Sugilanon sa Kinabuhi

Gikan sa Ngitngit nga Atob Ngadto sa Swiss Alps

SUMALA SA GIASOY NI LOTHAR WALTHER

Human makagugol ug tulo ka dugayng mga tuig diha sa ngitngit nga atob sa Komunistang mga bilanggoan sa Sidlakang Alemanya, naghinamhinam na ko sa paggawas ug sa pagtagamtam sa mainit nga pagpakig-uban sa akong pamilya.

APAN, DILI AKO ANDAM sa pagkakita sa naglibog nga tinan-awan sa akong sayis-anyos nga anak nga lalaki, si Johannes. Sa miaging tulo ka tuig, wala siya makakita sa iyang amahan. Alang kaniya, ako maoy usa ka bug-os nga estranyo.

Dili sama sa akong anak, napahimuslan nako ang mahigugmaong panag-ubanay sa akong mga ginikanan sa dihang gamay pa ko. Mabination ang atmospera sa among panimalay sa Chemnitz, Alemanya, diin ako natawo sa 1928. Ang akong amahan prangka kaayo bahin sa iyang pagkawalay-gana sa relihiyon. Nahinumdom siya nga sa panahon sa Gubat sa Kalibotan I, ang “Kristiyanong” mga sundalo nga magkaaway sa giyera moingon ug “Maayong Pasko” ngadto sa usag usa sa Disyembre 25, apan magpinatyanay na sab pagkasunod adlaw. Alang kaniya, walay nay molabaw pa sa relihiyon sa pagkasalingkapaw.

Ang Pagkawalay-Paglaom Napulihan ug Pagtuo

Ikalipay, wala nako masinati ang samang kahigawad. Ang Gubat sa Kalibotan II natapos sa dihang ako 17 anyos, ug igo ra gyod kong nakalingkawas nga marekluta sa pagkasundalo. Apan, gihasol ako sa makapatugawng mga pangutana nga sama sa, ‘Nganong magpinatyanay man? Kinsa may akong kasaligan? Asa kaha ako makakaplag ug tinuod nga seguridad?’ Ang Sidlakang Alemanya, diin kami nagpuyo, gimandoan kaniadto sa Sobyet. Ang Komunistang mga mithi bahin sa hustisya, panag-angay, panaghiusa, ug pakigdait  nagustohan gayod niadtong gikapoy na sa makadaot nga mga epekto sa gubat. Sa ulahi, daghan niining sinserong mga tawo ang nawad-an gayod ug paglaom—niining higayona, dili tungod sa relihiyon, kondili sa politika.

Niadtong panahona nga nagsusisusi ako aron makakaplag ug makapatagbawng mga tubag, usa sa akong mga iyaan, kinsa usa ka Saksi ni Jehova, nakig-estorya kanako bahin sa iyang pagtuo. Gihatagan niya ako ug binase-sa-Bibliya nga mga publikasyon nga nakadasig nako sa pagbasa—sa una gayong higayon—sa tibuok ika-24 nga kapitulo sa Mateo. Nakadayeg ako sa makataronganon ug makapakombinsir nga mga katin-awan nga gihatag sa publikasyon, nga nagpunting sa atong panahon ingong ang “kataposan sa sistema sa mga butang” ug nagpaila sa tinuod nga hinungdan sa mga problema sa katawhan.—Mateo 24:3; Pinadayag 12:9.

Sa ngadtongadto, nakadawat ako ug dugang mga publikasyon sa mga Saksi ni Jehova, ug sa akong pagbasa niini, akong naamgohan nga nakaplagan ko na ang kamatuoran nga ako gayong gipangita. Makapaikag kaayo ang pagkahibalo nga si Jesu-Kristo naentrono na sa langit niadtong 1914 ug nga sa dili madugay laglagon niya ang dili-diyosnong mga elemento aron kahatagag mga panalangin ang masinugtanong mga tawo. Ang laing hinungdanong butang nga akong nakat-onan mao ang tin-aw nga pagsabot bahin sa lukat. Tungod niadto, kinasingkasing akong miampo sa Diyos nga Jehova, nga nangayo kaniyag pasaylo. Natandog kaayo ako sa malulotong pagdapit nga makaplagan diha sa Santiago 4:8: “Duol sa Diyos, ug siya moduol kaninyo.”

