Ang Unang mga Kristohanon ug ang Moisesnong Balaod

‘Ang Balaod nahimong atong mag-aagak ngadto kang Kristo.’—GALACIA 3:24.

1, 2. Unsa ang pipila sa mga benepisyo nga midangat sa mga Israelinhon nga mainampingong nagtuman sa Moisesnong Balaod?

 SA 1513 W.K.P., gihatagan ni Jehova ang mga Israelinhon ug sistema sa mga balaod. Giingnan niya ang mga tawo nga kon sila motuman sa iyang tingog, iyang panalanginan sila ug makatagamtam sila ug malipayon, makapatagbaw nga kinabuhi.—Exodo 19:5, 6.

² Ang sistema sa Balaod, nga gitawag ug Moisesnong Balaod, o sa yanong pagkasulti “ang Balaod,” maoy “balaan ug matarong ug maayo.” (Roma 7:12) Kini nagpasiugda sa mga hiyas sama sa pagkamaluloton, pagkamatinud-anon, pagkamaayog-gawi, ug pagkamahigalaon. (Exodo 23:4, 5; Levitico 19:14; Deuteronomio 15:13-15; 22:10, 22) Ang Balaod nagpalihok usab sa mga Hudiyo sa paghigugma sa usag usa. (Levitico 19:18) Dugang pa, gidid-an sila sa pagpakig-uban o pagpangasawa sa mga Hentil nga wala mailalom sa Balaod. (Deuteronomio 7:3, 4) Sama sa “paril” nga nag-ulang sa mga Hudiyo ug mga Hentil, ang Moisesnong Balaod nagprotektar sa katawhan sa Diyos nga dili mahugawan sa paganong panghunahuna ug mga buhat.—Efeso 2:14, 15; Juan 18:28.

3. Tungod kay walay tawong bug-os nga makatuman sa Balaod, unsay epekto niini?

³ Apan, bisan ang mga Hudiyo nga estriktong nagsunod sa Balaod dili bug-os nga makatuman sa Balaod sa Diyos. Sobra ra ba ang gidahom ni Jehova kanila? Dili. Ang usa sa mga rason kon nganong ang Balaod gihatag ngadto sa Israel maoy “aron madayag ang mga kalapasan.” (Galacia 3:19) Tungod sa Balaod, ang sinserong mga Hudiyo nakaamgo sa ilang dakong panginahanglan alang sa usa ka Manunubos. Sa dihang miabot kanang maong  Manunubos, ang matinumanong mga Hudiyo nagmaya. Ang ilang kaluwasan gikan sa tunglo sa sala ug kamatayon haduol na!—Juan 1:29.

4. Sa unsang diwa nga ang Balaod usa ka ‘mag-aagak ngadto kang Kristo’?

⁴ Ang Moisesnong Balaod maoy temporaryong kahikayan lamang. Nagsulat ngadto sa mga isigka-Kristohanon, gihubit kana ni apostol Pablo ingong usa ka ‘mag-aagak ngadto kang Kristo.’ (Galacia 3:24) Ang usa ka mag-aagak sa karaang panahon mouban sa mga bata sa pagngadto-nganhi sa tunghaan. Kasagarang dili siya mao ang magtutudlo; agakon lamang niya ang mga bata ngadto sa magtutudlo. Sa susama, ang Moisesnong Balaod gidisenyo aron sa pag-agak sa mahinadlokon-sa-Diyos nga mga Hudiyo ngadto kang Kristo. Si Jesus misaad nga siya magauban sa iyang mga sumusunod “sa tanang adlaw hangtod sa kataposan sa sistema sa mga butang.” (Mateo 28:20) Busa, sa dihang natukod ang Kristohanong kongregasyon, ang ‘mag-aagak’—ang Balaod—wala nay gamit. (Roma 10:4; Galacia 3:25) Apan ang ubang Hudiyong mga Kristohanon wala dayon makasabot niining hinungdanong kamatuoran. Tungod niini, nagpadayon sila sa pagtuman sa pipila ka kinahanglanon sa Balaod bisan human sa pagkabanhaw ni Jesus. Apan, ang uban nagpasibo sa ilang panghunahuna. Sa pagbuhat niana, sila naghatag ug maayong panig-ingnan alang kanato karon. Tan-awon nato kon sa unsang paagi.

