Pagbantay Batok sa mga Kostumbre nga Dili Makapahimuot sa Diyos

DIHA sa usa ka gamayng nataran, usa ka lungon ang gibuksan ilalom sa naglagiting nga kainit sa adlaw sa Aprika. Samtang ang naglinya nga mga tawong nagbangotan sunodsunod nga midungaw sa lungon aron sa pagpadayag sa ilang kaguol, usa ka tigulang nga lalaki ang mihunong. Makita sa iyang mga mata ang tumang kaguol, ug siya midip-ig sa nawong sa patayng tawo ug miingon: “Nganong wala man ko nimo ingna nga mamatay ka na? Nganong gibiyaan man ko nimo? Karon nga nakabalik ka na, padayon ba ko nimong tabangan?”

Sa laing bahin sa Aprika, usa ka bata ang nahimugso. Gawas sa mga membro sa pamilya, ang mga tawo wala tugoti sa pagtan-aw sa bata. Human lang sa paglabay sa pipila ka panahon nga ang bata gipakita ngadto sa mga tawo diha sa usa ka seremonyas sa pagngalan sa bata.

Alang sa pipila ka tawo, ang pagpakigsulti sa patayng tawo o pagtago sa bag-ong nahimugso nga bata aron dili makita sa uban daw katingad-an nga panggawi. Apan, diha sa pipila ka mga kultura ug katilingban, ang panggawi ug panglantaw sa mga tawo kon adunay mamatay o mahimugso naimpluwensiyahan pag-ayo sa pagtuo nga ang patay wala gayod mamatay kondili buhi ug may panimuot.

Ang mga tawo hugot kaayong nagtuo niini mao nga kini nahimong hinungdanong bahin sa mga kostumbre ug mga rituwal nga naglangkit sa halos tanang bahin sa kinabuhi. Pananglitan, minilyon ang nagtuo nga ang hinungdanong mga  yugto sa kinabuhi sa tawo—sama sa pagkahimugso, pagkabatan-on, kaminyoon, pagpanganak, ug kamatayon—maoy lainlaing mga hugna sa pagpanaw nga motultol ngadto sa espirituhanong kalibotan sa mga katigulangan. Gituohan nga sa maong dapit, ang usa ka patayng tawo padayong makaapektar sa mga kinabuhi niadtong iyang gibiyaan. Ug mahimo niyang ipadayon ang siklo sa kinabuhi pinaagig pagkahimugso pag-usab.

Aron maseguro nga hapsay ang pagpanaw ngadto sa tanang hugna niini nga siklo, daghang kostumbre ug mga seremonyas ang himoon. Kining mga kostumbreha naimpluwensiyahan sa pagtuo nga adunay bahin sulod kanato nga magpabiling buhi human sa kamatayon. Gisalikway sa matuod nga mga Kristohanon ang bisan unsang mga kostumbre nga nalangkit niini nga pagtuo. Ngano man?

Unsay Kahimtang sa Patay?

Ang Bibliya tin-awng nagbatbat sa kahimtang sa patay. Kini simpleng miingon: “Ang mga buhi nasayod nga sila mamatay; apan bahin sa mga patay, sila walay nahibaloan nga bisan unsa . . . Ang ilang gugma ug ang ilang pagdumot ug ang ilang pangabugho nahanaw na . . . Walay buluhaton ni lalang ni kahibalo ni kaalam sa Sheol [komon nga lubnganan sa tawo], ang dapit diin ikaw moadto.” (Ecclesiastes 9:5, 6, 10) Dugay nang gisagop sa matuod nga mga magsisimba sa Diyos kining pasukaranang kamatuoran sa Bibliya. Nasabtan nila nga inay kay imortal, ang kalag mamatay ug malaglag. (Ezequiel 18:4) Nasayran usab nila nga dili tinuod nga naglungtad ang espiritu sa mga patay. (Salmo 146:4) Sa karaang mga panahon, hugot nga gibaoran ni Jehova ang iyang katawhan sa pagsalikway gayod sa bisan unsang kostumbre o rituwal nga nalangkit sa pagtuo nga ang mga patay may panimuot ug makaapektar sa mga buhi.—Deuteronomio 14:1; 18:9-13; Isaias 8:19, 20.

Gisalikway usab sa unang-siglong mga Kristohanon ang bisan unsang tradisyonal nga kostumbre o rituwal nga nalangkit sa bakak nga relihiyosong pagtulon-an. (2 Corinto 6:15-17) Karong adlawa, gisalikway usab sa mga Saksi ni Jehova, sa bisan unsang rasa, tribo, o kagikan, ang mga tradisyon ug mga kostumbre nga nalangkit sa bakak nga pagtuo nga adunay bahin sa tawo nga magpabiling buhi human sa kamatayon.

