‘Kon Pugson Ka sa Pag-alagad’

“HOY! Undangi kanang imong gihimo ug sakwata kining akong dala.” Sa imong hunahuna, unsa kahay reaksiyon sa usa ka puliki nga Hudiyo sa unang siglo kon mao kanay isugo kaniya sa usa ka Romanong sundalo? Sa iyang Wali sa Bukid, si Jesus misugyot: “Kon ang tawong may awtoridad magpugos kanimo sa pag-alagad ug usa ka milya, ubani siya ug duha ka milya.” (Mateo 5:41) Sa unsang paagi sabton sa mga mamiminaw ni Jesus ang maong tambag? Ug unsay kahulogan niana alang kanato karon?

Aron masayran ang mga tubag, kinahanglang mahibalo kita bahin sa pinugos nga pag-alagad niadtong karaang mga panahon. Ang mga molupyo sa Israel panahon ni Jesus sinati kaayo nianang maong batasan.

Pinugos nga Pag-alagad

Dunay pamatuod nga ang pinugos nga pag-alagad (o, corvée) sa Haduol nga Silangan nagsugod niadto pang ika-18ng siglo W.K.P. Ang administratibong mga sinulat sa karaang siyudad sa Alalakh sa Sirya naghisgot bahin sa mga grupo sa mga tawo alang sa pinugos nga pag-alagad nga girekluta sa gobyerno alang sa personal nga serbisyo. Sa Ugarit, sa baybayon sa Sirya, ang mga mag-uuma nga nangabang ug yuta girekluta usab alang sa maong pagserbisyo gawas lang kon ang hari magpahigawas kanila gikan niana.

Siyempre, ang nabihag o napildi nga mga tawo kasagarang ipailalom sa pinugos nga trabaho. Ang Ehiptohanong mga agalon nagpugos sa mga Israelinhon nga magpaulipon kanila sa paggamag mga tisa. Sa ulahi, ang mga Israelinhon nagpatrabaho sa Canaanhong mga molupyo sa Yutang Saad ingong mga ulipon, ug ang mga buhat nga sama niana gipadayon ni David ug Solomon.—Exodo 1:13, 14; 2 Samuel 12:31; 1 Hari 9:20, 21.

Sa dihang nangayo ug hari ang mga Israelinhon, gipatin-aw ni Samuel kon unsa unyay iobligar sa hari kanila. Iyang patrabahoon ang iyang mga sakop ingong mga magkakaro ug mga magkakabayo, sila padarohon ug paanihon, pagam-on ug mga hinagiban, ug uban pa. (1 Samuel 8:4-17) Apan, panahon sa pagtukod sa templo ni Jehova, samtang ang mga langyaw pinugos nga gipatrabaho ingong mga ulipon, “walay usa sa mga anak sa Israel ang gihimo ni Solomon nga mga ulipon; kay sila ang mga manggugubat ug iyang mga alagad ug iyang mga prinsipe ug mga luyoluyo sa iyang mga komandante ug mga pangulo sa iyang mga magkakaro ug sa iyang mga mangangabayo.”—1 Hari 9:22.

Bahin sa mga Israelinhon nga gipatrabaho sa mga proyekto sa pagpanukod, ang 1 Hari 5:13, 14 nag-ingon: “Gipangdala ni Haring Solomon kadtong mga gipaapil sa pinugos nga trabaho gikan sa tibuok Israel; ug kadtong mga gipaapil sa pinugos nga trabaho mikabat ug katloan ka libo ka tawo. Ug iyang ipadala sila ngadto sa Lebanon nga relibohay, nga napulo ka libo sa usa ka bulan. Sa usa ka bulan sila magpabilin didto sa Lebanon, sa duha ka bulan sa ilang mga panimalay.” Ang usa ka eskolar miingon nga “gipahimuslan gayod sa mga hari sa Israel ug Judea ang corvée aron dili na sila manuhol ug trabahante sa ilang mga kalihokan sa pagpanukod maingon man sa pagtikad sa mga yuta nga gipanag-iya sa hari.”