Bag-ong Pagsabot sa Kristohanong Doktrina

5. Unsang mga instruksiyon ang nadawat ni Pedro sa usa ka panan-awon, ug nganong nakurat siya?

⁵ Sa 36 K.P., ang Kristohanong apostol Pedro may kahibulongang panan-awon. Nianang panahona usa ka tingog gikan sa langit ang nagsugo kaniya sa pag-ihaw ug pagkaon sa mga langgam ug mananap nga giisip nga dili hinlo ilalom sa Balaod. Nakurat si Pedro! Wala pa gayod siya “makakaon ug bisan unsang mahugaw ug dili hinlo.” Apan ang tingog miingon kaniya: “Hunong na sa pagtawag nga mahugaw sa mga butang nga gihinloan na sa Diyos.” (Buhat 10:9-15) Inay kay magpadayon sa pagsunod sa Balaod, gipasibo ni Pedro ang iyang panglantaw. Mitultol kini kaniya sa katingalahang kaamgohan bahin sa mga katuyoan sa Diyos.

6, 7. Tungod sa unsa nga si Pedro nakahinapos nga makasangyaw na siya karon sa mga Hentil, ug unsang dugang mga konklusyon ang lagmit nga nakab-ot niya?

⁶ Mao kini ang nahitabo. Tulo ka lalaki miadto sa balay nga giestaran ni Pedro aron hangyoon siya nga mokuyog kanila ngadto sa balay sa debotadong dili-tinuli nga Hentil nga ginganlag Cornelio. Gipadayon ni Pedro kining mga tawhana ngadto sa balay ug giabiabi sila didto. Kay nakasabot sa kahulogan niining maong panan-awon, mikuyog si Pedro kanila pagkaugma ngadto sa balay ni Cornelio. Didto si Pedro bug-os nga nagpamatuod mahitungod kang Jesu-Kristo. Nianang panahona, si Pedro miingon: “Tinong naila ko nga ang Diyos dili mapihigon, apan sa matag nasod ang tawo nga mahadlok kaniya ug magabuhat sa pagkamatarong dalawaton kaniya.” Dili lang si Cornelio kondili usab ang iyang mga paryente ug suod nga mga higala nagpasundayag ug pagtuo kang Jesus, ug “ang balaang espiritu mikunsad diha sa tanan nga naminaw sa pulong.” Kay nakaamgo nga si Jehova ang nagmaniobra niini, si Pedro ‘nagsugo kanila sa pagpabawtismo sa ngalan ni Jesu-Kristo.’—Buhat 10:17-48.

⁷ Tungod sa unsa nga nakahinapos si Pedro nga ang mga Hentil nga wala magpailalom sa Moisesnong Balaod mahimo na karong mga sumusunod ni Jesu-Kristo? Ang espirituwal nga pagsabot. Tungod kay ang Diyos nagpakita sa iyang pag-uyon sa dili-tinuling mga Hentil, nga nagbubo sa iyang espiritu diha kanila, nasabtan ni Pedro nga sila mahimo nang bawtismohan. Sa samang panahon, dayag nga naamgohan ni Pedro nga wala dahoma sa Diyos nga ang Hentil nga mga Kristohanon motuman sa Balaod ni Moises ingong kinahanglanon alang sa bawtismo. Kon nabuhi ka pa niadtong panahona, andam ka bang mopasibo sa imong panglantaw sama kang Pedro?

Ang Uban Padayong Nagsunod sa ‘Mag-aagak’

8. Unsang panglantaw sa pagtuli nga lahi sa iya ni Pedro ang gipasiugda sa pipila ka Kristohanon nga nagpuyo sa Jerusalem, ug ngano?

