Usa ka Dili-Makiangayong Kalibotan

MOUYON ka ba nga kita nagpuyo sa usa ka dili-makiangayong kalibotan? Sa walay duhaduha mouyon ka niana. Ang tinuod mao, bisan unsay atong mga abilidad ug bisan unsa ka maalamon ang atong pagplano sa atong kinabuhi, dili segurado nga kita modato, molampos, o makakaon. Subsob nga ang resulta niini susama sa giingon sa maalamong Haring Solomon sa kakaraanan: “Ang tinapay dili iya sa maalamon, ni ang bahandi sa mga intelihente, ni ang kalamposan sa mga hanas.” Ngano? Tungod kay, matod pa ni Solomon, “gigamhan ang tanan sa panahon ug wala-damhang panghitabo.”—Ecclesiastes 9:11, The New English Bible.

“Sa Dihang Kalit nga Mahitabo ang Malisod nga Panahon”

Oo, ang “panahon ug wala-damhang panghitabo,” nga subsob nagpasabot nga ang usa anaa sa dili-angayng dapit sa dili-angayng panahon, subsob nga makaguba sa atong maayong pagkahimo nga mga plano ug makapahugno sa atong mga pangandoy. Matod pa ni Solomon, kita “sama sa isda nga nasikop sa pukot, sama sa langgam nga nalit-agan, . . . sa dihang kalit nga mahitabo ang malisod nga panahon.” (Ecclesiastes 9:12, NE) Pananglitan, milyonmilyong tawo ang naghago sa pagtikad sa yuta aron makapakaon sa ilang mga pamilya, apan unya sa kalit lang sila malit-agan sa “malisod nga panahon” sa dihang dili moulan ug ang hulaw makapatay sa ilang mga pananom.

Ang uban naningkamot sa pagtabang, apan bisan ang tabang nga gihatag sa ubang mga nasod ngadto sa mga tawong nabiktima sa “malisod nga panahon” subsob nga daw dili-makiangayon. Pananglitan, ning bag-o pa, sa paningkamot nga masumpo ang gutom, “ang tibuok kontinente [sa Aprika] nakadawat ug hinabang nga ikalima lamang ka bahin sa salapi nga gigahin alang sa gubat sa Gulpo,” sumala sa usa ka pangunang ahensiya sa hinabang. Makiangayon ba nga ang gigasto sa datong mga nasod sa pagpakiggubat diha sa usa ka nasod mokabat ug lima ka pilo sa kantidad nga ilang gigasto sa paghupay sa kasakit ug pag-antos nga gipahinabo sa gutom diha sa tibuok kontinente? Ug makiangayon ba nga sa panahon diin daghan ang nagpuyo sa kaharuhay, 1 sa 4 ka molupyo sa yuta ang nag-ilaid gihapon sa kakabos o milyonmilyong bata ang mangamatay kada tuig tungod sa mga sakit nga masanta-unta? Dili gayod!

Siyempre, dili lang kay ang “panahon ug wala-damhang panghitabo” ang nalangkit sa dihang “kalit nga mahitabo ang malisod nga panahon.” Ang makalilisang nga kapintasan nga dili gayod nato mapugngan nagkontrolar usab sa atong kinabuhi ug  nagtino kon unsay mahitabo kanato. Mao gayod kana ang kahimtang sa Beslan, Alania, sa tinghunlak sa 2004, sa dihang gatosan ka tawo, kadaghanan kanila mga bata nga mao pa gayoy pagsugod ug eskuyla, ang nangamatay tungod sa mabangis nga pag-awayay sa mga terorista ug mga puwersa sa seguridad. Tinuod, dili matag-an kon kinsa ang mangamatay ug makalabang-buhi sa maong trahedya—apan ang nakaingon gayod nianang “malisod nga panahon” mao ang pag-awayay sa mga tawo.

Kanunay Bang Ingon na Lamang Niini?

“Apan ingon na gayod niana ang kinabuhi,” moingon tingali ang uban sa dihang maghisgot bahin sa mga inhustisya. “Mao na kanay kahimtang sukad kaniadto, ug dili na kana mausab pa.” Matod pa nila, ang kusgan modaogdaog gayod sa huyang, ug ang dato mopahimulos gayod sa pobre. Ang maong kahimtang duyog sa “panahon ug wala-damhang panghitabo,” makaapektar gayod kanato samtang kita buhi, matod pa nila.

Ingon na ba lamang gayod niini ang kahimtang? Kadto bang naggamit sa ilang mga abilidad sa intelihente ug maalamon nga paagi posibleng makaani ug makiangayong balos sa tanan nilang paghago? Adunay bay mahimo si bisan kinsa sa pagpatungha ug permanente, dumalayon nga kausaban sa usa ka dili-makiangayon nga kalibotan? Tagda kon unsay giingon sa sunod nga artikulo bahin niining ulohana.

 [Picture Credit Line sa panid 2]

COVER: Man with a child: UN PHOTO 148426/McCurry/Stockbower

[Picture Credit Line sa panid 3]

MAXIM MARMUR/AFP/Getty Images