Bug-at kaayo ang trabaho ilalom sa pagmando  ni Solomon. Malupigon kaayo kini nga sa dihang nanghulga si Rehoboam nga dugangan ang ilang trabaho, ang tibuok Israel mirebelde ug gibato nila ang opisyal nga nagdumala niadtong mga girekluta sa pinugos nga trabaho. (1 Hari 12:12-18) Apan, kini nga sistema wala wad-a. Si Asa, nga apo ni Rehoboam, nagpatawag sa mga tawo sa Juda aron tukoron ang mga siyudad sa Geba ug Mizpa, ug “walay usa nga dili apil.”—1 Hari 15:22.

Ilalom sa Pagmando sa Roma

Gipakita diha sa Wali sa Bukid nga nahibalo ang unang siglo nga mga Hudiyo nga sila posibleng ‘pugson sa pag-alagad.’ Kini nga ekspresyon maoy hubad sa Gregong pulong nga ag·ga·reuʹo, nga sa sinugdanan nalangkit sa kalihokan sa mga mensahero sa Persia. Sila adunay awtoridad nga pugson pagpatrabaho ang mga tawo ug kabayo, gamiton ang mga barko, o bisan unsang gikinahanglan aron mapadali ang pangpubliko nga mga buluhaton.

Sa panahon ni Jesus, ang Israel giokupar sa mga Romano nga dunay sama niana nga sistema. Gawas sa pagbayad sa naandang mga buhis, ang mga molupyo sa mga probinsiya sa Silangan mahimong ipatawag sa pinugos nga trabaho sa regular nga paagi o sa talagsaong kahimtang. Ang maong mga pagserbisyo wala gayod maangayi sa mga tawo. Dugang pa, naandan na ang walay awtorisasyon nga pag-ilog sa mga hayop, tigmaneho, o karwahe alang sa transportasyon sa Estado. Sumala sa historyano nga si Michael Rostovtzeff, ang mga administrador “naningkamot sa pagkontrolar ug pag-organisar [sa sistema], apan wala kini molampos, kay samtang naglungtad ang maong kostumbre, kini aduna gayoy daotang mga epekto. Daghang lagda ang gimugna sa hataas nga mga opisyal, kinsa naningkamot gayod nga ihunong ang pagdaogdaog ug pagpanglupig nga naandan na sa maong sistema . . . Apan nagpabiling malupigon ang maong sistema.”

“Ang si bisan kinsa puwedeng pugson sa pagdala sa bagahe sa mga sundalo sa tinong gilay-on,” nag-ingon ang usa ka Gregong eskolar, ug “ang si bisan kinsa puwedeng iobligar sa paghimog bisan unsang serbisyo nga ipahimo kaniya sa mga Romano.” Nahitabo kana kang Simon nga taga-Cirene, nga gipatawag sa Romanong mga sundalo alang sa ‘pinugos nga pag-alagad’ aron sa pagpas-an sa estaka sa pagsakit ni Jesus.—Mateo 27:32.

Ang rabinikong mga basahon naghisgot usab bahin niining giayran nga sistema. Pananglitan, usa ka rabbi ang gidakop aron sa paghatod ug mga  mirto sa usa ka palasyo. Ang mga obrero puwedeng kuhaon gikan sa ilang mga amo ug hatagag laing trabaho, apan ang mga amo gihapoy mosuweldo kanila. Ang mga hayop nga igguguyod o mga baka puwedeng ilogon. Kon ibalik man ugaling, dili na kini magamit sa trabaho. Imong masabtan kon nganong ang temporaryong pag-ilog giisip ingong permanenteng pagkompiskar. Busa, matod pa sa usa ka Hudiyong panultihon: “Ang angareia samag kamatayon.” Usa ka historyano miingon: “Posibleng madaot ang usa ka balangay tungod sa pagpang-ilog ug mga baka nga igdadaro nga maoy gamiton para sa angareia imbes unta sa awtorisadong mga hayop nga igguguyod.”

Mahanduraw nimo nga wala gayod kagustohi ang maong pagpatrabaho, ilabina kay gipatuman kini sa paagi nga mapahitas-on ug walay hustisya. Tungod sa gihambin nila nga pagdumot batok sa Hentil nga kagamhanan nga nagdominar kanila, gikayugtan pag-ayo sa mga Hudiyo ang kaulawan nga naagoman tungod kay gipugos niining makalagot nga trabaho. Walay naglungtad nga balaod nga naghatag kanatog impormasyon kon kutob sa unsang sukod mapugos ang usa ka lungsoranon sa pagdala ug luwan. Malagmit daghan ang dili buot nga mohimog labaw pa kay sa gipangayo sa balaod.