Bisan pa sa akong dakong kaikag sa akong bag-ong kaplag nga pagtuo, ang akong mga ginikanan ug igsoong babaye wala dayon modawat sa akong gipaambit kanila. Apan, wala kadto magpaluya sa akong tinguha sa pagtambong sa Kristohanong mga tigom nga gihimo sa pipila ka Saksi duol sa Chemnitz. Sa akong kakurat, ang akong mga ginikanan ug igsoong babaye miuban kanako sa akong unang pagtambong ug tigom! Nahitabo kadto sa tingtugnaw sa 1945/46. Sa ulahi, sa dihang naporma ang usa ka grupo sa pagtuon sa Bibliya sa Harthau, diin kami nagpuyo, ang akong pamilya nagsugod sa pagtambong nga regular.

“Ako Usa ka Bata Lamang”

Tungod sa bililhong mga kamatuoran nga akong nakat-onan sa Bibliya ug sa akong regular nga pagpakig-uban sa katawhan ni Jehova, napalihok ako sa pagdedikar sa akong kinabuhi kang Jehova, ug ako nabawtismohan niadtong Mayo 25, 1946. Nalipay kaayo ko sa dihang miuswag usab sa espirituwal ang mga membro sa akong pamilya, ug sa ngadtongadto silang tulo nahimong matinumanong mga Saksi. Ang akong igsoong babaye aktibo gihapong nag-alagad diha sa usa sa mga kongregasyon sa Chemnitz. Ang akong inahan ug amahan matinumanong nag-alagad hangtod sa ilang kamatayon niadtong 1965 ug 1986.

Unom ka bulan human sa akong bawtismo, nahimo akong espesyal payunir. Mao kadto ang sinugdanan sa akong tibuok-kinabuhing pag-alagad “sa paborableng panahon, sa masamok nga panahon.” (2 Timoteo 4:2) Wala madugay, dihay mitunghang bag-ong mga kahigayonan sa pag-alagad. May panginahanglan sa bug-os-panahong mga magwawali sa usa ka hilit nga dapit sa sidlakang Alemanya. Uban sa usa ka igsoong lalaki, miaplay ako sa maong asaynment, apan gibati ko nga kulang ako ug kasinatian ug dili pa kaayo hamtong aron makahimo niining hinungdanong buluhaton. Sanglit nag-edad pa lang ko ug 18 anyos niadto, gibati ko ang samang gibati ni  Jeremias: “Intawon, . . . Jehova! Ania, ako gayod dili mahibalo nga mosulti, kay ako usa ka bata lamang.” (Jeremias 1:6) Bisan pa sa akong kawalay-pagsalig sa kaugalingon, ang mga igsoon nga may katungdanan malulotong naghangyo kanamo sa pagdawat niini nga asaynment. Busa, giasayn kami sa Belzig, usa ka gamayng lungsod sa estado sa Brandenburg.

Lisod kaayo ang pagsangyaw niadtong teritoryoha, apan kana nakahatag kanako ug maayong pagbansay. Sa kadugayan, daghang iladong negosyanteng mga babaye didto ang midawat sa mensahe sa Gingharian ug nangahimong mga Saksi ni Jehova. Apan, ang ilang baroganan ingong mga Saksi ni Jehova lahi kaayo gikan sa nakagamot na pag-ayo nga paagi sa pagkinabuhi sa mga tawo niadtong gamayng komunidad ug sa ilang pagduhaduha sa bisan unsang butang nga lahi. Ang Katoliko ug Protestante nga mga klero grabeng misupak kanamo ug mihimog bakak nga mga akusasyon batok kanamo tungod sa among buluhatong pagsangyaw. Apan tungod kay misalig kami sa paggiya ug proteksiyon ni Jehova, nakatabang gihapon kami ug ubay-ubayng interesadong mga tawo sa pagdawat sa kamatuoran.

Misamot pa ang Pagsupak

Sa 1948, nasinati ko ang mga panalangin ug ang wala-damhang mga kalisdanan. Una, giasayn ako ingong payunir sa siyudad sa Rudolstadt, Thuringia. Daghan kog nakaila nga matinumanong mga igsoong lalaki ug babaye didto, ug nalipay ako sa pagpakig-uban kanila. Ang lain pang dakong panalangin miabot sa Hulyo niadtong tuiga. Naminyo ako kang Erika Ullmann, usa ka matinumanon ug aktibo nga batan-ong Kristohanon nga babaye nga kaila na nako sukad pa sa pagsugod nakog tambong sa mga tigom sa Kongregasyon sa Chemnitz. Dungan ming nag-alagad ingong payunir sa Harthau, ang lungsod diin ako natawo. Apan, sa kadugayan, si Erika wala na makapadayon sa bug-os-panahon nga pag-alagad tungod sa iyang dili-maayong panglawas ug sa uban pang hinungdan.