⁸ Human mobiya sa balay ni Cornelio, si Pedro miadto sa Jerusalem. Ang balita nga ang dili-tinuling mga Hentil ‘midawat sa pulong sa Diyos’ nakaabot sa kongregasyon didto, ug pipila ka Hudiyong  mga tinun-an ang wala malipay nianang butanga. (Buhat 11:1-3) Bisan tuod miila nga ang mga Hentil mahimo nang mga sumusunod ni Jesus, “ang mga tigpaluyo sa pagtuli” miinsistir nga kining mga tawhana nga gikan sa dili-Hudiyohanong mga nasod kinahanglang motuman sa Balaod aron maluwas. Sa laing bahin, diha sa mga dapit nga daghan ang mga Hentil, diin diyutay lang ang Hudiyong mga Kristohanon, ang pagtuli wala mahimong isyu. Ang duha ka panglantaw nagpadayon sulod sa mga 13 ka tuig. (1 Corinto 1:10) Pagkadakong pagsulay kadto sa pagkamaunongon niadtong unang mga Kristohanon—ilabina sa mga Hentil nga nagpuyo sa mga dapit diin daghan ang mga Hudiyo!

9. Nganong hinungdanon nga mahusay ang isyu sa pagpatuli?

⁹ Sa kataposan ang isyu miabot sa kinatayuktokan niini sa 49 K.P. sa dihang ang mga Kristohanon gikan sa Jerusalem nangabot sa Antioquia sa Sirya, diin nagsangyaw si Pablo. Nagsugod sila sa pagtudlo nga ang Hentil nga mga kinabig kinahanglang magpatuli sumala sa Balaod. Ug dako kaayo ang panagbangi ug panaglalis taliwala kanila ug kang Pablo ug Bernabe! Kon dili mahusay ang isyu, ang ubang mga Kristohanon, Hudiyo man o Hentil ang kagikan, seguradong mangapandol. Busa, gihikay nga si Pablo ug ang uban pa moadto sa Jerusalem ug hangyoon ang Kristohanong nagamandong lawas sa paghusay gayod sa isyu.—Buhat 15:1, 2, 24.

Dayag nga Panaglahi sa Hunahuna—Dayon, Misunod ang Panaghiusa!

10. Unsa ang pipila ka punto nga gitagad sa nagamandong lawas sa wala pa modesisyon bahin sa kahimtang sa mga Hentil?

¹⁰ Sa gipahigayon nga tigom, ang uban dayag nga nakiglantugi pabor sa pagtuli, samtang ang uban nagpresentar ug kaatbang nga panglantaw. Apan ang emosyon dili maoy naghari nianang adlawa. Human sa dugayng panaglantugi, ang mga apostoles nga si Pedro ug Pablo naghubit sa mga ilhanan nga gihimo ni Jehova taliwala sa mga dili-tinuli. Ilang gipatin-aw nga ang Diyos nagbubo sa iyang balaang espiritu nganha sa dili-tinuling mga Hentil. Sa diwa, sila nangutana, ‘Husto ba nga isalikway sa Kristohanong kongregasyon kadtong gidawat sa Diyos?’ Dayon ang tinun-an nga si Santiago mibasa ug teksto sa Kasulatan nga mitabang sa tanang nanambong sa pagsabot sa kabubut-on ni Jehova sa maong butang.—Buhat 15:4-17.

11. Unsang butanga ang wala malangkit sa pagdesisyon labot sa pagtuli, ug unsay nagpakita nga gipanalanginan ni Jehova ang maong desisyon?

¹¹ Ang tanan namati nianang tungora sa nagamandong lawas. Modesisyon kaha sila pabor sa pagtuli tungod sa ilang Hudiyohanong kagikan? Dili. Kining matinumanong mga lalaki determinadong mosunod sa Kasulatan ug sa pagpanguna sa balaang espiritu sa Diyos. Human madungog ang tanang pamatuod labot niana, ang nagamandong lawas nagkauyon nga dili na kinahanglan nga ang Hentil nga mga Kristohanon magpatuli ug magpailalom sa Moisesnong Balaod. Sa dihang nahibaloan sa mga igsoon ang desisyon, sila nagmaya, ug ang mga kongregasyon “miuswag sa gidaghanon adlaw-adlaw.” Kadtong mga Kristohanon nga nagpasakop  sa klarong teokratikanhong pagtultol gipanalanginan ug lig-on, Kasulatanhon nga tubag. (Buhat 15:19-23, 28, 29; 16:1-5) Apan, usa ka hinungdanong pangutana ang wala gihapon matubag.