Ingong mga Kristohanon, unsay mogiya kanato sa dihang modesidir kon kaha sundon nato ang usa ka kostumbre o dili? Angay natong hunahunaon pag-ayo kon kini ba posibleng nalangkit sa bisan unsang dili-Kasulatanhong pagtulon-an, sama sa pagtuo nga ang espiritu sa mga patay makaapektar sa kinabuhi sa buhing mga tawo. Dugang pa, angay natong tagdon kon ang pagpakig-ambit nianang maong kostumbre o seremonyas dili ba makapandol sa uban nga nasayod sa mga gituohan ug gitudlo sa mga Saksi ni Jehova. Atong hinumdoman kining mga puntoha samtang atong susihon ang duha ka yugto sa kinabuhi—ang pagkahimugso ug kamatayon.

Pagkahimugso ug mga Seremonyas sa Pagngalan sa Bata

Daghang kostumbre nga nalangkit sa pagkahimugso ang dalawaton. Apan, angayng magmabinantayon ang matuod nga mga Kristohanon nga nagpuyo diha sa mga dapit diin ang pagkahimugso gilantaw ingong pagbalhin gikan sa kalibotan sa mga espiritu sa mga katigulangan ngadto sa tawhanong katilingban. Pananglitan, diha sa pipila ka mga dapit sa Aprika, ang usa ka bag-ong nahimugso nga bata itago sulod sa balay ug dili hatagan ug ngalan hangtod molabay ang usa ka yugto sa panahon. Bisan tuod nagkalainlain ang gitas-on sa panahon sa paghulat sa matag dapit, ang tanan gitapos uban sa usa ka seremonyas sa pagngalan sa bata, diin ang bata dalhon sa gawas ug pormal nga ipresentar sa mga paryente ug mga higala. Nianang panahona, ang ngalan sa bata opisyal nga ipahibalo sa tanang presente.

Ang libro nga Ghana—Understanding the People and Their Culture nagpatin-aw sa kahulogan niini nga kostumbre: “Sulod sa unang pito ka adlaw sa kinabuhi niini, ang bata gituohan nga ‘nagduaw’ pa lang ug anaa sa proseso sa pagpanaw gikan sa kalibotan sa mga espiritu ngadto sa yutan-ong kinabuhi. . . . Ang bata kasagarang itago sulod sa balay ug ang mga tawong dili membro sa pamilya dili tugtan sa pagtan-aw niana.”

Nganong kinahanglan pa mang maghulat ayha himoon ang seremonyas sa pagngalan sa bata? Ang librong Ghana in Retrospect nagsaysay: “Gikaingon nga sa dili pa ang ikawalo nga adlaw, ang bata dili pa tawo. Siya medyo sakop pa sa espirituhanong kalibotan nga iyang gigikanan.” Ang basahon nagpadayon: “Sanglit gikaingon nga ang pagngalan sa bata mao ang aktuwal nga maghimo  kaniya nga usa ka tawo, kasagaran na nga sa dihang bation sa usa ka magtiayon nga ang ilang anak lagmit mamatay, ioktaba nila ang pagngalan kaniya hangtod makaseguro sila nga siya mabuhi gayod. . . . Busa kining maong rituwal, nga usahay nailhan ingong pagpresentar sa bata ngadto sa mga tawo, giisip nga hinungdanon kaayo alang sa bata ug sa iyang mga ginikanan. Pinaagi sa maong seremonyas, ang bata makadangat sa katilingban o kalibotan sa mga tawo.”

Usa ka edarang paryente sa pamilya ang kasagarang modumala niining seremonyas sa pagngalan sa bata. Ang mga tulumanon nianang maong okasyon magkalahi sa matag lugar, apan ang seremonyas kasagarang maglakip sa pagtagay ug ilimnon ingong halad, pag-ampo ngadto sa espiritu sa mga katigulangan nga nagpasalamat sa luwas nga pag-abot sa bata, ug uban pang mga rituwal.

Ang labing mahinamon nga bahin sa seremonyas mao ang pagpahibalo sa ngalan sa bata. Bisan tuod kaakohan sa mga ginikanan ang pagngalan sa ilang kaugalingong anak, ang ubang mga paryente kasagarang makaimpluwensiyag dako sa ngalan nga pilion. Ang ubang mga ngalan lagmit adunay masambingayong kahulogan sa lokal nga pinulongan, sama sa “Mibiya ug mibalik,” “Si Mama mibalik sa ikaduhang higayon,” o “Si Papa mibalik pag-usab.” Ang ubang mga ngalan adunay mga kahulogan nga gilaraw aron ang bag-ong nahimugso nga bata dili kuhaon sa mga katigulangan balik ngadto sa kalibotan sa mga patay.