Lisod kadto nga panahon alang sa katawhan ni Jehova. Gibawi sa Departamento sa Pamuo sa Chemnitz ang akong kard sa rasyon sa pagkaon aron mapugos ako sa paghunong sa akong buluhatong pagsangyaw ug mangitag bug-os-panahong sekular nga trabaho. Gigamit sa mga igsoong may katungdanan ang akong kaso aron makakuhag legal nga pag-ila gikan sa Estado. Wala kadto milampos, ug sa Hunyo 23, 1950, ako gisentensiyahan sa pagbayad ug multa o paggugol ug 30 ka adlaw sa bilanggoan. Giapelar namo ang maong desisyon, apan gisalikway sa hataas nga korte ang apelasyon, ug ako gibalhog sa bilanggoan.

Sinugdanan lamang kadto sa grabeng pagsupak ug kalisdanan nga miabot. Wala pay usa ka bulan sa ulahi, sa Septiyembre 1950, human gilansad diha sa media ang usa ka kampanya sa pagpangdaot batok kanamo, gidili sa rehimeng Komunista ang among buluhaton. Tungod sa among kusog nga pag-uswag ug neyutral nga baroganan, gilantaw nila kami nga usa ka peligroso nga ahensiya sa mga espiya nga nagtrabaho alang sa dili-Komunistang mga nasod, nga nagtakoban sa among “kuwestiyonableng buluhaton” sa ngalan sa relihiyon. Sa mismong adlaw nga giluwatan ang pagdili, ang akong asawa nanganak sa among anak nga lalaki, si Johannes, didto sa among balay samtang ako didto sa bilanggoan. Ang mga opisyal sa State Security mipugos sa pagsulod sa among apartment, bisan pag gipugngan sila sa mananabang, ug nangitag ebidensiya aron mapamatud-an ang ilang mga akusasyon. Siyempre, wala silay nakit-an. Apan, milampos sila sa pagpasulod ug usa ka nagpakaaron-ingnong Saksi sa among kongregasyon. Tungod niana, ang tanang igsoon nga may katungdanan, lakip na kanako, gidakop niadtong Oktubre 1953.

Ngadto sa Ngitngit nga Atob

Human hukmi nga sad-an ug gihatagan ug lainlaing sentensiya gikan sa tulo ngadto sa unom ka tuig, kami gibilanggo kauban sa among mga igsoon didto sa hugaw kaayo nga atob sa Osterstein Castle, sa Zwickau. Bisan pa sa mangilngig kaayo  nga kahimtang didto, makapalipay ang pagpakig-uban sa hamtong nga mga igsoon. Ang among kawalay-kagawasan wala magpasabot nga kami walay espirituwal nga pagkaon. Bisag giayran ug gidili sa gobyerno, Ang Bantayanang Torre nakasulod gihapon sa bilanggoan ug bisan diha sa among mga selda! Sa unsang paagi?

Ang ubang mga igsoon giasayn sa pagtrabaho sa mga minahan ug karbon, diin ikahinagbo nila ang mga Saksi nga wala mabilanggo nga maoy maghatag kanila ug mga magasin. Dayon, ipayuhot sa mga igsoon ang mga magasin sulod sa bilanggoan ug tungod kay maayong mangitag paagi, madawat ra namong tanan ang gikinahanglan pag-ayong espirituwal nga pagkaon. Nalipay ug nadasig kaayo ako nga nakasinati sa pag-atiman ug paggiya ni Jehova niining paagiha!

Sa kataposan sa 1954, gibalhin kami ngadto sa gibantog nga makalilisang nga bilanggoan sa Torgau. Nalipay ang mga Saksi didto sa among pag-abot. Hangtod niadtong tungora, sila nagpabiling malig-on sa espirituwal tungod sa ilang pagbalikbalik ug hisgot sa ilang nahinumdoman gikan sa daang mga gula sa Ang Bantayanang Torre. Pagkadako sa ilang pangandoy nga makabaton ug bag-ong tagana nga espirituwal nga pagkaon! Among gibati nga obligado kami sa pagpaambit kanila sa mga kamatuoran nga among nakat-onan sa Zwickau. Apan unsaon namo pagbuhat niana sanglit gidili man ang pag-estoryahanay panahon sa among adlaw-adlaw nga paglakawlakaw? Buweno, gihatagan kami sa mga igsoon ug hinungdanong mga sugyot kon unsaon kana paghimo, ug ang gamhanan ug mapanalipdanon nga kamot ni Jehova naggiya kanamo. Kini nagtudlo kanamo nga hinungdanon ang kuging pagtuon ug pagpamalandong sa Bibliya samtang kami aduna pay kagawasan ug kahigayonan sa paghimo niana.

