Unsa ka Hinungdanon ang Kahinlo?

ANG kahinlo lainlain ug kahulogan sa lainlaing mga tawo. Pananglitan, sa dihang ang usa ka batang lalaki sultihan sa iyang inahan nga manghunaw ug manghilam-os, maghunahuna tingali siya nga igo nang paagasan ug tubig sa gripo ang iyang mga tudlo ug bas-on ang iyang baba. Apan kulang pa kana alang sa iyang inahan. Iyang dad-on ug balik sa banyo ang iyang anak ug sabonan pag-ayo ug panghimanlawan ug daghang tubig ang iyang mga kamot ug nawong—bisag saba kaayo siyang nagreklamo!

Tinuod, dili parehas ang mga sukdanan sa kahinlo sa tibuok kalibotan, ug ang mga tawo nagdako nga may lainlaing mga ideya bahin sa kahinlo. Sa mga panahong nangagi, ang usa ka hinlo, hapsay nga palibot sa eskuylahan diha sa daghang nasod nakatabang sa mga estudyante sa pag-ugmad ug maayong mga batasan sa kahinlo. Karon, ang pipila ka lagwerta sa eskuylahan puno kaayo sa sagbot ug basura nga maora kinig basurahan inay kay usa ka dapit aron magdula o mag-ehersisyo. Ug komosta na man ang lawak-klasehanan? Si Darren, dyanitor sa usa ka hayskul sa Australia, miingon: “Karon atong makita nga hugaw na sab ang lawak-klasehanan.” Ang mga instruksiyong “Punita ang sagbot” o “Hiposa ang nagkalamukat nga mga butang” gisabot sa ubang mga estudyante nga silot kanila. Ang problema mao nga gihimo gayod sa ubang mga magtutudlo ang pagpanghinlo ingong usa ka paagi sa pagsilot.

Sa laing bahin, ang mga hamtong dili gayod maayong mga panig-ingnan sa kahinlo, sa adlaw-adlawng kinabuhi o diha sa negosyo. Pananglitan, daghang publikong mga dapit ang gipasagdang nagkalamukat ug ngil-ad tan-awon. Gihugawan sa ubang mga industriya ang kalikopan. Apan, ang polusyon gipahinabo, dili sa walay-kinabuhing mga industriya ug mga negosyo, kondili sa mga tawo. Bisan tuod kadalo tingali ang pangunang hinungdan sa tibuok-kalibotang problema sa polusyon ug sa daghang makadaot nga mga epekto niini, ang usa ka bahin sa problema maoy resulta sa personal nga mga batasan sa pagkahugawan. Kini nga konklusyon gipaluyohan sa kanhing direktor heneral sa Commonwealth of Australia sa dihang siya miingon: “Ang lintunganay sa tanang isyu bahin sa panglawas sa publiko mao nga ang matag indibiduwal magmatinagdanon sa kahinlo.”

Bisan pa niana, gibati sa pipila nga ang kahinlo maoy usa ka personal nga butang ug dili angayng hilabtan sa uban. Tinuod ba kana?

Ang kahinlo hinungdanon kaayo kon ang atong pagkaon maoy hisgotan—gipalit ba nato kini sa merkado, gikaon diha sa restawran, o gikaon diha sa balay sa usa ka higala. Ang taas nga sukdanan sa kahinlo gidahom nga sundon niadtong nag-andam o nagdalit sa pagkaon nga atong kan-on. Ang hugawng mga kamot—sa nag-andam ug sa nagdalit o  natong mokaon—mahimong hinungdan sa daghang sakit. Komosta ang mga ospital—nga sa tanang dapit kini mao ang atong gidahom nga mahinlo? Ang The New England Journal of Medicine mitaho nga ang dili pagpanghunaw sa mga doktor ug mga nars mahimong mao ang hinungdan kon nganong ang mga pasyente sa ospital makaagom ug mga impeksiyon nga kon tambalan mogastog abot sa napulo ka bilyong dolyar kada tuig. Husto lang nga atong damhon nga dili mameligro ang atong panglawas tungod sa mga batasan sa pagkahugawan sa ubang tawo.

Usa ka seryoso nga butang usab kon ang usa ka tawo—tinuyo man o tungod sa pagkadili-mahunahunaon—maghugawhugaw sa atong mga abiyo sa tubig. Ug unsa ka luwas ang pagpaseyo nga magtiniil sa daplin sa baybay diin duna tingaliy makit-ang ginamit nga mga heringgilya nga gipamilin sa mga adik ug sa uban pa? Tingali dunay mas dakong personal nga importansiya ang pangutana: Hinlo ba kami sa among kaugalingong balay?

Si Suellen Hoy, diha sa iyang librong Chasing Dirt, nangutana: “Ang ato bang kahinlo karon sama sa atong kahinlo kanhi?” Siya mitubag: “Dili tingali.” Iyang gihisgotan ang nag-usab-usab nga katilingbanong mga sukdanan ingong pangunang hinungdan. Tungod kay nagkadiyutay ang panahong igugol sa mga tawo diha sa balay, mobayad na lang silag laing tawo aron maoy mohinlo para nila. Ingong resulta, ang pagmentinar ug hinlo nga palibot wala na hatagig dakong personal nga importansiya. “Dili ko manghinlo sa banyo—manghinlo ko sa akong kaugalingon,” miingon ang usa ka tawo. “Niining paagiha, bisag hugaw ang akong balay, ako hinlo.”

Apan, ang kahinlo maoy labaw pa gayod kay sa panggawas nga panagway lang. Kini maoy pamatasan nga naglakip sa tanan nga may kalabotan sa maayong pagkinabuhi. Kini usab maoy usa ka kahimtang sa hunahuna ug kasingkasing nga naglangkit sa atong moralidad ug pagsimba. Atong susihon kon nganong ingon niini.