1, 2. Dihang natapos ang panan-awon ni Zacarias, unsay kahimtang sa mga Hudiyo sa Jerusalem?

DIHANG natapos ang ikapitong panan-awon ni Zacarias, daghan ang kinahanglan niyang hunahunaon. Gigarantiya ni Jehova nga ang mga dili matinud-anon manubag sa ilang pagkadaotan. Kini nga panaad seguradong nakapalig-on kang Zacarias. Galing lang, wala pa gyoy nausab. Daghan gihapon ang dili matinud-anon ug naghimog pagkadaotan. Wala pod mahuman ang pagtukod pag-usab sa templo sa Jerusalem. Nganong gibiyaan dayon sa mga Hudiyo ang buluhaton nga gisugo sa Diyos kanila? Nanguli lang ba sila aron unahon ang ilang kaayohan?

² Si Zacarias nahibalo nga may pagtuo ang mga Hudiyo nga namalik sa Jerusalem. Sila kadtong “kansang espiritu gipalihok sa matuod nga Diyos” aron biyaan ang ilang pinuy-anan ug negosyo sa Babilonya. (Esd. 1:2, 3, 5) Ilang gibiyaan ang yuta nga pamilyar kaayo nila aron mobalhin sa dapit nga wala pa makita sa kadaghanan nila. Kon dili pa importante ang pagtukod pag-usab sa templo, dili unta sila mobiyaheg 1,600 kilometros latas sa peligrosong dapit.

3, 4. Unsang mga problema ang naeksperyensiyahan sa namalik nga mga Hudiyo?

 ³ Hunahunaa ang ilang pagbiyahe! Samtang nagbiyahe ang mga Hudiyo, seguradong nagsige silag hunahuna sa ilang bag-ong puy-anan. Nadunggan nila ang kanindot sa Jerusalem kaniadto. Nakita pod sa pipila ka tigulang sa ilang taliwala ang kanhing himaya sa templo. (Esd. 3:12) Kon kauban ka nila, unsa kahay imong bation inigkakita nimo sa Jerusalem​—ang imong bag-ong puy-anan? Maguol ba kang makita ang mga tinukod nga nagun-ob ug gituboan nag mga sagbot? Makita ba nimo ang kalainan sa dagko, dobleng paril sa Babilonya ug sa nagun-ob nga mga paril sa Jerusalem nga wala nay mga ganghaan ug torre? Pero wala maluya ang mga Hudiyo. Nakita na nila ang pagluwas ni Jehova kanila diha sa ilang pagbiyahe. Ang una nilang gitukod mao ang halaran diha sa kanhing gitukoran sa templo, ug nagsugod sila sa paghalad kang Jehova kada adlaw. (Esd. 3:1, 2) Morag wala gyoy makapaluya nila.

⁴ Gawas sa pagtukod sa templo, kinahanglang tukoron pag-usab sa mga Israelinhon ang ilang mga siyudad. Kinahanglan silang magkugi aron naay kapuy-an ug makaon ang ilang mga pamilya. (Esd. 2:70) Morag dako kaayo ang ilang buluhaton. Dayon, nahitabo ang grabeng pagsupak. Nagpadayon kini sulod sa 15 ka tuig, ug anam-anam silang naluya. (Esd. 4:1-4) Misamot ang pagsupak niadtong 522 B.C.E. dihang gipaundang sa hari sa Persia ang pagtukod sa Jerusalem. Morag dili na gyod matukod pag-usab ang siyudad.​—Esd. 4:21-24.

5. Sa unsang paagi gitabangan ni Jehova ang iyang katawhan?

⁵ Nahibalo si Jehova kon unsay gikinahanglan sa iyang katawhan. Ang Diyos naghatag kang Zacarias ug kataposang panan-awon aron pasaligan ang mga Hudiyo sa Iyang gugma ug apresasyon sa ila nang nahimo ug nagsaad nga proteksiyonan sila kon mobalik sila sa pagtukod. Kon bahin sa pagtukod pag-usab sa templo, si Jehova nagsaad: “Kini mahitabo​—kon kamo sa walay pakyas mamati sa tingog ni Jehova nga inyong Diyos.”​—Zac. 6:15.