Siyempre, dili sayop nga malipay sa pagkahimugso sa usa ka bata. Ang pagngalan sa bata sunod sa ngalan sa laing tawo ug ang pagngalan kaniya sumala sa mga kahimtang nga nalangkit sa iyang pagkahimugso maoy dalawaton nga mga kostumbre, ug ang pagdesidir kon kanus-a nganlan ang bata maoy personal nga desisyon. Hinunoa, ang mga Kristohanon nga gustong magpahimuot sa Diyos mainampingong mosalikway sa bisan unsang mga kostumbre o mga seremonyas nga mohatag sa impresyon nga sila miuyon sa pagtuo nga ang bag-ong nahimugso nga bata maoy usa ka “bisita” nga mipanaw gikan sa kalibotan sa mga espiritu sa mga katigulangan ngadto sa kalibotan sa buhing mga tawo.

Dugang pa, bisan tuod gilantaw sa daghang tawo sa katilingban ang seremonyas sa pagngalan sa bata ingong hinungdanong rituwal, ang mga Kristohanon angayng magmahunahunaon sa mga konsensiya sa uban ug tagdon kon unsay lagmit hunahunaon sa mga dili-magtutuo bahin niini. Pananglitan, unsa kahay hunahunaon sa uban kon dili ipakita sa usa ka Kristohanong pamilya ang ilang bag-ong-natawo nga bata hangtod nga dili pa mahimo ang usa ka seremonyas sa pagngalan sa bata? Unsa kahay hunahunaon sa uban kon ang ngalan nga ilang ihatag mosukwahi sa ilang pangangkon nga mga magtutudlo sa kamatuoran sa Bibliya?

Busa, sa dihang modesidir kon sa unsang paagi ug kanus-a nganlan ang ilang mga anak, ang mga Kristohanon maningkamot sa ‘paghimo sa tanang butang alang sa kahimayaan sa Diyos.’ (1 Corinto 10:31-33) Dili nila ‘ihiklin ang sugo sa Diyos aron sa pagpatunhay sa mga tradisyon’ nga gilaraw sa pagpasidungog sa mga patay. Sa kasukwahi, ilang pasidunggan ug hatagan ug himaya ang buhi nga Diyos, si Jehova.—Marcos 7:9, 13.

Gikan sa Kamatayon Ngadto sa Kinabuhi

Ang kamatayon, sama sa pagkahimugso, gilantaw sa kadaghanan ingong pagpanaw ngadto sa laing hugna sa kinabuhi; ang usa nga namatay mopanaw gikan sa makitang kalibotan ngadto sa dili-makitang kalibotan sa mga espiritu sa mga patay. Gituohan sa daghan nga kon ang pipila ka mga kostumbre ug mga rituwal sa paglubong dili himoon sa dihang adunay tawo nga mamatay, ang espiritu sa mga katigulangan, nga gituohang adunay gahom sa pagsilot o pagganti sa mga buhi, masuko. Kini nga pagtuo nakaimpluwensiya pag-ayo sa paagi nga gihikay ug gidumala ang mga lubong.

Diha sa mga lubong nga gilaraw aron sa pagpahimuot sa patay, ang nagkadaiyang mga emosyon kasagarang ipasundayag—gikan sa grabeng pagdanguyngoy ug pagtiyabaw atubangan sa patayng lawas ngadto sa sadyang mga salosalo human sa lubong. Ang walay-pugong nga pagkombira, paghuboghubog, ug pagsayaw sa kusog nga musika kasagarang himoon panahon sa maong mga selebrasyon sa paglubong. Ang mga seremonyas sa paglubong giisip nga hinungdanon kaayo nga bisan ang kabos kaayong mga pamilya kasagarang maningkamot pag-ayo nga makatigom ug igoigong kuwarta aron makahimog “usa ka nahiangay nga lubong,” bisan pag lagmit moresulta kini sa kalisod ug pagpangutang.

 Sa daghan nang katuigan, bug-os nga giyagyag sa mga Saksi ni Jehova ang dili-Kasulatanhong mga kostumbre sa paglubong. a Ang maong mga kostumbre naglakip sa pagbilar aron sa pagpasidungog sa patay, pagtagay ug mga ilimnon ingong halad, pagpakigsulti ug paghangyo sa mga patay, pagsaulog sa mga anibersaryo sa patay, ug ubang mga kostumbre nga gipasukad sa pagtuo nga adunay bahin sa tawo nga magpabiling buhi human sa kamatayon. Ang maong nagapasipala-sa-Diyos nga mga kostumbre maoy “mahugaw,” “walay-pulos nga panglimbong” nga gibase sa “tradisyon sa mga tawo” ug dili sa kamatuoran sa Pulong sa Diyos.—Isaias 52:11; Colosas 2:8.

