Kon Nganong ang mga Pukot Walay Kuha

I-PLAY

Kon Nganong ang mga Pukot Walay Kuha

“Kaniadto nagduot ang mga isda, apan karon nihit na,” miingon ang 65 anyos nga si George, kinsa nanagat sa kalawran sa amihanan-sidlakan sa Inglaterra. “Nihit na ang tanan—salmon, mga isda nga sihagon ug unod, bakalaw, hasta banagan.”

DILI lang si George ang nabalaka; ingon usab niini ang imong madunggan diha sa ubang dapit sa kalibotan. Sa Peru, si Agustín nga kapitan sa 350 ka toneladang barko sa panagat miingon: “Nagnihit na ang tamban niadto pang 12 ka tuig nga miagi. Isdaanon gayod ang Peru, apan karon diyutay na lang mig kuha. Kaniadto managat mi mga 25 kilometros lang gikan sa baybay, apan karon mga 300 kilometros na.”

Si Antonio, nga nagpuyo sa Galicia, Espanya, miingon: “Nanagat ko kapin na sa 20 ka tuig. Nakita nako nga anam-anam nang nagkahurot ang isda. Mas daghan kitag ginakuha sa dagat kay sa mapatungha niini.”

Ang nangadaot nga kadagatan dili makuhaag letrato sama nianang sa gipamuldos nga kalasangan, apan ang kadaot parehas ra. Ang dili pa dugayng pasidaan sa United Nations Food and Agriculture Organization bahin sa sobrang pagpangisda nag-ingon: “Ang kahimtang grabe na kaayo kay mga 75 porsiyento sa kadagatan sa kalibotan gipahimudsan, nasobrahag pangisda, o hapit nang mahutdag isda.”

Ang isda mao ang kakuhaan ug protina sa 20 porsiyento sa katawhan sa kalibotan. Busa nameligro ang usa sa atong labing importanteng kakuhaan ug pagkaon. Dili tanang kadagatan daghag isda. Sa pagkatinuod, morag desyerto ang kadaghanang kadagatan. Ang daghag isda nga dapit mao kanang duol sa baybay ug kanang mga dapit nga daghag makaon ang isda. Ang mga lumot-lumot kaonon sa gigming nga mga organismo, ug kini nga organismo kan-on usab sa laing linalang sa dagat. Sa unsang paagi gidaot sa mga mangingisda ang kalawran nga ilang gipangabuhian? Mapatin-aw kini sa nahitabo sa usa ka dapit nga gipangisdaan.

Ang Grand Banks—Nagsugod nag Kadaot

Sa dihang si John Cabot, a usa ka nabigador ug eksplorador, mitabok sa Atlantiko paingon sa Inglaterra, iyang nadiskobrehan nga daghag isda ang kamabwan nga dagat sa Canada nga tungod niana nanghugop ang mga tawo ngadto sa Grand Banks. Nahitabo kini lima ka tuig human sa gibantog kaayong panaw ni Christopher Columbus niadtong 1492. Sa ngadto-ngadto ang Atlantiko gisungsong sa daghang mangingisda aron managat sa Grand Banks. Wala pa gayod makakita sukad ang mga taga-Uropa ug dagat nga nagduot ang mga bakalaw.

Ang bakalaw sama ka mahal sa bulawan. Kini pinangita tungod sa puti ug halos walay tambok nga unod, ug kinaham kini sa mga tawo sa tibuok kalibotan. Ang bakalaw sa Atlantiko sagad motimbang ug mga usa ka kilo ngadto sa nuybe kilos, apan ang ubang mga bakalaw sa Grand Banks sama ka dako sa tawo. Daghang tuig nga daghag kuha ang mangingisda tungod kay nakakat-on sila sa paggamit ug mga pukot ug palangri nga libolibo ang taga.

Ang Epekto sa Komersiyal nga Pagpangisda

Sa ika-19ng siglo, ang ubang mga taga-Uropa nagsugod sa pagkabalaka nga basig mahurot ang isda, ilabina ang tagnipis. Apan si Propesor Thomas Huxley, nga presidente sa British Royal Society, miingon niadtong 1883 International Fisheries Exhibition sa London: “Dili maato ang isda tungod sa kadaghan niini . . . Busa, sa akong tan-aw ang kalawran nga nagduot ang bakalaw ug ang uban pang kalawran dili gayod mahutdag isda.”

Daghan ang nagtuo sa giingon ni Huxley bisag midaghan na ang mga barko sa pangisda diha sa Grand Banks. Ang bakalaw halinon kaayo, ilabina paglabay sa 1925 sa dihang si Clarence Birdseye sa Massachusetts, U.S.A., nakaimbentog proseso nga mopayelo ug dali sa isda. Tungod niini, ang mga mananagat migamit ug mas paspas ug mas dagko nga mga barko sa pangisda aron makasikop ug mas daghan pang mga isda. Apan dili pa kini mao.

Niadtong 1951 usa ka dako kaayong barko miabot gikan sa Britanya aron managat diha sa Grand Banks. Ang gitas-on niining barkoha maoy 280 piye ug makakargag 2,600 toneladas. Kini ang unang barko sa panagat sa kalibotan nga may makina nga mopayelo ug dali sa mga isda. Kini dunay damyo diha sa ulin, diin ang mga makinang igbubutad niini makabirag dakong pukot, ug diha sa ubos nga kubyerta, kini dunay awtomatiko nga mga makina nga mohiwa ug mopayelo sa mga isda. Pinaagig radar ug uban pang mga himan nga mohatag ug direksiyon sa nagduot nga isda, ang barko makapangitag duot sa isda adlaw ug gabii.