6. (a) Sa unsang paagi nagsugod ang ikawalong panan-awon ni Zacarias? (Tan-awa ang hulagway sa sinugdan sa artikulo.) (b) Nganong lainlaig kolor ang mga kabayo?

⁶ Ang ikawalo ug kataposang panan-awon ni Zacarias lagmit mao ang labing makapalig-on sa pagtuo. (Basaha ang Zacarias 6:1-3.) Hunahunaa ang esena: Nagdasdas “gikan sa taliwala sa duha ka bukid . . . nga tumbaga” ang upat ka karo, nga lagmit andam sa pagpakiggubat. Lainlain ang kolor sa mga kabayo nga nagguyod sa mga karo. Gituyo kini aron maila ang mangangabayo gikan sa usag usa. Si Zacarias nangutana, “Unsa ba kini?” (Zac. 6:4) Gusto pod tang mahibalo kay makaapektar kini kanato.

7, 8. (a) Sa unsa nagrepresentar ang duha ka bukid? (b) Nganong ang mga bukid hinimo sa tumbaga?

⁷ Sa Bibliya, ang mga bukid mahimong magrepresentar sa mga gingharian, o gobyerno. Ang mga bukid nga gihisgotan ni Zacarias parehas nianang duha ka bukid sa tagna ni Daniel. Ang usa ka bukid nagrepresentar sa walay kataposang pagmando ni Jehova sa uniberso. Ang ikaduhang bukid nagrepresentar sa Mesiyanikong Gingharian diin si Jesus ang Hari. (Dan. 2:35, 45) Sukad naentrono si Jesus sa tinghunlak sa 1914, presente na ang duha ka bukid ug may espesyal kining papel sa katumanan sa kabubut-on sa Diyos sa yuta.

⁸ Nganong hinimo sa tumbaga ang mga bukid? Sama sa bulawan, bililhon kaayong metal ang tumbaga. Nagsugo si Jehova nga  kining naggilakgilak nga metal ang gamiton sa pagtukod sa tabernakulo ug sa ulahi sa templo sa Jerusalem. (Ex. 27:1-3; 1 Hari 7:13-16) Busa, ang tumbaga sa duha ka simbolikong bukid magpahinumdom nato sa kataas sa kalidad sa pagmando ni Jehova sa uniberso ug sa Mesiyanikong Gingharian, nga maghatag ug kasegurohan ug mga panalangin sa tanang tawo.

9. Kinsa ang mga mangangabayo, ug unsay ilang asaynment?

⁹ Balikan nato ang mga karo. Unsay girepresentahan sa mga karo ug sa mga mangangabayo? Ang mga mangangabayo maoy mga anghel, lagmit grupo o dibisyon sa mga anghel. (Basaha ang Zacarias 6:5-8.) Nanggawas sila gikan sa “atubangan sa Ginoo sa tibuok yuta” aron tumanon ang usa ka espesyal nga asaynment. Unsa kana? Gipadala ang mga karo ug mangangabayo ngadto sa espesipikong mga teritoryo. Ang ilang responsabilidad mao ang pagprotektar sa katawhan ni Jehova batok “sa yuta sa amihanan,” ang Babilonya. Seguroon ni Jehova nga dili na maulipon pag-usab sa Babilonya ang iyang katawhan. Makapahupay gyod ni sa mga nagtukod sa templo sa adlaw ni Zacarias! Dili na sila angayng mabalaka nga babagan sila sa mga kaaway.

10. Unsay gipasalig sa tagna ni Zacarias bahin sa mga karo ug mangangabayo?

¹⁰ Karon, gigamit gihapon ni Jehova ang mga anghel aron proteksiyonan ug palig-onon ang iyang katawhan. (Mal. 3:6; Heb. 1:7, 14) Sukad nahigawas ang espirituwal nga Israel sa simbolikong pagkabihag sa Dakong Babilonya niadtong 1919, kusog kaayo ang pag-uswag sa tinuod nga pagsimba bisan pa sa grabeng pagsupak. (Pin. 18:4) Kay giproteksiyonan ta sa mga anghel, dili ta angayng mahadlok nga ang organisasyon ni Jehova mailalom pag-usab sa espirituwal nga pagkabihag. (Sal. 34:7) Hinuon, makaseguro ta nga padayong mouswag sa espirituwal ang mga alagad sa Diyos sa tibuok kalibotan. Samtang atong pamalandongon ang panan-awon ni Zacarias, dili ta angayng magduhaduha nga giproteksiyonan ta sa duha ka bukid.