Komosta ang Hudiyong mga Kristohanon?

12. Unsang pangutana ang wala pa matubag?

¹² Ang nagamandong lawas klarong nagpasabot nga ang Hentil nga mga Kristohanon dili kinahanglang tulion. Apan komosta ang Hudiyong mga Kristohanon? Ang desisyon sa nagamandong lawas dili espesipikong naghisgot nianang bahina sa pangutana.

13. Nganong sayop ang pag-insistir nga ang pagtuman sa Moisesnong Balaod gikinahanglan alang sa kaluwasan?

¹³ Ang ubang Hudiyong mga Kristohanon nga “masiboton sa Balaod” nagpadayon sa pagtuli sa ilang mga anak ug sa pagtuman sa pipila ka kinahanglanon sa Balaod. (Buhat 21:20) Ang uban miinsistir pa gani nga ang Hudiyong mga Kristohanon kinahanglang motuman sa Balaod aron maluwas. Niining bahina, sila nasayop gayod. Pananglitan, sa unsang paagi nga ang si bisan kinsang Kristohanon makatanyag ug halad nga mananap alang sa kapasayloan sa mga sala? Tungod sa halad ni Kristo wala na kinahanglana ang maong mga halad. Komosta ang kinahanglanon sa Balaod nga ang mga Hudiyo dili makigsuod sa mga Hentil? Malisdan gayod ang masiboton nga Kristohanong mga magwawali sa pagsunod nianang maong mga pagdili ug magtuman gihapon sa sugo nga magtudlo sa mga Hentil sa tanang butang nga gitudlo ni Jesus. (Mateo 28:19, 20; Buhat 1:8;  10:28) a Walay pamatuod nga kining butanga giklaro diha sa usa sa mga tigom sa nagamandong lawas. Bisan pa niana, ang kongregasyon wala pasagdi.

14. Unsang giya mahitungod sa Balaod ang gitagana sa inspiradong mga sulat ni Pablo?

¹⁴ Miabot ang giya, dili pinaagig sulat gikan sa nagamandong lawas, kondili sa dugang inspiradong mga sulat nga gisulat sa mga apostoles. Pananglitan, si apostol Pablo nagpadala ug puwersadong mensahe ngadto sa mga Hudiyo ug mga Hentil nga nagpuyo sa Roma. Sa iyang sulat ngadto kanila, iyang gipatin-aw nga ang tinuod nga Hudiyo maoy Hudiyo “sa sulod, ug ang iyang pagkatinuli maoy sa kasingkasing pinaagi sa espiritu.” (Roma 2:28, 29) Sa mao gihapong sulat, si Pablo migamit ug ilustrasyon aron sa pagpamatuod nga ang mga Kristohanon wala na mailalom sa Balaod. Siya nangatarongan nga ang usa ka babaye dili mahimong maminyo sa duha ka lalaki sa samang higayon. Apan kon ang iyang bana mamatay, may kagawasan siyang magminyo. Dayon gipadapat ni Pablo ang ilustrasyon, nga nagpakita nga ang dinihogang mga Kristohanon dili mahimong mailalom sa Moisesnong Balaod ug sa samang panahon maiya ni Kristo. Sila kinahanglang mahimong “patay nganha sa Balaod” aron sila mahiusa kang Kristo.—Roma 7:1-5.

Hinay nga Mosabot sa Punto

15, 16. Nganong ang pipila ka Hudiyong mga Kristohanon wala makasabot sa punto maylabot sa Balaod, ug unsay gipakita niini bahin sa panginahanglan sa pagpabiling alisto sa espirituwal?

