Pagbuntog sa mga Suliran sa Panama

“ANG Panama, nagsilbi nga taytayan sa daghang bahin sa kalibotan.” Tunga sa siglo kanhi, kana nga panultihon gipahayag sa usa ka popular nga programa sa radyo sa maong nasod sa Sentral Amerika. Karong adlawa, kana nagpahayag sa pagbati sa daghang tawo bahin nianang nasora.

Ang Panama nagsilbi nga usa ka matang sa taytayan tali sa Amerika del Norte ug Sur. Dugang pa, ang literal nga Taytayan sa Kayutaan sa Amerika nagpaibabaw sa bantogan nga Panama Canal. Ang artipisyal nga kanal, nga talagsaong kalamposan sa enhinyeriya, nagtadlas sa nasod, nga naghiusa sa dagat sa Atlantiko ug Pasipiko. Tungod niini ang mga barko gikan sa daghang bahin sa kalibotan posible nga makalawig sulod sa pipila ra ka oras sa biyahe nga dangtan untag pipila ka adlaw o semana. Tinuod, ang Panama nagsilbi gayong hinungdanon nga taytayan sa daghang bahin sa kalibotan.

Usa ka Taytayan ug Usa ka Dapit sa mga Tawo nga Adunay Nagkadaiya nga Rasa

Ang Panama nahimo usab nga usa ka dapit sa mga tawo nga naggikan sa nagkadaiya nga nasod ug tribo. Kining mga tawhana, uban sa daghang lumad, nakapatungha ug lainlaing mga tawo nga natibulaag  sa tibuok matahom nga nasod. Bisan pa niana, posible bang mabuntog ang mga suliran tungod sa panagsagol sa nagkalainlaing hut-ong sa katilingban, kultura, relihiyon, ug pinulongan ug magkahiusa sa hunahuna ug katuyoan nga gibase sa bililhon kaayong mga kamatuoran nga anaa sa Pulong sa Diyos?

Oo, posible kana. Ang mga pulong ni apostol Pablo nga natala sa Efeso 2:17, 18 nagpaila nga ang mga Kristohanon sa unang siglo—mga Hudiyo ug mga Hentil—milampos sa pagbuntog sa susamang mga suliran pinasukad sa makapahiusang epekto sa halad ni Kristo. Si Pablo misulat: “Siya [Jesus] mianhi ug nagpahayag sa maayong balita sa pakigdait kaninyo, nga didto sa halayo, ug pakigdait nganha kanila nga diha sa duol, tungod kay pinaagi kaniya kita, nga duha ka katawhan, makaduol sa Amahan pinaagi sa usa ka espiritu.”

Sa samang paagi karon, ang mga Saksi ni Jehova sa Panama nagapahayag sa “maayong balita sa pakigdait” ngadto sa tagsatagsa ka tawo ug mga pundok sa katawhan nga gikan sa halayong mga dapit ug adunay nagkalainlaing mga relihiyon. Ang kahimut-anang panaghiusa naugmad taliwala niadtong “moduol” kang Jehova. Ingong sangpotanan, naporma didto sa Panama ang mga kongregasyon diha sa unom ka nagkalainlaing mga pinulongan—Kinatsila, Cantonese, Panamanian nga Senyas nga Pinulongan, Iningles, ug duha ka lumad nga pinulongan nga mao ang Kuna ug Ngobere (Guaymí). Makapadasig ang pagkahibalo nga ang mga tawo nga nagsulti sa maong mga pinulongan nahiusa sa ilang pagsimba kang Jehova.