11. Nganong dili ta angayng mahadlok dihang atakehon na ang katawhan sa Diyos?

¹¹ Sa dili madugay, mag-alyansa ang politikal nga mga gahom sa kalibotan ni Satanas sa tuyo nga laglagon ang katawhan sa Diyos. (Ezeq. 38:2, 10-12; Dan. 11:40, 44, 45; Pin. 19:19) Ang tagna ni Ezequiel nag-ingon nga kini nga puwersa mahisama sa panganod nga motabon sa yuta, ug sila magsakay sa kabayo dihang moatake kanato. (Ezeq. 38:15, 16) * Angay ba tang mahadlok? Dili! Dapig nato ang kasundalohan ni Jehova. Panahon sa dakong kasakitan, ang mga anghel ni Jehova mangabot aron proteksiyonan ang iyang katawhan ug laglagon kadtong mosupak sa iyang pagmando. (2 Tes. 1:7, 8) Pagkatalagsaon nianang adlawa! Pero kinsay manguna sa langitnong kasundalohan ni Jehova?

12, 13. (a) Unsay sunod nga gipahimo kang Zacarias? (b) Sa unsang paagi ang Turok nagrepresentar kang Jesu-Kristo?

¹² Si Zacarias lang ang nakakita nianang  walo ka panan-awon. Pero, may gihimo siya nga makita sa uban ug magdasig niadtong nagtukod pag-usab sa templo. (Basaha ang Zacarias 6:9-12.) Gisugo si Zacarias sa pagkuhag plata ug bulawan kang Heldai, Tobiyas, ug Jedaia​—nga bag-ong nangabot gikan sa Babilonya—​ug sa paghimog “halangdong purongpurong [o, korona]” gikan sa maong amot. (Zac. 6:11) Gisugo ba si Zacarias nga koronahan si Gobernador Zorobabel kinsa gikan sa tribo ni Juda ug kaliwat ni David? Wala. Seguradong natingala ang mga tawo dihang gikoronahan ang Hataas nga Saserdoteng si Josue.

¹³ Nahimo bang hari ang Hataas nga Saserdoteng si Josue dihang gikoronahan siya? Wala. Si Josue dili gikan sa harianong kaliwat ni David ug busa dili kuwalipikadong mahimong hari. Ang pagkorona kaniya nagsimbolo sa umaabot ug walay kataposang hari ug saserdote. Ang hataas nga saserdote nga himoong hari gitawag ug Turok. Klarong gihisgotan sa Kasulatan nga ang Turok mao si Jesu-Kristo.​—Isa. 11:1; Mat. 2:23. *

14. Unsay pagabuhaton ni Jesus ingong Hari ug Hataas nga Saserdote?

¹⁴ Ingong Hari ug Hataas nga Saserdote, si Jesus ang manguna sa langitnong kasundalohan ni Jehova. Naningkamot siya nga magpabiling luwas ang katawhan sa Diyos bisag nagkinabuhi niining daotang kalibotan. (Jer. 23:5, 6) Sa dili madugay, si Kristo ang manguna sa paglaglag sa mga nasod aron suportahan ang pagmando sa Diyos ug sa pagdepensa sa katawhan ni Jehova. (Pin. 17:12-14; 19:11, 14, 15) Pero, sa dili pa ipahamtang ang paghukom, naa pay dakong buluhaton ang Turok.

15, 16. (a) Sa modernong panahon, unsang pagpasig-uli ug paghinlo ang ginahimo, ug kinsay nagahimo niini? (b) Unsay mahitabo inigkahuman sa Usa ka Libo ka Tuig nga Pagmando ni Kristo?

