Kon Dunay Makasala Kanimo

PARA sa daghang tawo, lami ang pagpanimalos. Tinuod, mobati gayod kitag kalagot sa dihang adunay makasala kanato. Kay kita may katakos sa pag-ila sa husto ug sayop, gusto gayod natong matul-id ang sayop nga nahimo sa uban kanato. Apan, sa unsang paagi?

Siyempre, ang sala nga mabuhat sa uban kanato mahimong managlahi ug gibug-aton, sama sa pagsagpa, pagtukmod, pag-insulto, pagkulata, pagpangawat, ug uban pa. Unsay imong bation sa dihang adunay makasala kanimo? Ang sagad nga reaksiyon mao, ‘Magbayad sila sa ilang gibuhat!’

Sa Amerika, daghang estudyante sa hayskul ang nagpasakag bakak nga mga sumbong batok sa ilang mga magtutudlo. Ila kanang gihimo ingong panimalos sa pagdisiplina kanila. Si Brenda Mitchell, nga presidente sa Teacher’s Union sa New Orleans, miingon: “Sa dihang pasakaan ug sumbong ang usa ka magtutudlo, ang iyang dungog madaot.” Bisan pag mapamatud-ang bakak ang sumbong batok kaniya, dili na mabalik ang iyang maayong dungog.

Diha sa trabahoan, nagkadaghan ang dili-kontentong mga empleyado nga gustong manimalos sa ilang mga amo pinaagig pagdaot ug pagpapas sa importanteng mga impormasyon diha sa kompiyuter sa ilang gitrabahoang kompaniya. Ang uban mangawat sa kompidensiyal nga mga impormasyon sa kompaniya, ug ila kanang ibaligya o ipanghatag. Gawas sa pagpangawat ug mga electronic file, “ang pagpanguhag mga butang nga iya sa kompaniya mao gihapon ang labing komon nga paagi sa pagpanimalos sa mga empleyado,” nagreport ang The New York Times. Aron malikayan ang maong estilo sa pagpanimalos, daghang kompaniya ang nagmando sa ilang mga guwardiya nga kuyogan ang gipotbol nga empleyado ngadto sa iyang opisina, bantayan siya samtang manghipos sa iyang mga butang, ug dayon ubanan siya sa paggawas.

Apan, ang mga tawo nga dali kaayo natong mapanimaslan mao ang atong mga higala, mga kauban, ug mga membro sa pamilya. Sa dihang masakitan kita tungod sa gisulti o gibuhat sa uban, sagad mobalos kita. Kon singkahan ka sa imong higala, balosan mo ba usab siyag singka? Kon palagoton ka sa usa sa membro sa inyong pamilya, mangita ka ba usab ug paagi nga makabalos kaniya? Sayon kaayo ang pagbuhat niana kon ang nakasala suod kanato!

 Daotang mga Epekto sa Pagpanimalos

Kasagaran, ang mga tawo manimalos aron mahupayan sila sa kasakit nga ilang gibati. Pananglitan, ang Bibliya nag-ingon nga sa dihang ang mga anak sa patriarka nga si Jacob nakabalita nga gilugos sa Canaanhong si Sekem ang ilang igsoon nga si Dina, sila “nasakitan sa ilang mga pagbati ug sila nangasuko pag-ayo.” (Genesis 34:1-7) Aron makabalos, ang duha ka anak nga lalaki ni Jacob nagplanog daotan batok kang Sekem ug sa iyang panimalay. Si Simeon ug Levi miadto sa siyudad sa Canaan, ug pinaagig lansis, ilang gipamatay ang tanang lalaki, lakip na si Sekem.—Genesis 34:13-27.

Ang ila bang pagpanimalos nakasulbad sa problema? Sa dihang nahibaloan ni Jacob ang gibuhat sa iyang mga anak, iyang gisaway sila, ug miingon: “Kamo nagdalag pagkasinalikway kanako sa paghimo kanakong lang-og sa mga molupyo sa yuta, . . . ug sila tinong magtigom pagtingob batok kanako ug moatake kanako ug ako bug-os gayod nga malaglag, ako ug ang akong balay.” (Genesis 34:30) Dayag, inay masulbad ang problema, misamot pa hinuon kini; ang pamilya ni Jacob kinahanglan nang magbantay kanunay kay basig baslan sila. Lagmit aron sila mapanalipdan, ang Diyos nagsugo kang Jacob nga sila mamalhin ngadto sa Bethel.—Genesis 35:1, 5.

