduha sa usa sa mga pamaagi nga gigamit sa pipila ka ebolusyonista sa paghubit sa usa ka espisye. Gawas pa, ilang gibutyag ang kamatuoran nga bisan ang inila nga siyentipikanhong mga organisasyon mahimong mapihigon usab sa ilang pagtaho sa mga ebidensiya.

Gipamatud-an ba sa Rekord sa Fossil ang mga Kausaban Pinaagig Macroevolution?

Ang gihisgotan ganina nga brosyur sa NAS makapahunahuna sa magbabasa nga ang mga fossil nga nakaplagan sa mga siyentipiko nagtagana ug igong pamatuod sa macroevolution. Kini nag-ingon: “Nadiskobrehan ang daghan kaayong organismo nga maoy kutay tali sa mga isda ug mga ampibiano, tali sa mga ampibiano ug mga reptilya, tali sa mga reptilya ug mga mananap nga sus-an, ug tali sa kaliwat sa mga amo nga subsob lisod ang pagtino kon kanus-a nahitabo ang kausaban gikan sa usa ka espisye ngadto sa lain.”

Kining positibong komento makapatingala kaayo. Ngano? Sa 2004, ang National Geographic nag-ingon nga ang rekord sa fossil sama sa “usa ka pelikula sa ebolusyon diin ang 999 sa matag 1,000 ka hulagway naputol.” Ang nahibilin nga usa sa usa ka libo nga “hulagway” nagpamatuod ba gayod sa proseso sa ebolusyon? Unsay aktuwal nga gipakita sa rekord sa fossil? Si Niles Eldredge, usa ka maunongong tigpaluyo sa ebolusyon, miadmitir nga ang rekord nagpakita nga sulod sa dugayng panahon, “diyutay ra o walay kausaban pinaagig ebolusyon diha sa kadaghanang espisye.”

Sa pagkakaron, ang mga siyentipiko sa tibuok kalibotan nakakalot ug nakaklasipikar ug mga 200 ka milyong dagkong mga fossil ug bilyonbilyong gagmayng mga fossil. Daghang tigpanukiduki ang mouyon nga kining taas kaayo ug detalyado nga rekord nagpakita nga ang tanang dagkong grupo sa mga mananap mitunghag kalit ug halos wala mausab, ug daghang espisye ang nangawala usab ug kalit. Human masubli ang pamatuod  nga gihatag sa rekord sa fossil, ang biologo nga si Jonathan Wells misulat: “Sa ang-ang sa mga kingdom [ang pangunang kategoriya], mga phylum, ug mga klase, ang ideya nga ang mga organismo naggikan sa usa lang ka ginikanan samtang nag-usab-usab tungod sa palibot dayag nga wala mapamatud-i sa siyensiya. Ang pamatuod nga gitagana sa rekord sa fossil ug sa komplikadong mga sistema sa molekula, wala gani magpaluyo niining teoriyaha.”

Ebolusyon—Tinuod o Tumotumo?

Nganong daghang inilang mga ebolusyonista ang moinsistir nga tinuod ang macroevolution? Human sawaya ang pipila ka pangatarongan ni Richard Dawkins, ang impluwensiyal nga ebolusyonista nga si Richard Lewontin misulat nga daghang siyentipiko ang andam nga modawat sa siyentipikanhong mga pangangkon nga wala mahiuyon sa yanong panghunahuna “tungod kay kita komitido na sa materyalismo.” * Daghang siyentipiko ang dili gani maghunahuna sa posibilidad nga adunay intelihenteng Tigdisenyo tungod kay, ingon sa gisulat ni Lewontin, “dili madawat sa siyensiya bisan ang posibilidad nga adunay Diyos.”

Bahin niini, ang sosyologo nga si Rodney Stark gikutlo sa Scientific American nga nag-ingon: “Sulod sa 200 ka tuig gipasiugda kining ideyaha nga kon gusto nimong tawgong siyentipikanhon nga tawo ayawg paimpluwensiya sa relihiyon.” Miingon usab siya nga diha sa mga unibersidad nga naghimog panukiduki “ang relihiyosong mga tawo magpakahilom lang,” samtang “ang dili-relihiyosong mga tawo magpihig kanila.” Sumala kang Stark, “ang usa ka tawo gantihan gumikan sa pagkadili-relihiyoso taliwala sa mga tawong tag-as ug posisyon [diha sa siyentipikanhong komunidad].”

