Aduna ba Gayoy Yawa?

“Dihay panahon sa kasaysayan sa Kristohanong Iglesya nga ang yawa, si Beelzebub o Satanas, ang hari sa daotan, maoy tinuod ug gamhanang persona maingon nga ang ‘Diyos’ tinuod ug gamhanang persona usab alang sa nagakakunhod nga gidaghanon sa mga tawo karon; gimugna sa mga Hudiyo ug sa unang mga Kristohanon ang katunga-tawo, katunga-hayop nga porma aron hatagag kahulogan ang pagkadaotan nga ilang nakita sa ilang palibot. Sa ulahi naamgohan sa mga Kristohanon nga kini maoy usa ka tinumotumo lamang nga persona nga dili-tinuod nga naglungtad ug nagsalikway kaniya sa hilom.”—“All in the Mind—A Farewell to God,” ni Ludovic Kennedy.

SUMALA sa giingon sa magsusulat ug tigsibya nga si Ludovic Kennedy, sulod sa daghang siglo walay usa diha sa Kakristiyanohan nga nagduhaduha sa pagkatinuod sa Yawa. Hinunoa, ang mga Kristohanon usahay “nalinga sa gahom ni Satanas ug sa iyang mga demonyo,” matod ni Propesor Norman Cohn. (Europe’s Inner Demons) Dili lamang ang kabos, walay-edukasyon nga mga magbabaol ang nalinga niini. Pananglitan, ang pagtuo nga ang Yawa nagmateryalisar sa dagway sa usa ka hayop aron mangulo sa pagkadaotan ug sa malaw-ay nga mga rituwal “wala maggikan sa kasugiran sa kadaghanang tawo nga dili-makamaong mobasa ug mosulat, kondili, sa kasukwahi, naggikan sa kalibotanong panglantaw sa makinaadmanong mga tawo sa alta sosyedad,” matod ni Propesor Cohn. Kining “makinaadmanong mga tawo sa alta sosyedad”—lakip na sa edukadong mga klerigo—mao ang may tulubagon sa paglutos sa mga ungo nga milukop sa Uropa gikan sa ika-15 hangtod sa ika-17 nga siglo, sa dihang ang simbahan ug ang sibil nga mga awtoridad gikaingong nagsakit ug nagpatay sa duolag 50,000 ka tawong gisumbong nga mga ungo.

Dili ikatingala, daghan ang nagsalikway sa ilang giisip nga naghinobra, matuotuohon nga mga ideya bahin sa Yawa. Bisan niadtong 1726, si Daniel Defoe nagyubit sa pagtuo sa mga tawo nga ang Yawa maoy usa ka makahahadlok nga amamaliw “nga dunay mga pako sa kuwaknit, mga sungay, morag tiil sa baka, taas nga ikog, nagsanga nga dila, ug susamang mga dagway.” Ang maong mga ideya, matod niya, maoy “binugok nga hinandurawng mga butang nga walay pulos” nga gimugna sa “mga tawong tigpasiugda sa yawa ug sa mga tawong nag-imbento sa yawa” kinsa “nag-ilad sa ignoranteng kalibotan pinaagi sa usa ka yawa nga ilang giimbento.”

Ingon ba niana ang imong panglantaw? Mouyon ka ba nga “ang yawa sa pagkatinuod gimugna sa tawo aron duna siyay kapasanginlan sa iyang kaugalingong pagkamakasasala”? Kanang mga pulonga makita diha sa The Zondervan Pictorial Encyclopedia of the Bible, ug ingon niana ang hunahuna sa daghan nga nangangkong mga Kristohanon. Ang mga teologo sa Kakristiyanohan, matod ni Jeffrey Burton Russell, sa katibuk-an, “nagtuo nga ang  Yawa ug ang mga demonyo maoy mga patuotuo lamang gikan sa nangagi.”

Apan, sa pipila ka tawo, ang Yawa tinuod gayod. Sila nangatarongan nga duna gayoy usa ka matang sa labaw-tawhanon, daotang puwersa luyo sa sublisubling nahitabo nga pagkadaotan nga nagtuhop sa kasaysayan sa tawo. “Ang makalilisang nga mga hitabo sa ikabayenteng siglo,” matod ni Russell, naghatag ug usa ka katarongan kon nganong “ang pagtuo sa Yawa, human mawala sa taas nga panahon, kusog na usab nga mitungha.” Sumala sa awtor nga si Don Lewis, daghang moderno, edukadong mga tawo kinsa “nakayubit” sa mga patuotuo ug mga butang nga gikahadlokan sa “ilang dili-edukadong mga katigulangan . . . naikag na usab sa daotang elemento nga makaplagan diha sa labaw-sa-kinaiyanhon nga mga butang.”—Religious Superstition Through the Ages.

Nan, unsa gayod ang tinuod bahin niini? Ang Yawa ba usa lamang ka walay-pulos nga patuotuo? O siya ba usa ka persona nga angayng hatagan ug seryosong pagtagad bisan sa ika-21ng siglo?

[Hulagway sa panid 4]

Ingon sa gipakita niining kinulit ni Gustave Doré, ang karaang mga patuotuo naglarawan sa Yawa ingong katunga tawo, katunga hayop

[Credit Line]

The Judecca—Lucifer/The Doré Illustrations For Dante’s Divine Comedy/Dover Publications Inc.