1-2. (a) Giunsa pagsupak sa ubang gobyerno ang katawhan ni Jehova, pero unsay reaksiyon sa iyang katawhan? (b) Nganong malipayon gihapon ta bisag lutoson ta? (Komentohi sab ang hulagway sa atubangan sa magasin.)

 SA PAGKAKARON, ang atong buluhaton naay restriksiyon o gidili sa kapig 30 ka kayutaan sa tibuok kalibotan. Sa pipila niini nga kayutaan, ang atong mga igsoon gipriso sa mga awtoridad. Unsay ilang sala? Wala. Para kang Jehova, dili sila sad-an. Igo lang silang nagbasa ug nagtuon sa Bibliya, nagsangyaw, ug nagtambong ug tigom. Wala pod silay gidapigan sa politika. Bisan pa sa grabeng pagsupak, kining matinumanong mga alagad sa Diyos naghupot sa ilang integridad, b nga nagpakitag lig-ong debosyon kang Jehova. Ug nakahatag nâ nilag kalipay!

² Tingali nakita na nimo ang mga letrato sa pipila niining maisogong mga Saksi ug namatikdan nimo ang ilang mga pahiyom. Malipayon sila kay nahibalo sila nga si Jehova nalipay sa ilang paghupot ug integridad. (1 Cron. 29:17a) Si Jesus miingon: “Malipayon kadtong gilutos tungod sa pagkamatarong . . . Pagsadya ug lukso sa kalipay kay dako ang inyong ganti.”—Mat. 5:10-12.

3. Base sa Buhat 4:19, 20, unsay gihimo sa mga apostoles dihang gilutos sila, ug ngano?

³ Naeksperyensiyahan sa atong mga igsoon ang naagian sa  mga apostoles sa unang siglo dihang gilutos sila tungod sa ilang pagsangyaw bahin kang Jesus. Balikbalik silang gibaoran sa mga maghuhukom sa taas nga korte sa mga Hudiyo nga “mohunong na sa pagsulti pinasukad sa ngalan ni Jesus.” (Buh. 4:18; 5:27, 28, 40) Unsay gihimo sa mga apostoles? (Basaha ang Buhat 4:19, 20.) Nahibalo sila nga gisugo sila sa mas labaw nga awtoridad “sa pagwali ngadto sa katawhan ug sa paghatag ug bug-os nga pamatuod” bahin sa Kristo. (Buh. 10:42) Busa ang ilang representante nga si Pedro ug Juan maisogong miingon nga ilang sundon ang Diyos imbes ang maong mga maghuhukom ug nga dili sila mohunong sa pagsulti bahin kang Jesus. Mora bag ilang giingnan ang maong mga maghuhukom, ‘Buot ba ninyong ipasabot nga mas angayng sundon ang inyong sugo kay sa sugo sa Diyos?’

4. Sumala sa Buhat 5:27-29, unsa nga ehemplo ang gipakita sa mga apostoles para sa tanang tinuod nga mga Kristohanon, ug unsaon nato sila pagsundog?

⁴ Ang mga apostoles nagpakitag maayong ehemplo nga gisunod sa tanang tinuod nga mga Kristohanon. Determinado sila nga “sugton ang Diyos ingong magmamando imbes ang mga tawo.” (Basaha ang Buhat 5:27-29.) Human bunali ang mga apostoles tungod sa paghupot sa ilang integridad, sila migawas sa taas nga korte sa mga Hudiyo ‘nga nagsadya kay giisip sila nga takos pakaulawan tungod sa ngalan ni Jesus,’ ug sila mipadayon sa pagsangyaw!​—Buh. 5:40-42.

5. Unsang mga pangutana ang kinahanglan natong tubagon?

⁵ Ang ehemplo sa mga apostoles mopatunghag mga pangutana. Pananglitan, sa unsang paagi ang ilang desisyon nga sundon ang Diyos imbes ang mga tawo nahiuyon gihapon sa sugo nga “magpasakop sa labaw nga mga awtoridad”? (Roma 13:1) Sa unsang paagi nato masunod ang giingon ni apostol Pablo nga “magmasinugtanon sa mga gobyerno ug mga awtoridad” ug sa samang higayon, mahuptan nato ang atong integridad sa Diyos ingong atong kinalabwang Magmamando?​—Tito 3:1.