Pagbuntog sa mga Suliran sa Comarca

Ang Ngobe nga pundok mao ang kinadak-an sa walo ka lumad nga katawhan sa Panama. Ang maong pundok gilangkoban ug mga 170,000 ka tawo, nga kadaghanan kanila nagpuyo sa luag nga dapit nga bag-o pang natudlo ingong comarca, o reserbasyon. Ang dakong bahin niining dapita maoy lisod nga lasang sa kabukiran nga maabot lang pinaagi sa pagbaktas, ug sa nindot nga mga rehiyon usab sa kabaybayonan nga maabot agi sa dagat.  Ang mga komunidad sagad matukod duol sa mga suba, nga magsilbi nga sayon nga mga agianan sa transportasyon ug adunay mga komunidad usab sa daplin sa kabaybayonan. Ang daghang molupyo sa comarca nanginabuhi sa mga asyenda sa kape diha sa kabukiran, sa pangisda, o sa pag-uma. Ang daghan maoy mga membro sa mga simbahan sa Kakristiyanohan. Aduna hinuoy mga sumusunod sa usa ka lokal nga relihiyon nga ginganlang Mama Tata. Modangop ang uban sa lokal nga sukias (mga tambalan) aron magpatambal sa dihang sila may sakit o mobating gihasi sa daotang mga espiritu. Bisag daghan ang nagsultig Kinatsila, ang pinulongan nga labing masabtan mao ang Ngobere.

Pagbugsay Aron Aboton ang mga Kasingkasing

Nakaamgo ang mga Saksi ni Jehova nga hinungdanon ang pagtabang sa mga tawo sa pagkat-on sa kamatuoran sa paagi nga matabangan sila nga makasabot niana ug maabot usab ang ilang kasingkasing. Sa dihang ang kamatuoran makaabot sa ilang kasingkasing, sila matukmod sa paghimo sa gikinahanglang mga kausaban diha sa ilang mga kinabuhi aron ikapahiuyon sa mga prinsipyo sa Bibliya. Busa, ang espesyal payunir nga mga ministro nga naasayn sa walo ka lainlaing seksiyon sa reserbasyon nagtuon sa pinulongang Ngobere sa tabang sa may-katakos nga mga Saksi nianang dapita.

Ang 14 ka kongregasyon nga natukod sa maong dapit nagpadayag ug talagsaong purohan sa pagtubo. Pananglitan, pipila pa ka tuig nga miagi, si Dimas ug Gisela, magtiayong espesyal payunir, naasayn sa usa ka gamayng kongregasyon nga may mga 40 ka magmamantala sa dapit duol sa baybayon sa Tobobe. Sila nalisdan nga maanad sa kanunay nga pagsakayg baroto aron makasangyaw ngadto sa mapaubsanong mga tawo ubay sa Atlantikong Baybayon. Nasayran ni Dimas ug Gisela nga ang linaw nga dagat daling mahimo nga peligrosong mga balod. Kasagarang pamaolan ang ilang mga bukton ug manakit ang ilang mga bukobuko sa pagbinugsay gikan sa usa ka balangay ngadto sa lain. Ang pagkat-on sa lokal nga pinulongan lain pang hagit. Bisan pa niana, gibaslan ang ilang mga pagsakripisyo ug paglahutay niadtong 2001 sa dihang mga 552 ka tawo ang mitambong sa Memoryal sa kamatayon ni Kristo.

Tabok sa luok gikan sa Tobobe mao ang balangay sa Punta Escondida. Sa taastaas nga panahon, ang usa ka gamayng grupo sa mga magmamantala regular nga nagbugsay tabok sa luok—kon itugot sa panahon—aron motambong ug mga tigom sa Tobobe, ug ang mga taho nagpadayag nga dako ang posibilidad nga maporma ang bag-ong kongregasyon sa maong dapit. Tungod sa maong kahimtang, si Dimas ug Gisela gihangyo nga mobalhin didto sa Punta Escondida. Sa walay duha ka tuig, ang grupo sa Punta Escondida nahimong kongregasyon nga may 28 ka magmamantala, ug ang aberids nga tumatambong sa tigom sa senemanang pakigpulong publiko maoy 114. Niadtong 2004 ang bag-ong kongregasyon nalipay sa dihang ang total nga 458 mitambong sa Memoryal sa kamatayon ni Kristo.

