Ang Nag-usab-usab nga Dagway sa “Kristiyanidad”—Dalawaton ba sa Diyos?

PANANGLIT nagsugo ka ug usa ka magdidibuho sa paghimo sa imong hulagway. Sa dihang nahuman na siya, nalipay ka; maora gayod ug ikaw ang hulagway. Naghunahuna ka sa imong mga anak, mga apo, ug sa ilang mga apo nga magsud-ong sa hulagway uban ang dakong kalipay.

Apan, pipila ka kaliwatan sa ulahi, usa sa imong mga kaliwat mibati nga ang medyo upawon nga ulo sa hulagway dili nindot tan-awon, busa iya kining gipadugangan ug buhok. Ang lain wala makagusto sa porma sa ilong, busa gipausab niya kini. Ang uban pang “mga pagretoki” gihimo sa sunodsunod nga mga kaliwatan, mao nga sa kapulihay ang hulagway morag dili na ikaw kon tan-awon. Kon masayod ka nga mao kini ang mahitabo, unsay imong bation? Seguradong masuko ka.

Ikasubo, ang estorya niini nga hulagway, sa lintunganay, mao ang estorya sa nag-angkon nga Kristohanong iglesya. Gipakita sa kasaysayan nga wala madugay human sa kamatayon sa mga apostoles ni Kristo, ang opisyal nga dagway sa “Kristiyanidad” nagsugod sa pagkausab, sumala gayod sa gitagna sa Bibliya.—Mateo 13:24-30, 37-43; Buhat 20:30. a

Tinuod, angayan nga ipadapat ang mga prinsipyo sa Bibliya sa lainlaing mga kultura ug mga panahon. Lahi gayod nga butang kon usbon ang mga pagtulon-an sa Bibliya aron ipahiuyon sa popular nga panghunahuna. Apan, mao gayod kana ang nahitabo. Tagda, pananglitan, ang mga kausaban nga nahimo diha sa pipila ka hinungdanong mga bahin.

Ang Iglesya Nakighiusa sa Estado

Si Jesus nagtudlo nga langitnon ang iyang pagmando, o Gingharian, nga sa gitakdang panahon, maglaglag sa tanang tawhanong mga pagmando ug magmando ibabaw sa tibuok yuta. (Daniel 2:44; Mateo 6:9, 10) Kini dili magmando pinaagi sa politikanhong mga sistema sa tawo. “Ang akong gingharian dili bahin niining kalibotana,” nag-ingon si Jesus. (Juan 17:16; 18:36) Busa, ang mga tinun-an ni Jesus, bisan tuod masinugtanon sa balaod, wala mag-apil-apil sa politika.

Apan, sa panahon sa Romanong Emperador Constantino sa ikaupat nga siglo, daghang nangangkong mga Kristohanon ang nawad-ag pailob sa paghulat sa pagbalik ni Kristo ug sa pagkatukod sa Gingharian sa Diyos. Sa hinayhinay, ang ilang tinamdan maylabot sa politika nausab. “Sa wala pa si Constantino,” matod pa sa librong Europe—A History, “ang mga Kristohanon wala maningkamot sa pagbaton ug [politikanhong] gahom ingong usa ka paagi sa pagpadayon sa ilang kawsa. Human kang Constantino, ang Kristiyanidad ug nangibabawng politika nagkasuod.” Ang giusab nga Kristiyanidad nahimong opisyal nga “unibersohanon,” o “katolikong,” relihiyon sa Romanhong Imperyo.

Ang ensiklopedia nga Great Ages of Man nag-ingon nga tungod niining suod nga panaghiusa sa Iglesya ug Estado, “pagka-A.D. 385, 80 ka tuig  lamang human sa kataposang dako nga pagsulbong sa paglutos sa mga Kristohanon, ang Iglesya mismo misugod sa pagpamatay sa mga erehes, ug ang mga klero niini naggamit ug gahom nga halos katumbas nianang iya sa mga emperador.” Busa misugod ang usa ka yugto diin ang espada maoy mipuli sa pagpangdani ingong paagi sa pagkombertir, ug ang dagkog ranggo, hakog-sa-gahom nga mga klero maoy mipuli sa mapaubsanong mga magsasangyaw sa unang siglo. (Mateo 23:9, 10; 28:19, 20) Ang historyanong si H. G. Wells misulat bahin “sa dagko kaayong mga kalainan tali” sa ikaupat-nga-siglong Kristiyanidad “ug sa pagtulon-an ni Jesus sa Nasaret.” Kining “dagko kaayong mga kalainan” nakaapektar bisan sa paninugdang mga pagtulon-an bahin sa Diyos ug kang Kristo.