6. (a) Kinsa ang “labaw nga mga awtoridad” nga gihisgotan sa Roma 13:1, ug unsay atong obligasyon kanila? (b) Unsang klaseha sa awtoridad ang nabatonan sa tanang tawhanong magmamando?

⁶ Basaha ang Roma 13:1. Niining tekstoha, ang “labaw nga mga awtoridad” nagtumong sa tawhanong mga magmamando. Ang mga Kristohanon kinahanglang mosunod niini nga mga awtoridad. Kini nga mga magmamando nagmentinar sa kahapsay, nagpatuman sa balaod, ug usahay nanalipod pa gani sa katawhan ni Jehova. (Pin. 12:16) Busa gisugo ta nga ihatag kanila ang buhis, pagtahod, ug dungog nga ilang gipangayo. (Roma 13:7) Pero ang maong mga gobyerno nakabaton lang ug awtoridad kay gitugotan sila ni Jehova. Klaro nang gipakita ni Jesus dihang gipangutana siya sa Romanong gobernador nga si Poncio Pilato. Dihang si Pilato miingon nga duna siyay awtoridad nga modesisyon kon buhian ba o patyon si Jesus, miingon si Jesus: “Wala gyod kay awtoridad ibabaw kanako gawas kon gihatag kini kanimo sa kahitas-an.” (Juan 19:11) Sama kang Pilato, limitado ra ang awtoridad sa tanang tawhanong magmamando ug politiko.

7. Sa unsang mga kahimtang nga dili ta angayng mosunod sa mga gobyerno, ug unsay angayng hinumdoman sa mga magmamando?

⁷ Ang mga Kristohanon kinahanglang mosunod sa mga balaod sa gobyerno kon dili ni supak sa balaod sa Diyos. Pero dili ta puwedeng mosunod sa mga tawo kon ang ilang ipahimo gidili sa Diyos o kon ila tang did-an sa pagtuman sa sugo sa Diyos. Pananglitan, ang ilang balaod nag-ingon nga kinahanglang magsundalo ang batan-ong mga lalaki. c O kaha ilang idili ang atong Bibliya ug mga publikasyon ug did-an ta nga mosangyaw ug magtigom. Dihang abusohan sa mga magmamando ang ilang awtoridad, sama sa paglutos sa mga tinun-an sa Kristo, manubag sila sa Diyos. Nakita ni Jehova ang tanan!​—Eccl. 5:8.

8. Unsay kalainan sa “labaw” ug “supremo,” ug nganong importante nga mahibalo ta ini?

⁸ Ang pulong “labaw” nagkahulogang “mas maayo, mas dako, mas taas ug ranggo.” Pero wala ni magpasabot ug “kinamaayohan, kinadak-an, kinatas-an ug ranggo,” kay ang maong mga deskripsiyon nagtumong sa lahi nga pulong​—“supremo.” Bisan pag ang mga gobyerno gitawag ug “labaw nga mga awtoridad,” duna pay awtoridad nga kinatas-an ug ranggo​—supremo. Sa Bibliya, si Jehova upat ka beses nga gitawag nga “Supremong Diyos.”​—Dan. 7:18, 22, 25, 27.

9. Unsay nakita ni propetang Daniel sa mga panan-awon?

⁹ Ang mga panan-awon ni propetang Daniel tin-awng nagpakita nga si Jehova ang kinalabwan sa tanang awtoridad. Si Daniel nakakitag upat ka dagko kaayong mananap nga nagsimbolo sa kanhing mga gahom sa kalibotan—ang Babilonya, Medo-Persia, Gresya, ug Roma​—ug sa gahom sa kalibotan nga nagmando karon, ang Anglo-Amerika. (Dan. 7:1-3, 17) Dayon nakita ni Daniel si Jehova nga Diyos nga naglingkod sa trono sa korte sa langit. (Dan. 7:9, 10) Ang sunod nga nakita sa maong matinumanong propeta magsilbing pasidaan sa mga magmamando karon.

10. Sumala sa Daniel 7:13, 14, 27, kang kinsa gihatag ni Jehova ang awtoridad sa pagmando sa yuta, ug unsay gipakita niini bahin Niya?