Pagbuntog sa Suliran sa Iliterasiya

Alang sa daghang sinserong mga tawo, ang pagbuntog sa iliterasiya nakatabang kanila sa pag-ugmad ug suod nga relasyon kang Jehova. Kana ang kahimtang ni Fermina, usa ka batan-ong babaye nga nagpuyo sa kabukirang bahin sa comarca. Ang Saksing mga misyonaryo nga nag-alagad sa  nahilit nga dapit nga iyang gipuy-an nakadiskobre nga siya mapatalinghogon kaayo sa mensahe sa Gingharian. Sa gitanyagan ug pagtuon sa Bibliya, siya mitubag nga gusto niyang makakat-on ug dugang pa. Apan may suliran. Makasulti siyag Kinatsila ug Ngobere, apan dili siya makabasa o makasulat sa bisan hain nianang pinulongana. Usa sa mga misyonaryo mitanyag sa pagtudlo kaniya, nga gigamit ang brosyur nga Apply Yourself to Reading and Writing. a

Si Fermina kugihan kaayong estudyante, nga madasigong nag-andam sa iyang mga leksiyon, naghimo sa tanan niyang homwork, ug makugihong nagpraktis sa iyang espeling. Sulod sa usa ka tuig, siya miuswag gayod nga siya nakahimo na sa pagtuon sa brosyur nga Ikaw Mahimong Higala sa Diyos! b Sa dihang nahikay ang mga tigom, si Fermina misugod pagtambong. Ugaling lang, tungod sa kakabos sa pamilya, siya lisod kaayong makaplete sa pagtambong sa mga tigom uban sa iyang mga anak. Usa sa mga payunir, kay nahibalo sa kahimtang ni Fermina, misugyot kaniya sa pagtahi ug pagbaligyag naandang besti sa mga babayeng Ngobe. Gibuhat kana ni Fermina ug, bisan pa sa ubang materyal nga panginahanglan, iyang gipaneguro nga ang halin sa pagbaligyag besti gamiton lang sa pagtambong sa Kristohanong mga tigom. Sa pagkakaron siya ug ang iyang pamilya mibalhin sa laing dapit, ug siya nagpadayon sa pag-uswag sa espirituwal nga paagi. Nahimuot sila nga nakabuntog sa iliterasiya apan mas hinungdanon, sila nakaila kang Jehova.

Pagbuntog sa Suliran sa Pagsangyaw Ngadto sa mga Bungol

Didto sa Panama, ang daghang pamilya nga adunay mga membro sa pamilya nga bungol lagmit maulaw. Usahay, ang mga bungol dili gayod makaeskuyla. Daghang bungol ang mobati nga nahilain, sanglit ang pagpakigsulti kanila lisod kaayo.

Busa, nadayag nga gikinahanglan nga may himoon aron ang maayong balita makaabot sa mga bungol. Tungod sa pagdasig sa usa ka nagapanawng magtatan-aw, ang usa ka grupo sa maikagong mga payunir ug uban pa misugod sa pagkat-on sa Panamanian nga Senyas nga Pinulongan. Gigantihan ang ilang pagkamamugnaon.

Sa hinapos nga bahin sa 2001, ang grupong tigsenyas natukod sa Panama City. Ang tumatambong sa tigom maoy 20. Samtang ang mga igsoong lalaki ug babaye mas nahanas sa pinulongan, sila nakasangyaw sa daghan nga sa unang higayon “nakadungog” sa kamatuoran sa Bibliya diha sa ilang pinulongan. Daghang Saksi nga may bungol nga mga anak misugod na usab sa pagtambong sa mga tigom ug nakadiskobre nga ang ilang mga anak mas daling nakasabot sa mga pagtulon-an sa Bibliya ug nahimong mas madasigon bahin sa kamatuoran. Kasagaran, ang mga ginikanan nakakat-on sa pagsenyas ug sa ingong paagi mas makakomunikar sa ilang mga anak. Ang mga ginikanan makatabang sa ilang mga anak sa espirituwal nga paagi ug  nakadiskobre nga ang pamilya nalig-on. Ang kasinatian ni Elsa ug sa iyang anak babaye nga si Iraida tin-awng nag-ilustrar niini.

Usa ka Saksing nag-alagad uban sa grupong tigsenyas nakadungog bahin kang Iraida, nagduaw kaniya, ug nagpahimutang sa brosyur nga Tagamtama ang Kinabuhi sa Yuta sa Walay Kataposan! c Nalipay kaayo si Iraida sa iyang nakat-onan gikan sa mga hulagway bahin sa bag-ong kalibotan. Nasugdan ang usa ka pagtuon sa Bibliya nga gigamit ang brosyur. Pagkahuman sa pagtuon sa maong basahon, gigamit nila ang brosyur nga Unsay Gikinahanglan sa Diyos Kanato?  d Niadtong tungora, si Iraida mihangyo sa iyang inahan nga tabangan siya sa pag-andam ug sa pagpatin-aw kaniya sa impormasyon.

