Ang Chukar—Usa ka Estranyo sa Paraiso

AKO ug ang akong mga higala naghinamhinam na sa among pagbisita sa isla sa Maui sa Hawaii. Gusto gayod namong makita ang pagsilang sa adlaw gikan sa tuktok sa bolkan nga Haleakala, nga abot sa 3,055 metros ang gihabogon. Gisuginlan kami nga kini maoy talagsaong kasinatian. Ang suliran lang mao nga kinahanglan kaming mobangon ug alas dos sa kaadlawon aron magdrayb tadlas sa isla gikan sa Kapalua, nga maoy among giestaran. Dayon kinahanglan kaming motungas sa titip nga bukid pinaagig sakyanan. Abi namog kami lang ang nagbiyahe niadtong sayo nga takna. Dili diay! Usa kami sa grupo sa mga sakyanan nga inanayng nagtungas sa naglikolikong karsada paingon sa tuktok. Sa among pag-abot sa tuktok, kadto matugnaw pa. Apan kami nagdalag mga habol nga ibukot aron dili kami tugnawon.

Gatosgatos ka tawo ang mapailobong naghulat sa pagsilang sa adlaw sa mga alas sayis. Dihay dakong kahinam sa palibot, ug ang mga kamera giandam na aron maletratohan ang maong talagsaong talan-awon. Apan sukwahi ang nahitabo! Sa eksaktong gutlo, nahisagmuyo kami sa pagkakitag bagang gabon nga nagpaingon sa baba sa bolkan, nga tungod niana wala kami makahigayon pagkuha sa among talagsaong mga letrato! Apan ang kabukirang duol sa Dagat Pasipiko lagmit adunay gabon. Busa kinahanglang iluom namo ang among kahigawad ug maghulat nga ang gabon hinayhinayng mahanaw tungod sa kainit sa nagsilang nga adlaw. Unya, may lain pang wala damhang hitabo! Nadayag sa among atubangan ang talagsaong talan-awon sa upaw nga lungag sa bolkan nga gikuruskurusan ug mga agianan sa mga magbabaktas. Dili ra kawang ang tanan.

Sa kalit kami nakadungog ug katingad-anang tingog—sunodsunod nga mga pagpanakla nga natapos sa “chuKAR, chuKAR.” Unya nakita namo kon diin kadto naggikan. Kadto ang matahom nga Uropanhon-Asianhong langgam sa pamilyang patridge, ang chukar, nga ang Latin nga ngalan niana maoy Alectoris chukar. Kini mogugol sa kinadak-ang panahon sa tingsanay diha sa yuta, diin kini mohulop. Kini wala mosulay sa paglupad palayo apan midalagan hinuon.

Sa unsang paagi kining matanga sa langgam nakaabot sa paraisonhong isla sa Maui? Dayag may nagdala sa mga chukar didto. Sa kontinente sa Amerika del Norte, kini panapanahon nga ginabuhi ug unya buhian sa kalasangan aron mapangayam sa mga tawo. Nalipay kami nga nakahigayon sa pagtan-aw sa duol sa maong maulawong langgam.—Tinampo.