¹⁰ Basaha ang Daniel 7:13, 14, 27. Gikuha sa Diyos ang tanang gahom ug awtoridad sa  mga gobyerno ug iya ning gihatag ngadto sa uban nga mas angayan ug mas gamhanan. Kang kinsa? Sa usa nga “samag anak sa tawo,” si Jesu-Kristo, ug sa “balaang katawhan sa Supremong Diyos,” ang 144,000 nga magmando “hangtod sa kahangtoran.” (Dan. 7:18) Klaro nga si Jehova ang “Supremong Diyos,” kay siya lang ang may awtoridad sa paghimo ana.

11. Unsa pay laing gisulti ni Daniel nga nagpakita nga si Jehova ang kinalabwan?

¹¹ Ang nakita ni Daniel sa panan-awon nahiuyon sa lain pa niyang gisulti. Siya miingon: ‘Ang Diyos sa langit magtangtang ug mga hari ug magbutang ug mga hari.’ Miingon pod siya nga “ang Labing Hataas maoy Magmamando sa gingharian sa mga tawo ug ihatag niya ang pagmando ngadto kang bisan kinsa nga gusto niya.” (Dan. 2:19-21; 4:17) Diha bay mga higayon nga si Jehova nagtangtang o nagbutang ug mga magmamando? Oo!

12. Paghatag ug pananglitan kon giunsa pagtangtang ni Jehova ang mga hari kaniadto. (Tan-awa ang hulagway.)

¹² Tin-awng gipakita ni Jehova nga siya ang may kinalabwang awtoridad. Niay tulo ka pananglitan. Giulipon sa Paraon sa Ehipto ang katawhan ni Jehova ug kadaghan siyang wala mosugot nga hatagan silag kagawasan. Pero giluwas sila sa Diyos ug gipatay ang Paraon didto sa Pulang Dagat. (Ex. 14:26-28; Sal. 136:15) Si Haring Belsazar sa Babilonya nagkombira ug “gibayaw ang [iyang] kaugalingon batok sa Ginoo sa langit,” ug “gidayeg [niya] ang mga diyos nga hinimo sa plata ug bulawan” imbes si Jehova. (Dan. 5:22, 23) Pero gipakaulawan sa Diyos ang maong garbosong tawo. “Nianang gabhiona mismo,” si Belsazar gipatay ug ang iyang gingharian gihatag ngadto sa mga Medianhon ug Persianhon. (Dan. 5:28, 30, 31) Gipapatay ni Herodes Agripa I, nga hari sa Palestina, si apostol Santiago ug dayon gipapriso si apostol Pedro kay gusto pod niyang ipapatay siya. Pero gibabagan ni Jehova si Herodes. “Gihampak siya sa anghel ni Jehova,” ug siya namatay.​—Buh. 12:1-5, 21-23.

13. Paghatag ug pananglitan kon giunsa pagpildi ni Jehova ang nag-alyansang mga magmamando.

¹³ Gipakita sab ni Jehova nga siya ang may kinalabwang awtoridad dihang iyang gipildi ang nag-alyansang mga magmamando. Siya nakig-away alang sa Israel ug gitabangan sila sa pagpildi sa 31 ka nag-alyansang mga hari  sa Canaan ug sa pag-ilog sa dakong bahin sa Yutang Saad. (Jos. 11:4-6, 20; 12:1, 7, 24) Gipildi sab ni Jehova si Haring Ben-hadad ug ang 32 ka uban pang Siryanhong magmamando nga nakiggubat sa Israel.​—1 Hari 20:1, 26-29.

14-15. (a) Unsay gisulti ni Haring Nabucodonosor ug Haring Dario bahin sa pagkasoberano ni Jehova? (b) Unsay giingon sa salmista bahin kang Jehova ug sa Iyang nasod?

¹⁴ Kadaghan gipamatud-an ni Jehova nga siya ang Supremong Diyos! Dihang si Haring Nabucodonosor sa Babilonya nanghambog sa iyang ‘kaugalingong kusog, gahom, himaya, ug kahalangdon’ imbes mapainubsanon niyang ilhon nga si Jehova ang angayng dayegon, gipahinabo sa Diyos nga mabuang siya. Human maulii si Nabucodonosor, ‘iyang gidayeg ang Labing Hataas’ ug giila nga ang “pagmando [ni Jehova] maoy pagmando nga walay kataposan.” Siya midugang: “Walay makapugong niya.” (Dan. 4:30, 33-35) Human masulayi ang integridad ni Daniel ug giluwas siya ni Jehova gikan sa bangag nga naay mga leyon, si Haring Dario miingon: “Ang tanang katawhan nga sakop sa akong gingharian kinahanglang mahadlok ug motahod sa Diyos ni Daniel. Kay siya ang buhi nga Diyos ug siya buhi hangtod sa hangtod. Ang iyang gingharian dili malaglag, ug ang iyang pagkasoberano walay kataposan.”​—Dan. 6:7-10, 19-22, 26, footnote, 27.