Ang asoy bahin kang Dina nagtudlo kanatog hinungdanong leksiyon. Ang pagpanimalos sagad nga motultol sa laing buhat sa pagpanimalos, ug kana moresultag walay kataposang pagbinaslanay.

Walay Kataposang Pagbinaslanay

Kon kanunay kitang maghunahuna sa pagpanimalos sa tawo nga nakasala kanato, kini makadaot kanato. Ang librong Forgiveness—How to Make Peace With Your Past and Get On With Your Life nag-ingon: “Ang kasuko grabeg epekto kanimo. Kini makahurot sa imong panahon ug kusog kon padayon nimong hunahunaon ang masakit nga kasinatian, dumtan ang tawo nga nakasala kanimo, ug magsigeg pangitag paagi sa pagpanimalos.” Husto gayod ang giingon sa Bibliya nga, “ang pangabugho maoy pagkadunot sa kabukogan.”—Proverbio 14:30.

Magmalipayon kaha ang usa ka tawo kon siya maghambin ug kayugot? Ang usa ka  komentarista miingon: “Kon nagtuo ka nga ‘lami ang pagpanimalos,’ tan-awa ang dagway sa mga tawo nga mapanimaslon.”

Tagda kon unsay nagakahitabo sa daghang dapit diin adunay mga panagbangi tungod sa rasa o relihiyon. Sagad nga ang pagpinatyanay mosangko sa laing pagpinatyanay, ug kini mosangpot sa walay kataposang pagbinaslanay. Pananglitan, sa dihang napatay sa bomba ang 18 ka batan-on tungod sa pag-atake sa mga terorista, ang usa ka nagbangotan nga babaye misinggit sa kasuko, “Kinahanglang baslan namo sila sa usa ka libo ka beses!” Kon ingon niana ang mahitabo, mosamot ang kapintasan, ug mas daghang tawo ang maangin.

“Mata Alang sa Mata”

Ang ubang tawo nagtuo nga giuyonan sa Bibliya ang pagpanimalos. Sila moingon, “Dili ba ang Bibliya naghisgot bahin sa ‘mata alang sa mata, ngipon alang sa ngipon’?” (Levitico 24:20) Kon dili nato susihon pag-ayo ang prinsipyo nga “mata alang sa mata,” kini daw nagpasiugdag pagpanimalos. Apan sa pagkatinuod, kini mopugong sa usa nga manimalos. Sa unsang paagi?

Kon ang usa ka Israelitas dagmalan sa iyang isigka-Israelitas ug madaot ang iyang mata, ang Balaod nagtakda nga silotan ang nakasala. Apan, dili ang biktima o ang iyang pamilya ang mopahamtang sa silot. Sumala sa Balaod, kini kinahanglang isang-at ngadto sa nahiangayng awtoridad—ang tinudlong mga maghuhukom—aron kini mahusay. Tungod kay ang usa nahibalo nga siya makadawat ug samang silot kon siya manimalos, kini mopugong kaniya sa pagpanimalos. Apan dili kay kana ra.

Sa wala pa mosulti si Jehova bahin sa balaod nga gihisgotan sa ibabaw, siya miingon sa nasod sa Israel pinaagi kang Moises: “Dili ka magdumot sa imong igsoon diha sa imong kasingkasing. . . . Dili ka manimalos ni maghambin ug kasuko.” (Levitico 19:17, 18) Oo, ang prinsipyo nga “mata alang sa mata, ngipon alang sa ngipon” angayng sabton sumala sa kon unsa gayoy kahulogan sa katibuk-an sa Balaod, nga gisumaryo ni Jesus sa duha ka sugo: “Higugmaon mo si Jehova nga imong Diyos sa tibuok mong kasingkasing ug sa tibuok mong kalag ug sa tibuok mong kaisipan” ug “Higugmaon mo ang imong silingan sama sa imong kaugalingon.” (Mateo 22:37-40) Nan, unsay buhaton sa tinuod nga mga Kristohanon kon sila makasinatig inhustisya?

Sunda ang Dalan sa Pakigdait

Ang Bibliya naghubit kang Jehova ingong “Diyos sa kalinaw” ug siya nagdasig sa iyang mga magsisimba sa ‘pagpangita sa pakigdait ug sundon kini.’ (Hebreohanon 13:20; 1 Pedro 3:11) Apan mosaler ba gayod kana?