Pag-usab sa Diyos

Si Kristo ug ang iyang mga tinun-an nagtudlo nga aduna lamay “usa ka Diyos nga Amahan,” nga nailhan pinaagi sa iyang personal nga ngalan, si Jehova, nga makita sa mga 7,000 ka beses sa unang mga manuskrito sa Bibliya. (1 Corinto 8:6; Salmo 83:18) Si Jesus gilalang sa Diyos; siya “ang panganay sa tanang linalang,” matod pa sa Catholic Douay Version nga Bibliya sa Colosas 1:15. Busa, ingong usa ka linalang, si Jesus prangkang miingon: “Ang Amahan labaw pa kanako.”—Juan 14:28.

Apan pag-abot sa ikatulong siglo, pipila ka impluwensiyadong mga klero, nga nakagusto sa trinitaryong pagtulon-an sa paganong Gregong pilosopo nga si Plato, misugod sa pag-usab sa Diyos aron ipasibo sa Trinitaryong sumbanan. Sa misunod nga mga siglo, kining doktrinaha di-makasulatanhong nagbayaw kang Jesus ingong katumbas ni Jehova ug naghimo sa balaang espiritu, o aktibong puwersa, sa Diyos ingong usa ka persona.

Mahitungod sa pagsagop sa iglesya sa paganong ideya sa Trinidad, ang New Catholic Encyclopedia miingon: “Ang pagkamugna sa ‘usa ka Diyos sa tulo ka Persona’ wala gayod mapalig-on, tinong wala sagopa sa bug-os diha sa Kristohanong pagkinabuhi ug sa pangangkon sa pagtuo niini, sa wala pa matapos ang ika-4 nga siglo. Apan kini gayod nga pagkamugna mao ang unang gitawag sa titulong ang Trinitaryong pagtulon-an. Taliwala sa Apostolikong mga Amahan, ang maong pangisip o panghunahuna wala man lang mahisgoti bisag diyutay.”

Sa susama, ang The Encyclopedia Americana miingon: “Ang Trinitaryanismo sa ikaupat nga siglo wala magbanaag sa tukma sa pagtulon-an sa unang mga Kristohanon mahitungod sa kinaiyahan sa Diyos; kadto, hinuon, maoy pagsimang gikan niini nga pagtulon-an.” Ang The Oxford Companion to the Bible nagtawag sa Trinidad ingong usa sa daghang “gimugna nga mga kredo sa ulahi.” Apan, ang Trinidad dili ang bugtong paganong ideya nga gisagop sa iglesya.

Pag-usab sa Kalag

Sagad nang gituohan karon nga ang mga tawo adunay dili-mamatay nga kalag nga magpabiling buhi inigkamatay sa lawas. Apan nasayod ka ba nga kini usab nga pagtulon-an sa simbahan gidugang na lang sa ulahi? Si Jesus nagpahayag sa Biblikanhong kamatuoran nga ang mga patay “walay nahibaloan nga bisan unsa,” nga sila natulog lang, ingnon ta. (Ecclesiastes 9:5; Juan 11:11-13) Ang kinabuhi ibalik pinaagig pagkabanhaw—‘usa ka pagtindog pag-usab’ gikan sa pagkatulog sa kamatayon. (Juan 5:28, 29) Ang dili-mamatay nga kalag, kon kini naglungtad, dili kinahanglang banhawon, sanglit ang pagkadili-mamatay wala maglakip sa kamatayon.

Gipasundayag pa gani ni Jesus ang Biblikanhong pagtulon-an sa pagkabanhaw pinaagi sa pagbangon sa mga tawo gikan sa mga patay. Tagda pananglitan si Lazaro, kinsa namatay sulod sa upat ka adlaw. Sa dihang gibanhaw siya ni Jesus, si Lazaro migula sa lubnganan nga buhi, nagginhawa nga tawo. Walay dili-mamatay nga kalag nga mibalik gikan sa langitnong himaya ngadto sa iyang lawas sa dihang si Lazaro nahigmata gikan sa mga patay. Kon tinuod nga dunay dili-mamatay nga kalag, ang pagbanhaw ni Jesus kaniya dili ikaingong pagpakitag kalulot kaniya!—Juan 11:39, 43, 44.