Duha ang suliran ni Elsa: Kay dili Saksi, wala siyay kahibalo bahin sa kamatuoran sa Bibliya, ug dili siya makasabot sa senyas nga pinulongan. Siya giingnan nga siya dili angayng mosenyas ngadto sa iyang anak babaye apan ang iyang anak babaye angayng makakat-on sa pagsulti. Busa, gamay kaayo ang panagsultihanay sa inahan ug anak babaye. Kay natandog sa hangyo ni Iraida alang sa tabang, gihangyo ni Elsa ang usa ka Saksi sa pagtuon uban kang Iraida. Siya miingon: “Mihangyo ako tungod sa akong anak babaye, sanglit wala pa ako sukad makakita kang Iraida nga nahinam pag-ayo alang niana.” Si Elsa miduyog sa iyang anak sa iyang pagtuon ug nakakat-on sa senyas nga pinulongan. Samtang migahin si Elsa ug mas daghang panahon sa iyang anak, ang panagsultihanay diha sa balay miarang-arang. Si Iraida nahimong mas mapilion bahin sa pagpakighigala, ug siya nakig-uban sa kongregasyon. Karon ang inahan ug anak regular nga nagtambong ug Kristohanong mga tigom. Si Elsa bag-ong nabawtismohan, ug si Iraida nagauswag padulong sa maong tumong. Miingon si Elsa nga sa unang higayon, iyang nailhan ang iyang anak ug nga sila magkasultihanay bahin sa daghang hinungdanong butang nga bililhon kanilang duha.

Ang grupong tigsenyas, nga nahimong kongregasyon sa Abril 2003, karon mitubo ngadto sa mga 50 ka magmamantala sa Gingharian, nga daghan pa niana ang nagatambong ug mga tigom. Kapig un-tersiya maoy bungol. Ang ubang tigsenyas nga mga grupo ginaporma sa tulo ka siyudad sa gawas sa Panama City. Bisag aduna pay dakong buhatonon niining natara, sa walay duhaduha nahimo ang usa ka dakong tikang sa pagbuntog sa suliran sa “kahilom” tali sa sinserong mga bungol ug sa ilang mahigugmaong Maglalalang, si Jehova nga Diyos.

Ang maong mga sangpotanan mahulagwayon sa nagakahitabo sa tibuok Panama. Bisan pag naggikan sila sa nagkalainlaing kultura, mga pinulongan, ug mga kagikan, daghan ang nagkahiusa diha sa pagsimba sa bugtong matuod nga Diyos. Ang kamatuoran sa Pulong ni Jehova malamposong nakabuntog sa mga suliran sa komunikasyon niining nasora, nga giisip sa daghan nga mao ang “taytayan sa kalibotan.”—Efeso 4:4.

[Mga footnote]

[Mga mapa sa panid 8]

(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)

DAGAT CARIBBEANO

PANAMA

Tobobe

DAGAT PASIPIKO

Panama Canal

[Hulagway sa panid 8]

Mga babayeng Kuna nagkupot ug binordahang mga panapton

[Hulagway sa panid 9]

Usa ka misyonarya nagsangyaw sa usa ka Ngobe nga babaye

[Hulagway sa panid 10]

Mga Saksi gikan sa Ngobe nagsakay ug baroto aron motambong sa programa sa usa ka adlaw sa espesyal nga asembliya

[Mga hulagway sa panid 11]

Kamatuoran sa Bibliya nasangyaw bisan pa sa kalainan sa kultura ug pinulongan sa Panama

[Hulagway sa panid 12]

Pagtuon sa “Bantayanang Torre” ginamit ang senyas nga pinulongan

[Hulagway sa panid 12]

Si Elsa ug iyang anak babaye, si Iraida, nagpahimulos ug mapuslanong komunikasyon

[Picture Credit Lines sa panid 8]

Ship and Kuna women: © William Floyd Holdman/Index Stock Imagery; village: © Timothy O’Keefe/Index Stock Imagery