Kon sa Unsang Paagi Gipaila ang Ngalan sa Diyos

ANG salmista sa Bibliya nga si David miawit: “Pagadayegon ko ang ngalan sa Diyos uban sa usa ka awit.” Nahibalo si David sa ngalan sa Diyos, ug diha sa iyang awit siya miingon: “Dalayegon si Jehova . . . Dalayegon ang iyang mahimayaong ngalan.” (Salmo 69:30; 72:18, 19) Ang kasagarang gigamit nga ngalan sa Diyos sa Iningles maoy Jehovah, nga gihubad gikan sa Hebreohanon nga יהוה, nga makita duolan sa 7,000 ka beses diha sa Bibliya.

Sa dili pa dugayng kasiglohan, dili lamang diha sa Bibliya makita ang ngalan sa Diyos. Pananglitan, ang Latin nga mga pulong Benedictus Sit Iehova Deus,  nga nagkahulogan ug “Hinaot si Jehova nga Diyos Madayeg,” makita diha sa mga sensilyong bulawan nga gigama sa daghan nang katuigang milabay didto sa Switzerland [1]. Sa pagkamatuod, sa miaging pipila ka gatos ka tuig, ang ngalan sa Diyos sa Hebreohanon ug Latin makita diha sa kapin sa usa ka libong matang sa mga sensilyo, token, medalya, ug mga jeton (kapuling mga sensilyo).

Nganong mikaylap kining paggamit sa ngalan sa Diyos, sama sa makita niining panira ug sa sunod nga panid?

Nganong Gigamit ang Ngalan sa Diyos?

Sa pagsugod sa ika-16 nga siglo, gisangka ang relihiyosong mga gubat sa Romano Katoliko batok sa Protestant Reformer sa tibuok Kasadpang Uropa. Daghang lalawigan nga sakop sa Espanya mibulag sa Iglesya Romana Katolika, nga mao ang kinadak-ang relihiyon, ug nagpasakop sa Reformed Church. Miresulta kinig relihiyosong giyera sibil. Ang mga sensilyo nga kinulitan gigamit sa pagpasa sa mensahe nga ang Diyos nagpaluyo sa usa niini o kaha sa kakontra niini nga relihiyon.

Kon Giunsa Paggamit ang Ngalan sa Diyos

Gipresentar sa mga magkukulit ang ngalan sa Diyos, si Jehova, pinaagi sa upat ka Hebreohanong mga letra nga gitawag ug Tetragrammaton. Kini girepresentar sa Iningles nga JHVH o YHWH. Ang mga magkukulit ug ang kadaghanang tawo dili makabasag Hebreohanon. Busa sa dihang gikopya ang Tetragrammaton sa nagkalainlaing tawo, ang upat ka Hebreohanong mga letra sa ngalan sa Diyos gisulat sa nagkalainlaing paagi.

Ang Sweden naghimog sensilyo nga may ngalan sa Diyos diha niana sa mga tuig 1568 [2], ug ang Scotland sa mga 1591. Sa mga katuigan sa 1600, gipakulit ni King Charles IX sa Sweden ang ngalan sa Diyos nga lainlain ug espeling sama sa Ihehova, Iehova, ug Iehovah diha sa mga sensilyo [3]. Siya nagpahimo ug usa ka matang sa sensilyo nga bulawan​—usa ka talagsaong sensilyo nga mobalor ug kapin sa upat ka bulan nga suweldo sa mamumuo!

Kapin sa 60 ka nagkalainlaing sensilyo nga dunay ngalan ni Jehova ang nahibaloan sa panahon ni Christian IV, nga hari sa Denmark ug sa Norway, kinsa nagmando gikan sa 1588 ngadto sa 1648. Sa tunga-tunga sa ika-17ng siglo, ang Polandia, Switzerland, ug Alemanya naghimo usab ug mga sensilyo nga dunay ngalan ni Jehova.

 Midaghan kining maong mga sensilyo panahon sa Katloan ka Tuig nga Gubat nga gisangka sa Uropa gikan sa 1618 ngadto sa 1648, nga sa primero usa ka relihiyosong gubat. Human sa madaogong Gubat sa Breitenfeld sa 1631, si King Gustav II Adolph sa Sweden nagpahimog mga sensilyo nga dunay Tetragrammaton [4]. Kini gihimo sa mga lungsod sama sa Erfurt, Fürth, Mainz, ug Würzburg. Niining mga panahona, ang mga lalawigan nga kaanib sa hari sa Sweden naghimo usab ug mga sensilyo nga dunay ngalan sa Diyos.

Sulod sa mga 150 ka tuig human natapos ang makuyaw nga Katloan ka Tuig nga Gubat, ang ngalan sa Diyos padayon nga gikulit diha sa mga sensilyo, medalya, ug mga token. Kini nga mga sensilyo gihimo didto sa Austria, Mexico, Pransiya, Rusya, ug sa ubang mga nasod usab. Apan sa unang bahin sa ika-18ng siglo, nagkamenos na ang paggamit sa ngalan sa Diyos. Sa ulahi, wala na gayoy nagpahimog sensilyo nga may ngalan sa Diyos.

Gipaila ang Ngalan sa Diyos

Bisag ang ngalan sa Diyos dili na makita karon diha sa mga sensilyo ug sa mga papel de bangko, kini gipaila karon sa dili hitupngan nga paagi. Ang Diyos sa dugay na kaayong panahon mipili ug katawhan sa pag-alagad kaniya ug sila iyang gisugo: “Kamo mao ang akong mga saksi, . . . ug ako mao ang Diyos.” (Isaias 43:12) Walay sensilyo ang makatuman nianang hinungdanong buluhaton. Gani, kadtong migamit sa ngalan sa Diyos diha sa ilang mga sensilyo naghatag ug bakak nga pamatuod bahin kaniya, kay sila nangangkon nga gisuportahan sa Diyos ang ilang mapintas nga mga gubat. Apan, karon dunay mga tawo nga nagpaila sa ngalan sa Diyos sa paagi nga iyang giuyonan.

Ang mga Saksi ni Jehova nagdasig kanimo sa pagkat-on ug dugang pa bahin sa matuod nga Diyos, si Jehova, ug kon unsay kahulogan sa iyang ngalan. Bahin kaniya ang salmista sa Bibliya nagsulat: “Ang katawhan makaila nga ikaw, kansang ngalan mao si Jehova, ikaw lamang ang Labing Hataas ibabaw sa tibuok nga yuta.” (Salmo 83:18) Ang kahibalo bahin kang Jehova hinungdanon, ingon sa gipadayag sa Iyang pinalanggang Anak sa dihang siya miampo: “Kini nagkahulogan ug kinabuhing walay kataposan, ang ilang pagkuha ug kahibalo bahin kanimo, ang bugtong matuod nga Diyos, ug sa usa nga imong gipadala, si Jesu-Kristo.”​—Juan 17:3.

[Hulagway sa panid 20, 21]

Mga gamit sa magkukulit ug sensilyo

[Picture Credit Lines sa panid 20]

Coin 1 and tools: Hans-Peter-Marquardt.net; coin 2: Mit freundlicher Genehmigung Sammlung Julius Hagander

[Picture Credit Line sa panid 21]

Coins 3 and 4: Mit freundlicher Genehmigung Sammlung Julius Hagander