Nan, unsa diay ang tinubdan sa teoriya sa dili-mamatay nga kalag? Ang The Westminster Dictionary of Christian Theology nag-ingon nga ang ideya “mas naggikan sa Gregong pilosopiya kay sa biblikanhong pagpadayag.” Ang The Jewish Encyclopedia nagpatin-aw: “Ang pagtuo nga ang kalag magapadayon sa paglungtad human madugta ang lawas maoy pilosopikanhon o teolohikanhon nga pangagpas inay kay yanong pagtuo, ug busa wala gayod kana sa dayag itudlo diha sa Balaang Kasulatan.”

 Kasagaran, ang usa ka kabakakan motultol ngadto sa lain, ug ingon niana ang pagtulon-an sa dili-mamatay nga kalag. Nagbukas kini sa dalan alang sa paganong ideya sa walay-kataposang pagsakit diha sa nagdilaab nga impiyerno. b Apan, ang Bibliya dayag nga nag-ingong “ang suhol nga ginabayad sa sala maoy kamatayon”—dili walay-kataposang pagsakit. (Roma 6:23) Busa, sa paghubit sa pagkabanhaw, ang King James Version nag-ingon: “Ang dagat nagtugyan sa mga patay nga diha niana; ug ang kamatayon ug impiyerno nagpahigawas sa mga patay nga diha kanila.” Sa kaamgid, ang Douay nga Bibliya nag-ingon nga “ang dagat . . . ug kamatayon ug impiyerno nagtugyan sa ilang mga patay.” Oo, sa yanong pagkasulti, kadtong anaa sa impiyerno maoy patay na, ‘natulog,’ sumala sa giingon ni Jesus.—Pinadayag 20:13.

Ikaw ba sinserong nagtuo nga ang pagtulon-an sa silot nga dayon diha sa impiyerno magdani sa mga tawo ngadto sa Diyos? Dili gayod. Diha sa kaisipan sa makataronganon ug mahigugmaong mga tawo, kini dili makapadani nga hunahuna! Ang Bibliya, sa laing bahin, nagtudlo nga “ang Diyos gugma” ug nga ang kapintas, bisan nganha sa mga mananap, dulumtanan kaniya.—1 Juan 4:8; Proverbio 12:10; Jeremias 7:31; Jonas 4:11.

Pagdaot sa “Hulagway” sa Modernong Kapanahonan

Ang pagdaot sa Diyos ug sa Kristiyanidad nagpadayon hangtod karon. Usa ka propesor sa relihiyon di pa dugayng nagbatbat sa panagtigi diha sa iyang Protestanteng simbahan ingong usa nga “may kalabotan sa awtoridad sa Kasulatan ug kredo kontra awtoridad sa lahi ug tawhanong mga panghunahuna, tali sa pagkamatinumanon sa simbahan sa pagkaginoo ni Kristo kontra pagpahiangay ug pag-usab sa Kristiyanidad uyon sa espiritu sa panahon. Ang isyu nga gilantugian mao kini: Kinsa ang magbuot sa dalan nga pagasubayon sa simbahan . . . ang Balaang Kasulatan o ang nagpatigbabaw nga panghunahuna sa presenteng panahon?”

Ikasubo, “ang nagpatigbabaw nga panghunahuna sa presenteng panahon” mao gihapon ang may purohang modaog. Pananglitan, dayag nga daghang iglesya ang nag-usab sa ilang baroganan bahin sa lainlaing mga isyu aron ingnong mauswagon ug bukas-ug-hunahuna. Ilabina bahin sa moral, ang mga iglesya nahimong matugoton kaayo, ingon sa gihisgotan sa pangbukas nga artikulo. Apan, ang Bibliya tin-awng nag-ingon nga ang pakighilawas, panapaw, ug homoseksuwalidad maoy dagkong mga sala sa mata sa Diyos ug nga kadtong nagabuhat sa maong mga sala “dili makapanunod sa gingharian sa Diyos.”—1 Corinto 6:9, 10; Mateo 5:27-32; Roma 1:26, 27.