¹⁵ Ang salmista miingon: “Gipakyas ni Jehova ang mga laraw sa mga nasod; gipugngan niya ang mga plano sa mga katawhan.” Ang salmista midugang: “Malipayon ang nasod kansang Diyos mao si Jehova, ang katawhan nga iyang gipili ingong iyang katigayonan.” (Sal. 33:10, 12) Maayo gyod nâ nga rason nga huptan nato ang atong integridad!

16. Sa unsa ta makasalig panahon sa “dakong kasakitan,” ug ngano? (Tan-awa ang hulagway.)

¹⁶ Ato nang nabasa ang gihimo ni Jehova  kaniadto. Busa unsay atong madahom nga mahitabo sa umaabot? Makasalig ta nga luwason ni Jehova ang iyang maunongong mga alagad sa umaabot nga “dakong kasakitan.” (Mat. 24:21; Dan. 12:1) Iya ning himoon dihang ang alyansa sa kanasoran, nga nailhang Gog sa Magog, pintas nga mag-atake sa matinumanong mga alagad ni Jehova sa tibuok kalibotan. Bisan pag apil niana nga alyansa ang tanang 193 ka membro sa United Nations, wa gyod silay dag-anan sa Supremong Diyos ug sa iyang langitnong kasundalohan! Si Jehova nagsaad: “Ipataas gayod nako ang akong kaugalingon ug balaanon nako ang akong kaugalingon ug ipaila nako ang akong kaugalingon atubangan sa daghang kanasoran; ug sila makaila gayod nga ako si Jehova.”​—Ezeq. 38:14-16, 23; Sal. 46:10.

17. Unsay gitagna sa Bibliya nga mahitabo sa mga hari sa yuta ug niadtong naghupot sa ilang integridad kang Jehova?

¹⁷ Ang pag-atake ni Gog mosangko sa gubat sa Armagedon, dihang laglagon ni Jehova ang “mga hari sa tibuok gipuy-ang yuta.” (Pin. 16:14, 16; 19:19-21) Sa laing bahin, ang “mga matul-id lang ang magpuyo sa yuta, ug ang mga naghupot sa ilang integridad mao ang magpabilin niini.”​—Prov. 2:21, footnote.

18. Unsay gihimo sa daghang tinuod nga mga Kristohanon, ug ngano? (Daniel 3:28)

¹⁸ Sukad pa sa una, daghang tinuod nga mga Kristohanon ang nagpameligro sa ilang kagawasan ug bisan sa ilang kinabuhi kay gihigugma nila si Jehova ingong ilang Soberanong Magmamando. Gihuptan nila ang ilang integridad, ug parehas silag determinasyon sa tulo ka Hebreohanon nga giluwas gikan sa nagdilaab nga hudno tungod sa ilang pagpabiling matinumanon sa Supremong Diyos.​—Basaha ang Daniel 3:28.

19. Unsay basehan ni Jehova sa paghukom sa iyang katawhan, ug unsay angay natong himoon karon?

¹⁹ Si David misulat kon nganong importante ang paghupot ug integridad sa Diyos: “Si Jehova magpakanaog ug paghukom sa katawhan. Hukmi ako, Oh Jehova, sumala sa akong pagkamatarong ug sumala sa akong integridad.” (Sal. 7:8) Si David misulat pod: “Hinaot nga ang integridad ug pagkamatarong magpanalipod kanako.” (Sal. 25:21) Ang kinamaayohang paagi sa pagkinabuhi mao ang pagpabiling matinumanon ug maunongon kang Jehova bisag unsa pay mahitabo. Nianang paagiha, bation nato ang gibati sa salmista: “Malipayon kadtong naghupot ug integridad . . . , nga naglakaw sa balaod ni Jehova.”​—Sal. 119:1, footnote.