Laktaw ngadto sa video

Laktaw ngadto sa kaundan

Ang Atong Makat-onan sa Uniberso

Ang Atong Makat-onan sa Uniberso

Ang mga astronomo nahingangha gihapon sa uniberso. Ug padayon silang naghimo ug mas high-tech nga mga instrumento aron tun-an kini. Unsay ilang nadiskobrehan?

Organisado ang uniberso. “Ang mga galaxy maayo kaayong pagkaplastar nga ang pattern samag lawalawa [o spider’s web],” nag-ingon ang magasing Astronomy. Sa unsang paagi kini nahitabo? Ang mga siyentista nagtuo nga lagmit tungod kini sa dili makitang materyal nga gitawag ug dark matter. Kini nga dark matter “samag dili makita nga scaffolding . . . nga maoy nagkonektar ug naghawid . . . sa mga galaxy, galaxy cluster, ug galaxy supercluster.”

Nganong organisado kaayo ang uniberso? Mitungha ra ba gyod nig iya? Matikdi ang giingon ni Allan Sandage. Siya nailhan ingong “usa sa pinakailado ug tinahod nga mga astronomo sa ika-20 nga siglo,” ug siya nagtuo sa Diyos.

Siya miingon: “Imposible kaayo nga ang ingon niana ka organisado [nga uniberso] mitungha gikan sa kagubot. Seguradong naay nag-organisar niana.”

Ang mga puwersa sa uniberso maayo kaayong pagkabalanse aron masuportahan ang kinabuhi. Konsideraha ang gitawag sa mga siyentista nga weak force. Tungod niini, namentinar sa atong adlaw ang eksaktong kainit niini. Kon ang maong puwersa mas hinay, ang adlaw dili gyod maporma. Ug kon mas kusog kini, ang adlaw dugay rang nahanaw.

Ang weak force maoy usa lang sa daghang puwersa sa uniberso nga gikinahanglan aron padayon tang mabuhi. Ang magsusulat sa science nga si Anil Ananthaswamy miingon nga kon dunay bisag usa lang sa maong mga puwersa nga mausab, “ang mga bituon, planeta, ug mga galaxy dili gyod maporma. Wala gyoy maglungtad nga kinabuhi.”

Ang uniberso dunay planeta nga kapuy-an sa mga tawo. Ang planetang yuta dunay haom nga atmospera, saktong gidaghanon sa tubig, ug igong gidak-on sa bulan nga nakatabang aron magpabilin ang yuta sa puwesto niini. Ang National Geographic nag-ingon nga “ang kombinasyon sa kinaiyahan sa yuta ug sa buhing mga butang maoy nagpaposible nga [ang yuta] mao lang ang puwedeng kapuy-an sa mga tawo.” *

Sumala sa usa ka magsusulat, ang atong solar system “layo kaayo sa ubang mga bituon” sa atong galaxy. Pero tungod niana naposible ang kinabuhi dinhi sa yuta. Kon nagpuyo ta duol sa ubang bituon—sa tunga man o sa tumoy sa atong galaxy—mameligro ang atong kinabuhi tungod sa kakusog sa radiation. Pero ang mga siyentista nag-ingon nga nagpuyo ta sa “galactic habitable zone,” o eksaktong lokasyon diha sa galaxy diin posible ang kinabuhi.

Sumala sa iyang kahibalo bahin sa uniberso, ang physicist nga si Paul Davies miingon: “Dili ko motuo nga ang atong paglungtad dinhi sa uniberso sulagma lang o aksidente lang. . . . Gituyo gyod nga dinhi ta magpuyo.” Si Davies wala magtudlo nga gilalang sa Diyos ang uniberso ug ang kinabuhi, pero unsay imong hunahuna? Mogawas nga ang uniberso ug ang yuta gidisenyo aron maposible ang kinabuhi. Nagpakita kaha na nga naa gyoy nagdisenyo niini?

^ par. 8 Kini nga artikulo sa National Geographic wala magpasiugda nga gihimo sa Diyos ang yuta ug mga tawo. Kini naghisgot lang nga ang planetang yuta haom nga kapuy-an sa mga tawo.