Unsay Imong Nahibaloan Bahin sa Pagpang-ungo?

PAGPANG-UNGO! Unsay mosantop sa imong hunahuna bahin nianang pulonga?

Alang sa daghan, kana maoy pasikaranan sa patuotuo ug handurawan, nga dili angayng tagdong seryoso. Alang kanila, ang pagpang-ungo anaa lamang sa hunahuna—mga tigulang nga ungo nga nagbestig tinurongang mga kupo nga naglunod ug mga pako sa kuwaknit diha sa nagbukalbukal nga kawa, nga naghimo sa mga tawo nga mga baki, nga naglupadlupad sa kagabhion sakay sa mga silhig-tukog samtang sila moagik-ik nga madinaoton.

Alang sa uban, ang pagpang-ungo dili komedya. Ang pipila ka imbestigador nag-ingon nga kapin sa katunga sa populasyon sa kalibotan nagtuo nga ang mga ungo tinuod ug makaimpluwensiya sa mga kinabuhi sa uban. Nagtuo ang milyonmilyon nga ang pagpang-ungo daotan, peligroso, ug kahadlokan gayod kaayo. Pananglitan, usa ka libro bahin sa relihiyon sa Aprika nag-ingon: “Ang pagtuo sa kalihokan ug mga kapeligrohan sa daotang salamangka, pagpamarang ug pagpang-ungo dulot nga nakagamot sa kinabuhing Aprikanhon . . . Ang mga ungo ug mga barangan mao ang gidumtan pag-ayong mga tawo sa ilang katilingban. Bisan hangtod karon may mga dapit ug mga okasyon nga sila bunalan sa mga tawo hangtod mamatay.”

Apan, sa Kasadpang kayutaan ang pagpang-ungo nagtakoban nga talahoron. Ang mga basahon, telebisyon, ug mga sine dakog nahimo sa pagkunhod sa kahadlok sa pagpang-ungo. Matod sa tig-analisar sa lulinghayaw nga si David Davis: “Sa kalit lang, ang mga ungo nahimong mas batan-on ug mas madanihon. Ang Hollywood daling makamatikod sa mga hilig. . . . Pinaagi sa paghimo sa mga ungo nga mas madanihon ug mas hiligugmaon, sila makadani sa mas daghang tawo, lakip sa kababayen-an ug mga bata.” Ang Hollywood makamao kon sa unsang paagi makasapi gikan sa bisan unsang hilig.

Nag-ingon ang pipila nga ang pagpang-ungo nahimong usa sa kinakusgang nagtubong espirituwal nga mga kalihokan sa Tinipong Bansa. Sa tibuok ugmad nga kalibotan, ang nag-uswag nga gidaghanon sa mga tawo, nga gipasibot sa mga kalihokan sa kababayen-an ug nahigawad sa dagkong mga relihiyon, nangitag espirituwal nga katagbawan diha sa nagkalainlaing dagway sa pagpang-ungo. Sa pagkatinuod, daghan kaayog dagway ang pagpang-ungo nga ang mga tawo mosupak bisan gani sa kahulogan sa pulong nga “ungo.” Bisan pa niana, ang nag-angkong mga ungo kasagarang nalangkit sa Wicca—nga gihubad sa usa ka diksiyonaryo ingong “usa ka paganong relihiyon sa kinaiyahan nga nagsugod sa una-Kristohanong kasadpang Uropa nga gikamulo pagpasig-uli sa ika-20ng siglo.” a Ingong sangpotanan, daghan ang  nag-isip sa ilang kaugalingon ingong mga pagano o mga bag-ong pagano.

Latas sa kasaysayan, ang mga ungo gidumtan, gilutos, gisakit, ug gani gipamatay. Dili ikatingala nga ang mga nanagbuhat sa pagpang-ungo karon gustong magpanindot sa ilang dungog. Sa usa ka surbi, daghang ungo ang gisukna kon unsang mensahe ang buot gayod nilang ipahayag ngadto sa publiko. Ang ilang tubag, nga gisumaryo sa tigdukiduki nga si Margot Adler, mao: “Dili kami daotan. Wala namo simbaha ang Yawa. Wala namo daota o hayloa ang mga tawo. Dili kami peligroso. Kami maoy kasarangang mga tawo sama kaninyo. Kami adunay mga pamilya, mga trabaho, mga paglaom, ug mga damgo. Dili kami usa ka kulto. Dili kami katingad-anan. . . . Dili kamo angayng mahadlok kanamo. . . . Kami mas susama gayod kaninyo kay sa inyong gihunahuna.”

Kanang mensahea gidawat nga mas kaylap. Apan nagpasabot ba kini nga walay katarongang mabalaka bahin sa pagpang-ungo? Atong susihon kanang pangutanaha sa mosunod nga artikulo.

[Footnote]