Ang ubang nasod nakaamgo nga dakog kita kini nga negosyo, ug wala magdugay daghang susama niini nga mga barko ang namukot sa kadagatan, nga makasikop ug kutob 200 ka toneladang isda kada oras. Ang ubang mga barko makakargag 8,000 toneladas ug may mga pukot nga masulod ang dako kaayong ayroplano.

Ang Kinadak-ang Kadaot

Ang librong Ocean’s End nag-ingon: “Sa ulahing bahin sa katuigan sa 1970, ang mga tawo nagtuo gihapon nga dili maato ang isda.” Nagkadaghan ang barko sa pamukot nga nanagat sa Grand Banks sa katuigan sa 1980. Ang mga siyentipiko nagpasidaan nga nagkadiyutay na ang bakalaw. Apan kini ang gipangabuhian sa libolibong tawo, ug ang mga politiko nanagana sa paghimog desisyon nga makapasuko sa mga tawo. Sa kataposan, niadtong 1992, ang mga siyentipiko nag-ingon nga sa 30 ka tuig ang gidaghanon sa bakalaw mokunhod ug makalilisang nga 98.9 porsiyento. Tungod niini, ang pagpangisdag bakalaw sa Grand Banks gidili na. Apan ulahi na ang tanan. Paglabay ug 500 ka tuig human sa pagdiskobre niini, natilok na ang mga isda niining usa sa isdaanon kaayong kadagatan sa kalibotan.

Ang mga mangingisda naglaom nga maulian ra ang populasyon sa bakalaw. Apan ang bakalaw mabuhi ug kapin sa 20 ka tuig ug hinay nga mohingkod. Sukad sa 1992, wala gihapon maulii ang populasyon sa bakalaw.

Tibuok Kalibotang Problema sa Pagpangisda

Ang nahitabo sa Grand Banks maoy usa ka makapabalakang panig-ingnan sa tibuok kalibotang problema sa pagpangisda. Sa 2002, ang ministro sa Britanya labot sa kalikopan nag-ingon nga “60 porsiyento sa mga dapit nga isdaanon gisigehan ug pangisda.” Ang bariles, malasugi, iho, ug mga isda sa bato maoy mga isda nga nameligrong matilok.

Kay halos natilok na man ang mga isda sa kadagatan sa adunahang mga nasod, adto na usab sila managat sa ubang nasod. Pananglitan, ang kadagatan sa Aprika maoy usa sa kinadaghanag isda sa tibuok kalibotan. Sanglit gamay rag kita ang gobyerno, daghang pamunoan sa Aprika walay kutokuto ug hatag ug lisensiya sa pagpangisda ngadto sa mga langyaw. Busa ang mga molupyo didto nangasuko kay gamay na silag kuha.

Nganong Nagpadayon ang Sobrang Pagpangisda?

Para niadtong walay labot niini, daw sayon lang kaayo ang solusyon—ipahunong ang sobrang pagpangisda. Apan dili ingon niini ka sayon ang solusyon. Ang komersiyal nga pagpangisda dako kaayog gasto. Tungod niini, ang matag mangingisda naglaom nga mohunong ug pangisda ang uban aron siya makapadayon. Busa wala gayoy mohunong. Dugang pa, ang mga gobyerno kasagaran dagko ug puhonan sa pagpangisda, busa nakadugang usab sila sa problema. Ang magasing Issues in Science and Technology nag-ingon: “Gilantaw sa ubang mga nasod ang tumong [sa UN] sa pagsanta sa pagkapuo sa isda ingong balaod para sa uban, apan dili para nila.”

Ang lingaw-lingaw nga pagpangisda mabasol usab. Nagtaho bahin sa gihimong panukiduki sa Amerika, ang basahong New Scientist nag-ingon: “Saysentay-kuwatro porsiyento sa nasikop nga mga isda nga nihit na diha sa Gulf of Mexico maoy tungod sa lingaw-lingaw nga pagpangisda.” Sanglit kining duha ka matang sa mga mangingisda impluwensiyado kaayo, buhaton sa mga politiko kanang makahimo kanilang popular imbes kanang makapanalipod sa isda.

Mapanalipdan ba ang kadagatan sa kalibotan? Si Boyce Thorne-Miller miingon diha sa iyang librong The Living Ocean: “Dili gayod mapanalipdan ang mga linalang sa kadagatan kon dili magbag-o ang tinamdan sa tawo.” Maayo na lang kay ang Maglalalang, si Jehova nga Diyos, nagtukod ug Gingharian nga magseguro nga sa umaabot ang tibuok yuta dili na daoton.—Daniel 2:44; Mateo 6:10.

[Footnote]

a Si John Cabot natawo sa Italya, diin didto ginganlan siyag Giovanni Caboto. Mibalhin siya sa Bristol, Inglaterra, sa katuigan sa 1480 ug migikan didto alang sa iyang panaw niadtong 1497.

[Blurb sa panid 21]

Samag gipamuldos nga kalasangan, ang nasobrahag pangisda nga kadagatan nangadaot

[Blurb sa panid 22]

“Mga 75 porsiyento sa kadagatan sa kalibotan gipahimudsan, nasobrahag pangisda, o hapit nang mahutdag isda.”—United Nations Food and Agriculture Organization

[Blurb sa panid 23]

Ang isda mao ang kakuhaan ug protina sa 20 porsiyento sa katawhan sa kalibotan

[Hulagway sa panid 23]

Cambodia

[Hulagway sa panid 23]

Komersiyal nga pagpangisda, Alaska

[Hulagway sa panid 23]

Democratic Republic of Congo

[Picture Credit Line sa panid 20]

[Picture Credit Lines sa panid 22]

PAGMATA!