¹⁵ Gawas sa pagkahimong Hari ug Hataas nga Saserdote, si Jesus gisugo sa ‘pagtukod sa templo ni Jehova.’ (Basaha ang Zacarias 6:13.) Sa modernong panahon, apil sa iyang buluhatong pagpanukod mao ang pagpahigawas sa tinuod nga mga magsisimba gikan sa Dakong Babilonya ug ang pagpasig-uli sa Kristohanong kongregasyon niadtong 1919. Nagtudlo sab siyag “matinumanon ug maalamong ulipon” nga maoy manguna sa buluhaton diha sa yutan-ong sawang sa dakong espirituwal nga templo. (Mat. 24:45) Ginahinloan pod ni Jesus ang katawhan sa Diyos ug gitabangan sila sa pagsimba sa hinlong paagi.​—Mal. 3:1-3.

¹⁶ Panahon sa Usa ka Libo ka Tuig nga Pagmando, si Jesus ug ang iyang 144,000 nga kaubang mga hari ug saserdote magtabang sa matinumanong mga tawo nga mahimong hingpit. Inigkahuman niini, ang tinuod lang nga mga magsisimba sa Diyos ang mahibilin sa nahinloang yuta. Sa kataposan, bug-os nang mapasig-uli ang tinuod nga pagsimba!

17. Unsay sunod nga gipasalig ni Jehova sa mga Hudiyo, ug sa unsang paagi ang iyang mensahe nakaapektar kanila?

¹⁷ Pero, sa unsang paagi ang mensahe ni Zacarias nakaapektar sa mga Hudiyo kaniadto? Si Jehova naggarantiyag kasegurohan ug proteksiyon sa ilang buluhaton. Seguradong nakadasig nila ang iyang pasalig nga matukod gyod ang templo. Pero, unsaon man paghuman sa pipila lang ka tawo ang dakong buluhaton? Ang sunod nga giingon ni Zacarias nakawala sa ilang  kahadlok ug pagduhaduha. Gawas sa tabang sa matinumanong mga tawo nga si Heldai, Tobiyas, ug Jedaia, ang Diyos nag-ingon nga daghan ang “[mangabot] ug magatukod sa templo ni Jehova.” (Basaha ang Zacarias 6:15.) Kay masaligon sa tabang sa Diyos, ang mga Hudiyo milihok dayon ug ilang gipadayon ang pagtukod bisan pa sa pagdili. Wala madugay, giwagtang ni Jehova ang samag bukid nga babag, ug nahuman ang templo niadtong 515 B.C.E. (Esd. 6:22; Zac. 4:6, 7) Pero, ang giingon ni Jehova dunay mas dakong kapadapatan karon.

18. Sa unsang paagi natuman karon ang Zacarias 6:15?

¹⁸ Karon, minilyon na ang miduyog sa tinuod nga pagsimba ug kinasingkasing nga miamot sa ilang “bililhong mga butang,” nga naglakip sa ilang panahon, kusog, ug kabtangan aron suportahan ang dakong espirituwal nga templo ni Jehova. (Prov. 3:9) Unsaon nato pagseguro nga gipabilhan ni Jehova ang atong maunongong pagsuportar? Hinumdomi nga si Heldai, Tobiyas, ug Jedaia nagdalag mga materyales para sa korona nga gihimo ni Zacarias. Ang korona nagsilbing “handomanan,” o pahinumdom, sa ilang naamot sa tinuod nga pagsimba. (Zac. 6:14) Sa susama, dili gyod malimtan ni Jehova ang atong pagkugi ug gugma kaniya. (Heb. 6:10) Magpabilin kini sa iyang panumdoman hangtod sa kahangtoran.

19. Unsay angayng epekto kanato sa panan-awon ni Zacarias?

¹⁹ Ang tanang nalampos sa tinuod nga pagsimba niining kataposang mga adlaw maoy pamatuod sa panalangin ni Jehova ug pagpanguna ni Kristo. Bahin kita sa lig-on, luwas, ug walay kataposang organisasyon. “Mahitabo” gyod ang katuyoan ni Jehova bahin sa putling pagsimba. Pabilhi ang imong dapit diha sa katawhan ni Jehova, ug ‘sa walay pakyas pamati sa tingog ni Jehova nga imong Diyos.’ Ug maproteksiyonan ka sa atong Hari ug Hataas nga Saserdote ug sa langitnong mga mangangabayo sa karo. Suportahi pag-ayo ang tinuod nga pagsimba. Kon buhaton nimo kana, makaseguro ka nga panalipdan ka ni Jehova sa kataposang bahin niining sistema sa mga butang​—ug hangtod sa kahangtoran!