Panahon sa Paghimog Importanteng mga Desisyon

Pinaagi sa tabang ni Jehova, kami nakapabiling malig-on. Sa among dakong kakurat, daghan kanamo ang gihatagag amnestiya sa kataposan sa 1956. Dili gayod mahubit ang among kalipay sa dihang ang mga ganghaan sa bilanggoan nabuksan! Niadtong panahona, ang akong anak nag-edad nag sayis anyos, ug dako kaayo ang akong kalipay nga makauban pag-usab ang akong asawa ug makaduyog kaniya sa pagmatuto sa among anak. Sa primero, gitagad ako ni Johannes nga daw usa ka estranyo, apan wala madugay nagkasuod ra kami.

Ang mga Saksi ni Jehova sa Sidlakang Alemanya nag-atubang niadto ug malisod kaayo nga panahon. Tungod sa nagkagrabeng pagsupak sa among Kristohanong ministeryo ug sa among neyutral nga baroganan, ang among kinabuhi kanunayng nameligro—kanunay kaming gihampak sa kapeligrohan, kabalaka, ug kalapoy. Busa, mainampoon namong gisusi ni Erika ang among kahimtang, ug gibati namo ang panginahanglan sa pagbalhin sa usa ka lugar diin mas arang-arang ang kahimtang aron dili na kami kanunayng mabalaka. Buot namo nga libre kaming makaalagad kang Jehova ug makakab-ot sa among espirituwal nga mga tumong.

Sa tingpamulak sa 1975, nakahigayon kami sa pagbalhin sa Stuttgart, Kasadpang Alemanya. Ang buluhatong pagwali wala idili didto, ug kami libreng nakig-uban sa among mga igsoon. Nahupngan gayod kami sa ilang mahigugmaong pagpaluyo. Kami nakagugol ug pito ka tuig sa pagpakig-uban sa kongregasyon sa Hedelfingen. Sulod niadtong mga tuiga, ang among anak nagsugod sa pag-eskuyla ug naghimog maayong pag-uswag sa espirituwal. Sa Septiyembre 1962, nakapribilehiyo ako sa pagtambong sa Tunghaan sa Ministeryo sa Gingharian sa Wiesbaden. Nakadasig kadto kanako sa pagbalhin uban sa akong pamilya aron sa pag-alagad sa dapit diin gikinahanglan ang nagsultig-Aleman nga mga magtutudlo sa Bibliya. Ang maong mga dapit naglakip sa pipila ka lugar sa Alemanya ug Switzerland.

Paingon sa Swiss Alps

Busa, pagka-1963 kami mibalhin sa Switzerland. Kami gitudlo sa pag-alagad sa gamayng kongregasyon sa Brunnen, diha sa matahom nga Lake Lucerne, sa sentro nga bahin sa Swiss Alps. Gibati namo nga daw nagpuyo kami sa paraiso. Kinahanglang tun-an namo ang laing matang sa Aleman nga sinultihan nga gigamit didto, ang ilang paagi sa kinabuhi, ug ang tinamdan sa mga tawo. Bisan pa niana, nalipay mi sa pag-alagad ug sa pagsangyaw taliwala sa malinawong mga tawo. Nakapuyo kami ug 14 ka tuig sa Brunnen. Didto nagdako ang among anak.

Pagka-1977, sa dihang hapit na akong mag-edad ug 50, nakadawat kami ug imbitasyon sa pag-alagad sa Bethel sa Thun, Switzerland. Giisip namo  kadto ingong usa ka wala-damha nga pribilehiyo ug mapasalamaton kaayo namong gidawat kadto. Nakagugol kami sa akong asawa ug siyam ka tuig sa pag-alagad sa Bethel, nga among gihandom ingong usa ka talagsaong kasinatian sa among Kristohanong kinabuhi ug espirituwal nga kaugmaran. Nalipay usab kami nga makauban pagsangyaw ang mga magmamantala sa Thun ug sa kanait nga mga dapit, diin makita namo kanunay ang ‘katingalahang mga buhat’ ni Jehova, ang maanindot nga kabukiran sa Bernese Alps nga naputos ug niyebe.—Salmo 9:1.