¹⁵ Dili-malalis ang pangatarongan ni Pablo bahin  sa Balaod. Nan, ngano mang ang pipila ka Hudiyong mga Kristohanon wala makasabot sa punto? Ang usa sa mga rason mao nga sila nakulangan sa espirituwal nga pagsabot. Pananglitan, wala na sila mopadayon sa pagkaon ug gahing espirituwal nga pagkaon. (Hebreohanon 5:11-14) Dili usab sila regular nga nagatambong sa Kristohanong mga tigom. (Hebreohanon 10:23-25) Ang laing rason kon nganong ang pipila wala makasabot sa punto mahimong dunay kalabotan sa kinaiya sa Balaod mismo. Nasentro kini sa mga butang nga makita ug mabatyagan ug mahikap, sama sa templo ug sa pagkasaserdote. Mas dali alang sa usa nga kulang sa espirituwalidad ang pagdawat sa Balaod kay sa pagsagop sa mas lalom nga mga prinsipyo sa Kristiyanidad, nga nasentro sa dili-makitang mga butang.—2 Corinto 4:18.

¹⁶ Ang lain pang rason kon nganong ang pipila ka nag-angkong mga Kristohanon mahinamong motuman sa Balaod gilaraw ni Pablo diha sa iyang sulat ngadto sa mga taga-Galacia. Iyang gipatin-aw nga kining mga tawhana buot nga lantawong talahoron, ingong mga membro sa relihiyon nga gisunod sa kadaghanan. Imbes mahimong lahi diha sa komunidad, andam silang mohimo sa halos bisan unsang mga pagkompromiso aron lang mahimong bahin sa komunidad. Mas interesado sila nga maangkon ang pag-uyon sa mga tawo inay maangkon ang pag-uyon sa Diyos.—Galacia 6:12.

17. Kanus-a naklaro pag-ayo ang hustong panglantaw maylabot sa pagtuman sa Balaod?

¹⁷ Ang nakasabot nga mga Kristohanon nga nagtuon pag-ayo sa giinspirar sa Diyos nga mga sinulat ni Pablo ug sa uban pa nakahimog tukmang mga konklusyon mahitungod sa Balaod. Apan, sa pagka-70 K.P. na nga ang hustong panglantaw bahin sa Moisesnong Balaod naklaro pag-ayo ngadto sa tanang Hudiyong mga Kristohanon. Nahitabo kana sa dihang gitugotan sa Diyos nga malaglag ang Jerusalem, ang templo niini, ug ang mga talaan maylabot sa pagkasaserdote niini. Tungod niini imposible alang ni bisan kinsa ang pagtuman sa tanang kinahanglanon sa Balaod.

Pagpadapat sa Leksiyon Karon

18, 19. (a) Unsang mga tinamdan ang angay natong sagopon ug unsang mga tinamdan ang angay natong likayan aron magpabiling himsog sa espirituwal? (b) Unsay gitudlo kanato sa panig-ingnan ni Pablo mahitungod sa pagsunod sa pagtultol nga atong madawat gikan sa responsableng mga igsoon? (Tan-awa ang kahon sa panid 24.)

¹⁸ Human hisgoti kining mga butang nga dugay nang nahitabo, tingali mangutana ka: ‘Kon nabuhi ako nianang panahona, unsa kahay akong reaksiyon samtang ang kabubut-on sa Diyos anam-anam nga gipadayag? Estrikto ba akong magpabilin sa naandang mga panglantaw? O magpailob ba ako hangtod nga maklaro ang hustong pagsabot labot sa Balaod? Ug sa dihang maklaro na, kinasingkasing kaha akong magpaluyo niini?’