Sa panahon sa pagministeryo ni Jesus sa yuta, siya gilud-an, gibunalan, gilutos sa iyang mga kaaway, gibudhian sa usa sa iyang mga apostoles, ug gibiyaan sa iyang mga sumusunod. (Mateo 26:48-50; 27:27-31) Unsay iyang reaksiyon? “Sa gisultihan siya ug pasipala, wala siya mobalos sa pagsultig pasipala,” misulat si apostol Pedro. “Sa nag-antos siya, wala siya manghulga, apan nagpadayon sa pagpiyal sa iyang kaugalingon ngadto sa usa nga nagahukom sa pagkamatarong.”—1 Pedro 2:23.

Si Pedro miingon: “Si Kristo nag-antos alang kaninyo, nga nagbilin kaninyog sulondan aron kamo managsunod sa iyang mga tunob.” (1 Pedro 2:21) Oo, ang mga Kristohanon gidasig nga sundogon si Jesus, lakip na ang iyang gibuhat sa dihang siya nag-antos ug mga inhustisya. Bahin niini, si Jesus mismo miingon diha sa iyang Wali sa Bukid: “Magpadayon sa paghigugma sa inyong mga kaaway ug sa pag-ampo alang sa mga nagalutos kaninyo;  aron inyong mapamatud-an ang inyong kaugalingon nga mga anak sa inyong Amahan nga anaa sa mga langit.”—Mateo 5:44, 45.

Unsay himoon sa tinuod nga mga Kristohanon kon dunay makasala kanila? Ang Proverbio 19:11 nag-ingon: “Ang hait nga salabotan sa usa ka tawo magapahinay sa iyang kasuko, ug katahom sa iyang bahin ang pagpalabay sa kalapasan.” Ilang sundon usab kini nga tambag: “Ayaw pagpadaog sa daotan, kondili padayong daoga ang daotan pinaagi sa maayo.” (Roma 12:21) Kasukwahi gayod kini sa mapanimaslong tinamdan sa mga tawo sa kalibotan karon! Ang tinuod nga Kristohanong gugma makatabang kanato nga pugngan ang atong kiling sa pagpanimalos ug ‘palabyon ang kalapasan’ tungod kay ang gugma “dili maghupot ug talaan sa kadaot.”—1 Corinto 13:5.

Kini ba nagpasabot nga kon kita biktima sa usa ka krimen o pagpanghasi, magpakahilom na lang kita? Dili gayod! Sa dihang miingon si Pablo, “Padayong daoga ang daotan pinaagi sa maayo,” siya wala magpasabot nga ang usa ka Kristohanon magpakamartir. Sa kasukwahi, sa dihang dunay mohimog daotan batok kanato, kita aduna gayoy katungod sa pagdepensa sa atong kaugalingon. Kon gilapas ang imong katungod o kaha gidaot ang imong kabtangan, mahimo kang motawag ug polis. Kon ang problema mahitabo diha sa trabahoan o sa eskuylahan, mahimo kang modangop sa mga tawo nga dunay awtoridad.—Roma 13:3, 4.

Apan, angayng hinumdoman nga ang tinuod nga hustisya lisod gayod mabatonan niining presenteng sistema. Sa pagkatinuod, gigugol sa daghan ang ilang tibuok kinabuhi sa pagpangitag hustisya, apan sila mibatig grabeng kapakyasan ug kayugot sa dihang ang ilang gidahom wala matuman.

Gipasiugda gayod ni Satanas ang pagpanimalos ug pagdumot aron magkagubot ang mga tawo. (1 Juan 3:7, 8) Busa, maayong hinumdoman kanunay ang mga pulong sa Bibliya: “Ayaw kamo pagpanimalos, mga hinigugma, kondili hatagig dapit ang kapungot; kay nahisulat: ‘Akoa ang panimalos; ako magabalos, nag-ingon si Jehova.’” (Roma 12:19) Kon atong itugyan kang Jehova ang tanang inhustisya nga atong nasinati, mapahigawas kita gikan sa sobrang kasakit, kapungot, ug kapintasan.—Proverbio 3:3-6.

[Blurb sa panid 22]

“Higugmaon mo si Jehova nga imong Diyos sa tibuok mong kasingkasing ug sa tibuok mong kalag ug sa tibuok mong kaisipan” ug “Higugmaon mo ang imong silingan sama sa imong kaugalingon”

[Mga hulagway sa panid 23]

Ang gugma “dili maghupot ug talaan sa kadaot.”—1 Corinto 13:5