Lain na Usab nga Pagbalhin

Sa sayong bahin sa 1986, mibalhin na usab kami. Gidapit kami sa pag-alagad ingong espesyal payunir sa usa ka dako kaayong teritoryo nga giasayn sa Kongregasyon sa Buchs sa sidlakang bahin sa Switzerland. Sa makausa pa, kinahanglang magpahiuyon na usab kami sa lahi nga paagi sa kinabuhi. Apan, tungod sa among tinguha sa pag-alagad kang Jehova bisan diin kami mapuslanong magamit, gidawat namo kining bag-ong asaynment, ug gipanalanginan niya kami. Dihay mga panahon nga mag-alagad ako ingong kapuli nga nagapanawng magtatan-aw, nga nagaduaw ug nagapalig-on sa mga kongregasyon. Daghan kaayo kamig makapalipayng kasinatian sa pagsangyaw niining dapita sulod sa miaging 18 ka tuig. Ang kongregasyon sa Buchs miuswag pag-ayo, ug nalipay kami sa pagtigom diha sa usa ka maanindot nga Kingdom Hall, nga gidedikar lima na ka tuig kanhi.

Si Jehova madagayaon kaayong nag-atiman kanamo. Nagugol namo ang mas dakong bahin sa among kinabuhi diha sa bug-os-panahong ministeryo, apan kami wala gayod magkulang ug bisan unsa. Mibati kami ug dakong kalipay ug katagbawan sa pagkakita sa among anak, iyang asawa, ug sa ilang mga anak, maingon man sa mga pamilya sa among mga apo, nga matinumanong naglakaw sa dalan ni Jehova.

Kon hinuktokan ang nangagi, ikaingon ko nga nakaalagad kami kang Jehova “sa paborableng panahon, sa malisod nga panahon.” Ang akong pagpangagpas sa Kristohanong ministeryo nagdala kanako gikan sa ngitngit nga atob sa Komunistang mga bilanggoan ngadto sa matahom nga kabukiran sa Swiss Alps. Kami sa akong pamilya wala gayod magbasol bisan usa ka gutlo niana.

[Kahon sa panid 28]

“Dobleng mga Biktima” Mibarog nga Malig-on Ubos sa Paglutos

Ilalom sa German Democratic Republic (GDR), nga nailhan usab nga Sidlakang Alemanya, ang mga Saksi ni Jehova gipuntirya sa linuog nga pagsumpo. Ang mga rekord nagpakita nga kapin sa 5,000 ka Saksi ang gipadala sa mga kampo sa pinugos nga trabaho ug mga bilanggoan tungod sa ilang Kristohanong ministeryo ug neyutralidad.—Isaias 2:4.

Ang uban niini nga mga Saksi gihubit pa gani ingong “dobleng mga biktima.” Mga 325 kanila ang nabilanggo sa Nazi nga mga kampong konsentrasyon ug mga bilanggoan. Dayon, sa katuigang 1950, sila gipangita ug gibilanggo sa Stasi, ang State Security Service sa GDR. Ang uban kanila duha ka beses nga nabilanggo—una ingong mga binilanggo sa Nazi ug pagkahuman ingong mga binilanggo sa Stasi.

Sulod sa unang dekada sa grabeng paglutos, gikan sa 1950 hangtod 1961, ang bug-os gidaghanon nga 60 ka Saksi—mga lalaki ug babaye—namatay sa bilanggoan gumikan sa pagdagmal, malnutrisyon, sakit, ug pagkatigulang. Napulog duha ka Saksi ang gisentensiyahan ug tibuok kinabuhi nga pagkabilanggo nga sa ulahi gius-osan ngadto sa 15 ka tuig nga pagkabilanggo.

Karon, sa kanhi Stasi nga hedkuwarter sa Berlin, adunay usa ka permanenteng eksibit nga nagpasiugda sa 40 ka tuig nga opisyal nga paglutos sa mga Saksi ni Jehova sa Sidlakang Alemanya. Ang mga hulagway ug mga sugilanon sa kinabuhi nga gidispley didto naghatag ug hilom nga pamatuod sa kaisog ug espirituwal nga kalig-on niining maong mga Saksi nga nagmatinumanon ubos sa grabeng mga pagsulay.

[Mapa sa panid 24, 25]

(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)

SIDLAKANG ALEMANYA

Rudolstadt

Belzig

Torgau

Chemnitz

Zwickau

[Hulagway sa panid 25]

Ang Osterstein Castle, sa Zwickau

[Credit Line]

Fotosammlung des Stadtarchiv Zwickau, Deutschland

[Hulagway sa panid 26]

Uban sa akong asawa, si Erika