Apan, mao kini ang sistema nga gihisgotan ni Jesus sa dihang siya miingon: “Kon ang tawong may awtoridad magpugos kanimo sa pag-alagad ug usa ka milya, ubani siya ug duha ka milya.” (Mateo 5:41) Sa pagkadungog niana, tingali ang uban naghunahuna nga dili siya makataronganon. Unsa ba gayod ang iyang gipasabot?

Kon Unsay Angayng Reaksiyon sa mga Kristohanon

Sa laktod nga pagkasulti, giingnan ni Jesus ang iyang mga mamiminaw nga kon ang usa ka opisyal magporsigir kanila sa usa ka legal nga pag-alagad, kinahanglang buhaton nila kini nga kinabubut-on ug walay kayugot. Busa kinahanglang ibayad nila “kang Cesar ang mga butang ni Cesar” apan dili nila kalimtan ang obligasyon nga ibayad “ang mga butang sa Diyos ngadto sa Diyos.”—Marcos 12:17. a

Dugang pa, si apostol Pablo nag-awhag sa mga Kristohanon: “Magpasakop ang tanang kalag sa labaw nga mga awtoridad, kay walay awtoridad gawas nga pinaagi sa Diyos; ang nagalungtad nga mga awtoridad napahimutang sa ilang relatibong mga posisyon pinaagi sa Diyos. Busa siya nga mosukol sa awtoridad misukol sa kahikayan sa Diyos . . . Kon ikaw nagabuhat sa daotan, angay ka nga mahadlok; kay dili sa walay katuyoan nga kini nagadala sa espada.”—Roma 13:1-4.

Busa giila ni Jesus ug Pablo ang katungod sa usa ka hari o kagamhanan sa pagpahamtang ug silot niadtong mosupak sa ilang ipatuman. Unsang matanga sa silot? Ang Gregong pilosopo nga si Epictetus, sa una ug ikaduhang mga siglo K.P., mihatag ug tubag: “Kon wala damhang gikuha sa usa ka sundalo ang imong nating asno, ihatag kini. Ayawg sukol, ayawg bagulbol, kay basig bun-ogon ka ug mawad-an ka pa ug asno.”

Apan, bation usahay sa mga Kristohanon, kaniadto ug karon, nga dili nila mahimong tumanon ang gisugo kanila sa gobyerno tungod  sa ilang konsensiya. Usahay aduna kiniy seryosog mga sangpotanan. Ang pipila ka Kristohanon gisentensiyahan ug kamatayon. Ang uban gibilanggo sa daghang tuig kay midumili sa pagpakigbahin sa mga kalihokan nga ilang giisip nga naglapas sa ilang neyutralidad. (Isaias 2:4; Juan 17:16; 18:36) Sa ubang mga kahimtang, gibati sa mga Kristohanon nga puwede nilang himoon ang gipabuhat kanila. Pananglitan, gibati sa pipila ka Kristohanon nga, ilalom sa sibilyan nga administrasyon, madawat sa ilang tanlag ang paghimog dili-militaryong mga buluhaton nga mapuslanon sa komunidad. Lagmit nga apil niana ang pagtabang sa mga edaran o baldado, pag-alagad ingong mga bombero, paghinlo sa mga baybayon, pagtrabaho diha sa mga parke, mga lasang, o mga librarya, ug uban pa.

Siyempre, lainlain ang mga kahimtang sa matag nasod. Busa, sa pagdesidir kon kaha motuman sa isugo o dili, kinahanglang sundon sa matag Kristohanon ang iyang nabansay-sa-Bibliya nga tanlag.