Kon motuo ka nga tinuod ang pagtulon-an sa macroevolution, kinahanglang motuo ka usab nga ang agnostiko o ateyista nga mga siyentipiko dili motugot sa ilang personal nga mga pagtuo nga mag-impluwensiya sa ilang interpretasyon sa siyentipikanhong mga kaplag. Kinahanglang motuo ka nga ang mga mutasyon ug natural selection maoy nagpatungha sa tanang makuti nga matang sa kinabuhi, bisan pa sa kamatuoran nga ang usa ka siglong panukiduki, ang pagtuon sa bilyonbilyong mutasyon, nagpakita nga ang mga mutasyon wala makausab bisan sa usa ka tukmang pagkahubit nga espisye ngadto sa bag-o gayod nga espisye. Kinahanglang motuo ka nga ang tanang linalang inanayng nagbag-o-bag-o gikan sa usa lang ka ginikanan, bisan pa sa kamatuoran nga ang rekord sa fossil lig-ong nagpaila nga ang pangunang mga matang sa mga tanom ug mananap mitunghag kalit ug wala magbag-o-bag-o ug wala mahimong laing matang, bisan sa paglabay sa taas kaayong panahon. Kana ba nga pagtuo gipasukad sa kamatuoran o sa tumotumo?

[Mga footnote]

[Blurb sa panid 15]

“Ang mga mutasyon dili makausab sa orihinal nga espisye [sa tanom o mananap] aron kini mahimong bag-ong espisye”

[Blurb sa panid 16]

Ang kinamaayohang konklusyon nga atong ikasulti bahin sa mga finch ni Darwin mao nga ang usa ka espisye makapasibo sa nag-usab-usab nga klima

[Blurb sa panid 17]

Sumala sa rekord sa fossil, ang tanang dagkong grupo sa mga mananap mitunghag kalit ug halos wala gayod mausab

[Chart sa panid  14]

(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)

KON SA UNSANG PAAGI GIKLASIPIKAR ANG MGA ORGANISMO

Ang mga organismo giklasipikar ngadto sa nag-anam ka dagkong mga grupo, gikan sa espesipikong mga espisye ngadto sa mga kingdom. * Itandi, pananglitan, ang mga klasipikasyon sa mga tawo ug sa mga langaw sa prutas nga gilista sa ubos.

MGA TAWO MGA LANGAW SA PRUTAS

Espisye sapiens melanogaster

Genus Homo Drosophila

Pamilya Hominids Drosophilids

Order Primates Diptera

Class Mananap nga sus-an Insekto

Phylum Chordates Arthropods

Kingdom Mananap Mananap

[Footnote]

[Credit Line]

Tsart nga gipasukad sa librong Icons of Evolution—Science or Myth? Why Much of What We Teach About Evolution Is Wrong, ni Jonathan Wells

[Mga hulagway sa panid 15]

Usa ka langaw sa prutas nga gipatungha pinaagig mutasyon (sa ibabaw), bisan tuod nausab ang porma, kini langaw sa prutas gihapon

[Credit Line]

© Dr. Jeremy Burgess/Photo Researchers, Inc.

[Mga hulagway sa panid 15]

Ang mga eksperimento bahin sa mutasyon diha sa mga tanom sublisubling nagpakita nga ang gidaghanon sa bag-ong mga organismo nga gipatungha pinaagig mutasyon nag-us-os, samtang ang mga liwat sa mao gihapong matang kanunayng motungha

(Ang gipakitang tanom nga gipatungha pinaagig mutasyon adunay mas dagkong mga bulak)

[Picture Credit Line sa panid 13]

From a Photograph by Mrs. J. M. Cameron/ U.S. National Archives photo

[Picture Credit Line sa panid 16]

Finch heads: © Dr. Jeremy Burgess/ Photo Researchers, Inc.

[Picture Credit Line sa panid 17]

Dinosaur: © Pat Canova/Index Stock Imagery; fossils: GOH CHAI HIN/AFP/Getty Images