Sa dihang gisulat ni apostol Pablo ang mga pulong nga gikutlo sa ibabaw, ang Grego-Romanhong kalibotan sa iyang palibot napuno sa tanang matang sa pagkadaotan. Makapangatarongan unta si Pablo: ‘Oo, gisunog sa Diyos ang Sodoma ug Gomora hangtod nga nahimong abo tungod sa grabeng seksuwal nga kasaypanan, apan kana maoy 2,000 ka tuig na kanhi! Segurado nga dili kana mapadapat niining nalamdagan nga panahon.’ Apan, wala siya mangatarongan ug ingon niana; wala niya usba ang kamatuoran sa Bibliya.—Galacia 5:19-23.

Salig sa Orihinal nga “Hulagway”

Sa dihang nagsulti ngadto sa Hudiyohanon nga relihiyosong mga lider sa iyang adlaw, si Jesus nag-ingon nga ang ilang pagsimba ‘kawang tungod kay nagtudlo sila ug mga sugo sa tawo ingong mga doktrina.’ (Mateo 15:9) Gihimo niadtong relihiyosong mga lider ngadto sa Balaod ni Jehova nga gihatag pinaagi kang Moises ang mao mismong mga butang nga gihimo, ug ginahimo gihapon hangtod karon, sa klero sa Kakristiyanohan ngadto sa pagtulon-an ni Kristo—ilang giduhigan ug “pintal” sa tradisyon ang balaang kamatuoran. Apan gitangtang ni Jesus ang tanang kabakakan alang sa kaayohan sa matinud-anog-kasingkasing nga mga tawo. (Marcos 7:7-13) Gisulti ni Jesus ang kamatuoran, popular man kini o dili. Ang Pulong sa Diyos mao kanunay ang iyang awtoridad.—Juan 17:17.

Pagkalahi sa gipasundayag ni Jesus kon itandi sa kadaghanang nag-angkon nga mga Kristohanon! Sa pagkatinuod, ang Bibliya mitagna: “Ang mga tawo magmaikagon sa kinabag-ohang mga butang ug magtigom . . . ug mga magtutudlo sumala  sa ilang gusto; ug dayon, imbes maminaw sa kamatuoran, sila modangop sa mga sugilambong.” (2 Timoteo 4:3, 4, The Jerusalem Bible) Kining maong “mga sugilambong,” nga niana may pipila nga atong nahisgotan, makadaot sa espirituwal, samtang ang kamatuoran sa Pulong sa Diyos makapalig-on, ug kini motultol sa kinabuhing walay kataposan. Mao kini ang kamatuoran nga gidasig kanimo sa mga Saksi ni Jehova nga susihon.—Juan 4:24; 8:32; 17:3.

[Mga footnote]

[Kahon/Hulagway sa panid 7]

Ang Sinugdanan sa Ngalang Kristohanon

Labing menos napulo ka tuig human sa kamatayon ni Jesus, ang iyang mga sumusunod nailhan ingong iya sa “Dalan.” (Buhat 9:2; 19:9, 23; 22:4) Ngano man? Tungod kay ang ilang paagi sa pagkinabuhi nasentro diha sa pagtuo kang Jesu-Kristo, kinsa mao “ang dalan ug ang kamatuoran ug ang kinabuhi.” (Juan 14:6) Dayon, human sa mga 44 K.P., sa Siryanhong Antioquia, ang mga tinun-an ni Jesus “pinaagig iya-sa-Diyos nga pagtultol gitawag nga mga Kristohanon.” (Buhat 11:26) Kining ngalana gidawat dayon, bisan taliwala sa publikong mga opisyal. (Buhat 26:28) Ang bag-ong ngalan wala mag-usab sa Kristohanong paagi sa pagkinabuhi, nga padayong gipasikad sa paagi sa pagkinabuhi ni Kristo.—1 Pedro 2:21.

[Mga hulagway sa panid 7]

Pinaagi sa ilang publikong ministeryo, ang mga Saksi ni Jehova nagtultol sa mga tawo ngadto sa Pulong sa Diyos, ang Bibliya

[Picture Credit Line sa panid 4]

Ikatulo gikan sa wala: United Nations/Photo by Saw Lwin