Pagbuhat ug Labaw kay sa Gihangyo

Ang prinsipyo nga gitudlo ni Jesus, nga mao ang kinabubut-ong pagbuhat sa makataronganong mga hangyo, mapadapat dili lamang diha sa gibaod sa gobyerno kondili diha usab sa tawhanong mga relasyon sa adlaw-adlaw. Pananglitan, ang usa ka tawong may awtoridad mohangyo tingali kanimo sa pagbuhat sa butang nga dili nimo gustong buhaton apan dili supak sa balaod sa Diyos. Unsay imong reaksiyon? Tingali bation nimo nga makahurot kini sa imong panahon ug kusog sa dili-makataronganong paagi, ug basin mosanong ka sa masuk-anong paagi. Basin moresulta kini sa kayugot. Sa laing bahin, kon mosugot ka apan nagmug-ot, basig mawala ang imong kalinaw sa kahiladman. Ang solusyon? Buhata ang gisugyot ni Jesus—ubani siya ug duha ka milya. Buhata dili lamang ang gihangyo kanimo kondili ang labaw pa niana. Buhata kini nga kinabubut-on. Kon mao kiniy imong tinamdan, dili ka mobati nga giabuso, kondili nga ikaw maoy magbuot sa imong himoon.

“Daghang tawo ang naghimo lang sa mga butang nga giobligar kanila,” miingon ang usa ka awtor. “Alang kanila, lisod ang kinabuhi, ug kanunay silang gikapoy. Sa laing bahin, ang uban mobuhat ug labaw pa kay sa giobligar kanila ug sila kinabubut-ong motabang sa uban.” Sa ato pa, sa daghang kahimtang, ang usa makapili kon kaha mobuhat lang siya sa iyang mga obligasyon—o mobuhat siyag labaw pa niana. Sa unang kahimtang, lagmit nga gustong pahimuslan sa usa ang iyang mga katungod. Sa ikaduhang kahimtang, lagmit nga gitagamtam niya ang dako kaayong katagbawan. Ikaw ba sama sa una o sa ikaduha? Malagmit gayod nga ikaw labawng magmalipayon ug magmabungahon kon imong isipon ang imong mga kalihokan, dili ingong mga obligasyon lamang o mga butang nga kinahanglang buhaton, kondili ingong mga butang nga gusto nimong buhaton.

Ug komosta kon ikaw adunay awtoridad? Tin-aw nga dili mahigugmaon ni Kristohanon ang paggamit sa imong awtoridad sa pagpugos sa uban sa pagbuhat sa mga butang nga dili nila gustong buhaton. “Ang mga magmamando sa mga nasod mahariharion ibabaw kanila ug ang mga kadagkoan naggamit sa awtoridad ibabaw kanila,” nag-ingon si Jesus. Apan dili kini Kristohanong paagi. (Mateo 20:25, 26) Bisan tuod ang mahariharion nga paagi daling makapalihok sa uban, mas maayo gayod ang relasyon sa tanang nalangkit kon ang mga hangyo nga gihimo sa maluloton ug nahiangay nga paagi tumanon nga matinahoron ug malipayon! Oo, ang pagkaandam sa pagbuhat ug labaw pa kay sa gihangyo kanimo makapauswag gayod sa imong kinabuhi.

[Footnote]

[Kahon sa panid 25]

PAG-ABUSO SA PINUGOS NGA TRABAHO KANIADTO

Ang mga regulasyon nga gimugna aron masanta ang pag-abuso sa pinugos nga trabaho nagpaila nga kini sagad gihimong pasangil aron pugson ang uban sa pag-alagad. Niadtong 118 W.K.P., si Ptolemy Euergetes II sa Ehipto nagbaod sa iyang opisyales nga “dili mamugos sa pagpatrabaho kang bisan kinsa nga molupyo sa nasod alang sa pribadong mga serbisyo, ni mangilog (aggareuein) sa ilang mga baka alang sa bisan unsang personal nga katuyoan.” Dugang pa: “Walay mangilog ug . . . mga sakayan aron iyang gamiton sa bisan unsang pasangil.” Sa usa ka kinulit nga pinetsahan ug 49 K.P., diha sa Templo sa Talagsaong Tubigan nga Dapit, sa Ehipto, ang Romanong mahistrado nga si Vergilius Capito miangkon nga dihay mga sundalo nga ilegal nga nangilog ug mga butang, ug siya nagbaod nga “walay manguha o mangilog . . . ug bisan unsang butang, gawas kon siya adunay sinulat nga awtorisasyon gikan kanako.”

[Hulagway sa panid 24]

Si Simon nga taga-Cirene gipatawag alang sa pinugos nga pag-alagad

[Hulagway sa panid 26]

Daghang Saksi ang nabilanggo tungod sa paghupot sa ilang Kristohanong baroganan