¹⁹ Siyempre, dili kita makaseguro kon unsay atong reaksiyon kon nabuhi pa kita kaniadto. Apan makapangutana kita sa atong kaugalingon: ‘Unsay akong reaksiyon sa mga katin-awan sa pagsabot sa Bibliya sa dihang ipresentar kini karon? (Mateo 24:45) Sa dihang itagana ang Kasulatanhong pagtultol, maningkamot ba ako sa pagpadapat niana, nga magtuman dili lamang sa ginagmayng detalye sa balaod kondili usab sa diwa niini? (1 Corinto 14:20) Mapailobon ba akong maghulat kang Jehova sa dihang ang pipila nako ka pangutana wala pa matubag?’ Hinungdanon nga pahimuslan nato ang espirituwal nga pagkaon nga mabatonan karon, aron “dili gayod kita maanod.” (Hebreohanon 2:1) Sa dihang si Jehova magtagana ug pagtultol pinaagi sa iyang Pulong, iyang espiritu, ug sa iyang yutan-ong organisasyon, mamati kita pag-ayo. Kon buhaton nato kana, si Jehova magpanalangin kanato ug walay-kataposang kinabuhi nga malipayon ug makapatagbaw.

[Footnote]

Unsaon Nimo Pagtubag?

• Sa unsang diwa nga ang Moisesnong Balaod sama sa usa ka ‘mag-aagak ngadto kang Kristo’?

• Unsaon nimo pagsaysay ang mga kalainan sa paagi nga si Pedro ug “ang mga tigpaluyo sa pagtuli” misanong sa mga pagpasibo sa pagsabot sa kamatuoran?

• Unsay imong nakat-onan bahin sa paagi nga si Jehova nagpadayag sa kamatuoran karon?

[Mga Pangutana sa Pagtuon]

[Kahon/Hulagway sa panid 24]

Si Pablo Mapaubsanong Miatubang sa Pagsulay

Human sa malamposon nga misyonaryong panaw, si Pablo nakaabot sa Jerusalem sa 56 K.P. Didto naghulat kaniya ang pagsulay. Ang balita nga siya nagtudlo nga ang Balaod gihiklin na nakaabot sa kongregasyon. Ang mga tigulang nga lalaki nahadlok nga ang bag-ong nakabig nga Hudiyong mga Kristohanon mapandol sa pagkaprangka ni Pablo sa ulohan bahin sa Balaod ug nga basin sila makahinapos nga ang mga Kristohanon nakulangan sa pagtahod sa mga kahikayan ni Jehova. Sa kongregasyon, dihay upat ka Hudiyong mga Kristohanon nga nanaad, tingali panaad sa usa ka Nasareo. Sila kinahanglang moadto sa templo aron makompleto ang mga kinahanglanon sa maong panaad.

Ang mga tigulang nga lalaki mihangyo kang Pablo nga kuyogan ang upat ngadto sa templo ug atimanon ang ilang mga galastohan. Si Pablo misulat ug labing menos duha ka inspiradong mga sulat nga niana siya nangatarongan nga ang pagtuman sa Balaod wala na kinahanglana alang sa kaluwasan. Apan, mahunahunaon siya sa tanlag sa uban. Siya misulat sa miagi: “Ngadto nilang nailalom sa balaod ako nahimong ingon sa nailalom sa balaod . . . aron makabig ko silang nailalom sa balaod.” (1 Corinto 9:20-23) Gibati ni Pablo nga madawat niya ang sugyot sa mga tigulang nga lalaki apan sa samang higayon wala gayod siya mokompromiso kon malangkit ang hinungdanong Kasulatanhong mga prinsipyo. (Buhat 21:15-26) Dili sayop nga buhaton niya kana. Walay dili-Kasulatanhon bahin sa kahikayan alang sa mga panaad, ug ang templo gigamit alang sa putling pagsimba, dili sa idolatriya. Nan, sa tuyo nga dili makapandol, gihimo ni Pablo ang gihangyo sa mga tigulang nga lalaki. (1 Corinto 8:13) Sa walay duhaduha nagkinahanglan gayod kinig pagkamapainubsanon sa bahin ni Pablo, usa ka kamatuoran nga makapalalom sa atong pagtahod kaniya.

[Hulagway sa panid 22, 23]

Sulod sa pipila ka tuig, padayong gituohan sa mga Kristohanon ang lainlaing mga panglantaw sa Moisesnong Balaod