Pagpit-os nga Mopahiuyon

Ang uban naglisod gayod sa pagsalikway sa tradisyonal nga mga kostumbre, ilabina diha sa mga nasod diin ang pagpasidungog sa patay gihatagan ug dako kaayong importansiya. Ang mga Saksi ni Jehova gikatahapan o giakusar ingong mga tawong walay hustong pamatasan ug dili matinahoron sa patay tungod sa dili nila pagsunod sa maong mga kostumbre. Tungod sa pagsaway ug grabeng pagpit-os, ang uban nahadlok nga mahimong lahi bisan pag sila aduna nay hustong pagsabot sa kamatuoran sa Bibliya. (1 Pedro 3:14) Gibati sa uban nga kining maong mga kostumbre maoy bahin na gayod sa ilang kultura ug dili bug-os kalikayan. Ang uban miingon pa gani nga basin ayran sa mga tawo sa katilingban ang katawhan sa Diyos kon dili nila sundon ang maong kostumbre.

Dili nato gustong pasuk-on ang uban sa walay hinungdan. Bisan pa niana, ang Bibliya nagpasidaan kanato nga kita pagadumtan sa mga tawong bulag sa Diyos tungod sa lig-on nato nga pagbarog dapig sa kamatuoran. (Juan 15:18, 19; 2 Timoteo 3:12; 1 Juan 5:19) Kita kinabubut-ong mobarog dapig niana, nga nahibalo nga kita kinahanglang lahi gikan sa mga tawong anaa sa espirituwal nga kangitngit. (Malaquias 3:18; Galacia 6:12) Maingon nga gisuklan ni Jesus ang tentasyon ni Satanas sa paghimog usa ka butang nga dili makapahimuot sa Diyos, angay usab natong suklan ang pagpit-os nga mogawi sa paagi nga dili makapahimuot sa Diyos. (Mateo 4:3-7) Inay mahadlok sa tawo, ang pangunang gikabalak-an sa matuod nga mga Kristohanon mao ang pagpahimuot kang Jehova nga Diyos ug ang pagpasidungog kaniya ingong Diyos sa kamatuoran. Ila kanang gipakita pinaagi sa dili pagkompromiso sa mga sukdanan sa Bibliya sa putling pagsimba sa dihang pit-oson sa uban.—Proverbio 29:25; Buhat 5:29.

Pagtahod sa Patay—Pagpasidungog Kang Jehova

Normal lang nga mobati kita ug tumang kasakit ug kaguol sa dihang mamatyan ug minahal. (Juan 11:33, 35) Ang paghandom sa usa ka minahal ug pagtaganag desente nga lubong maoy dalawaton ug nahiangay nga paagi sa pagpadayag sa atong gugma. Apan, bisan pag nasubo pag-ayo ang mga Saksi ni Jehova sa kamatayon sa usa ka minahal, dili sila mosunod sa bisan unsang tradisyonal nga mga tulumanon nga dili makapahimuot sa Diyos. Dili kini sayon alang niadtong nagdako sa mga dapit diin ang mga tawo adunay dakong kahadlok sa mga patay. Lagmit maglisod kita sa pagpabiling timbang sa dihang kita mismo naguol tungod sa kamatayon sa usa nga suod kanato. Bisan pa niana, ang matinumanong mga Kristohanon gipalig-on ni Jehova, “ang Diyos sa tanang paghupay,” ug ilang gitagamtam ang mahigugmaong pagpaluyo sa mga isigkamagtutuo. (2 Corinto 1:3, 4) Tungod kay lig-ong nagtuo nga moabot ra ang panahon nga ang walay-panimuot nga mga tawong namatay nga anaa sa panumdoman sa Diyos mabuhi pag-usab, ang matuod nga mga Kristohanon aduna gayoy lig-ong katarongan sa pagsalikway sa dili-Kristohanong mga kostumbre sa paglubong nga nagpanghimakak sa pagkabanhaw.

Dili ba kita malipay nga si Jehova nagtawag kanato “gikan sa kangitngit ngadto sa iyang katingalahang kahayag?” (1 Pedro 2:9) Samtang gitagamtam nato ang kalipay sa pagkahimugso ug giantos ang kasubo sa kamatayon, hinaot ang atong hugot nga tinguha sa pagbuhat kon unsay husto ug ang atong lalom nga gugma kang Jehova nga Diyos kanunayng magpalihok kanato “sa paglakaw ingon nga mga anak sa kahayag.” Hinaot nga dili nato tugtan nga kita mahugawan sa espirituwal tungod sa dili-Kristohanong mga kostumbre nga dili makapahimuot sa Diyos.—Efeso 5:8.

[Footnote]